Giáo hội Công giáo – Wikipedia tiếng Việt

Về khái niệm giáo hội học, xin xem Công giáo

Giáo hội Công giáo, còn được gọi là Giáo hội Công giáo Rôma, là giáo hội Kitô giáo hiệp thông hoàn toàn với vị giám mục Rôma, hiện nay là Giáo hoàng Phanxicô. Giáo hội Công giáo là hệ phái tôn giáo lớn nhất thế giới, với trên 1,3 tỉ thành viên, tính đến năm 2018.[7][8] Tín hữu tuyên xưng Giáo hội Công giáo Rôma là giáo hội duy nhất do chính Chúa Giêsu Kitô (Kitô hay Cơ Đốc, trước đây phiên âm là Kirixitô, mang nghĩa là “đấng được xức dầu”)[9] thiết lập dựa trên các tông đồ của Chúa Giêsu, giáo hoàng là người kế vị tông đồ trưởng Phêrô, còn các giám mục là những người kế vị các tông đồ khác. Dưới sự lãnh đạo của Giáo hoàng, Giáo hội Công giáo xác định nhiệm vụ của họ là truyền bá Phúc Âm của Chúa Giêsu Kitô, cử hành các bí tích – đặc biệt là Bí tích Thánh Thể – và thực hành bác ái.

Bà Maria cũng chiếm một vị trí quan trọng trong đức tin của người Công giáo. Họ tôn kính bà vì tin rằng bà nhận được những đặc ân của Thiên Chúa mà không người phụ nữ nào khác có được: vô nhiễm nguyên tội, làm Mẹ Thiên Chúa, đồng trinh trọn đời và hồn xác được lên thiên đàng.[10]

Được xem là một trong những tổ chức triển khai tôn giáo truyền kiếp nhất trên quốc tế, Giáo hội Công giáo đã đóng vai trò điển hình nổi bật trong lịch sử dân tộc nền văn minh Phương Tây. Đây cũng là tôn giáo được tổ chức triển khai lớn và ngặt nghèo nhất. [ 11 ] [ 12 ] Giáo hội Công giáo hoàn vũ được chia theo địa giới thành những giáo phận ở nhiều vương quốc ; chỉ huy mỗi giáo phận là một vị giám mục chính tòa .

Thuật ngữ

Thuật ngữ Catholic bắt nguồn từ chữ καθολικός (katholikos) trong tiếng Hy Lạp[13][14], có nghĩa là “phổ quát”, “chung” – lần đầu tiên được sử dụng để mô tả về Giáo hội từ những năm đầu Thế kỷ thứ II. Chữ Katholikos là dạng tính từ của chữ ‘’καθόλου’’ (katholou) do sự kết hợp giữa hai từ κατὰ ὅλου (kata holou), có nghĩa là “theo như toàn bộ”. Từ nguyên nói trên được dịch sang tiếng Việt là “Công giáo”. Như vậy tên gọi Giáo hội Công giáo có nghĩa là “Giáo hội phổ quát”.

