Cấu trúc và Chức năng của gan – Rối loạn gan và mật – Cẩm nang MSD – Phiên bản dành cho chuyên gia

Sự phân hủy heme tạo ra bilirubin ( mẫu sản phẩm thải trừ không hòa tan ) và những sắc tố mật khác. Bilirubin phải được hòa tan trong nước để được bài tiết. Sự quy đổi này diễn ra qua 5 bước : hình thành, luân chuyển trong máu, hấp thu ở gan, phối hợp, và bài tiết mật .

Sự hình thành: Khoảng 250 đến 350 mg bilirubin không liên hợp được hình thành mỗi ngày; 70-80% từ sự phân giải của các hồng cầu thoái hóa, và 20 đến 30% (bilirubin có nhãn sớm) chủ yếu xuất phát từ các protein heme khác trong tủy xương và gan. Hb bị phân hủy thành sắt và biliverdin, chất mà sau đó được chuyển thành bilirubin.

Vận chuyển trong máu: Bilirubin không liên hợp (gián tiếp) không hòa tan trong nước và được vận chuyển trong huyết tương bằng cách gắn với albumin. Nó không thể đi qua màng lọc cầu thận vào nước tiểu. Sự gắn kết với albumin yếu đi ở các điều kiện nhất định (ví dụ như môi trường acid), và một số chất (ví dụ, salicylat, một số kháng sinh) cạnh tranh với các vị trí liên kết.

Hấp thu ở gan: Gan lấy bilirubin nhanh chóng nhưng không lấy albumin huyết thanh đi kèm.

Liên hợp: Bilirubin không liên hợp trong gan được kết hợp để hình thành chủ yếu là bilirubin diglucuronide (bilirubin liên hợp [phản ứng trực tiếp]). Phản ứng này, được xúc tác bởi enzyme trong ty thể là glucuronyl transferase, làm cho bilirubin hòa tan được trong nước.

Bài tiết mật: Các vi quản mật hình thành bởi các tế bào gan cạnh nhau dần dần kết hợp thành các ống dẫn, ống dẫn mật giữa các tiểu thùy, và các ống gan lớn hơn. Bên ngoài cửa gan, ống gan chính hợp với ống cổ túi mật từ túi mật tạo thành ống mật chủ, dẫn xuống tá tràng ở đỉnh nhú Vater.

Bilirubin phối hợp được bài tiết vào vi quản mật với những thành phần khác của dịch mật. Trong ruột, vi trùng chuyển hóa bilirubin thành urobilinogen, phần nhiều trong số đó được chuyển hóa thành stercobilin, làm cho phân màu nâu. Trong ùn tắc mật trọn vẹn, phân mất màu thông thường và trở thành màu xám nhạt ( phân màu đất sét ). Một phần urobilinogen được hấp thu lại, phân giải bởi những tế bào gan, và bài tiết lại vào mật ( quy trình gan – ruột ). Một lượng nhỏ được bài tiết qua nước tiểu .Vì chỉ bilirubin phối hợp được bài tiết qua nước tiểu còn bilirubin không phối hợp thì không, chỉ khi xảy ra tăng bilirubin phối hợp trong máu ( ví dụ như vàng da tại gan hoặc vàng da tắc mật ) gây ra bilirubin trong nước tiểu .