Kể từ sau cuộc Ly giáo Đông – Tây năm 1054, 1 số ít giáo hội vẫn còn giữ lại sự hiệp thông với Tòa Rôma ( gồm giáo phận Rôma, Giám mục của giáo phận này là Giáo hoàng, tức thượng phụ giáo chủ tối cao ) và vẫn dùng tên tuổi là ” Công giáo “. Trong khi đó, những giáo hội khác ở phía Đông mở màn khước từ thẩm quyền tối cao của Giáo hoàng và họ coi giáo hội của mình mới là giáo hội ” chính thống ” thừa kế nguyên thủy từ thời Chúa Giêsu, vì thế mới Open tên tuổi Chính thống giáo Đông phương. Sau cuộc Cải cách Kháng nghị hồi Thế kỷ XVI, những giáo hội ” hiệp thông với Giám mục Rôma ” vẫn liên tục để sử dụng từ ” Công giáo ” để chỉ chính mình, nhằm mục đích phân biệt với những giáo phái đã tách ra, mà thường được biết đến với tên gọi là Tin Lành .Có không ít sự sự không tương đồng về cách dùng từ giữa ” Giáo hội Công giáo Rôma ” và ” Giáo hội Công giáo “, nguyên do là do một vài nhánh Kitô giáo khác cũng công bố họ là ” Công giáo ” ( nghĩa là tôn giáo phổ quát ). [ 14 ] Đặc biệt, Chính thống giáo Đông phương thích vận dụng thuật ngữ ” Giáo hội Công giáo Rôma ” để chỉ rõ TT giáo hội này ở Rôma, nhằm mục đích phân biệt với những giáo hội Đông phương có TT ở Constantinopolis ( nay là Istanbul ). Nhiều người Công giáo thích gọi ngắn gọn là ” Công giáo ” thay vì ” Công giáo Rôma “. [ 15 ]Thuật từ ” Giáo hội Công giáo ” là cách gọi thông dụng nhất được dùng trong những văn kiện chính thức của Giáo hội, [ 16 ] cũng là thuật từ mà Giáo hoàng Phaolô VI dùng khi ký những văn kiện của Công đồng Vatican II. [ 17 ] Tuy nhiên, cả những văn kiện xuất bản bởi Tòa Thánh [ 18 ] và một số ít Hội đồng Giám mục [ 19 ] đôi khi cũng dùng cách gọi ” Giáo hội Công giáo Rôma ” .

Tổ chức và quản trị

Giáo huấn và Giáo Triều

Hệ thống phẩm trật của Giáo hội Công giáo đứng đầu là vị Giám mục Giáo phận Rôma, chức vụ là giáo hoàng. Ông được tín hữu coi là đại diện thay mặt cao nhất của Thiên Chúa ở trần gian, người có quyền uy, ảnh hưởng tác động lớn nhất trong Giáo hội Công giáo toàn thế giới [ 20 ] ( trong đó gồm có cả giáo hội theo nghi lễ Latinh và những giáo hội Công giáo theo nghi lễ Đông phương nhưng có hiệp thông toàn vẹn với Rôma ). Thuật ngữ ” Đông Phương ” và ” Tây Phương ” mà Giáo hội Công giáo sử dụng không hàm ý chỉ về châu Á hay châu Âu nhưng chỉ về khu vực chủ quyền lãnh thổ của giáo hội trong lịch sử dân tộc và văn hóa truyền thống, với hai TT là Rôma ( Tây Phương ) và Constantinopolis ( Đông Phương ) .

Giáo hoàng hiện nay là Giáo hoàng Phanxicô, người được bầu trong một cuộc Mật nghị Hồng y vào ngày 13 tháng 3 năm 2013. Thẩm quyền của Giáo hoàng gọi là Giáo huấn (Papacy), nghĩa là quyền giảng dạy tín hữu. Cơ quan trung ương giáo huấn thường được gọi là “Tòa Thánh” (Sancta Sedes trong tiếng Latinh), hoặc “Tông Tòa” (Apostolic See) nghĩa là “ngai tòa của Thánh Phêrô Tông đồ”. Trực tiếp cộng tác với Giáo hoàng là Giáo triều Rôma, tức cơ quan quản lý và điều hành hoạt động của Giáo hội Công giáo. Giáo hoàng cũng là nguyên thủ quốc gia của Thành Vatican, một quốc gia có chủ quyền đầy đủ trên một lãnh thổ nằm trong thành phố Rôma, thủ đô nước Ý.

Sau khi một vị Giáo hoàng qua đời hoặc từ chức, chỉ có những thành viên dưới 80 tuổi trong Hồng y Đoàn mới có quyền họp tại Nhà nguyện Sistina ở Rôma để bầu ra Giáo hoàng mới. [ 21 ] Mặc dù cuộc bầu chọn này, thực tiễn chỉ dành riêng cho những hồng y bầu chọn cho nhau, nhưng về mặt triết lý, bất kể người nam nào theo đạo Công giáo cũng hoàn toàn có thể được chọn làm Giáo hoàng. Kể từ 1389, chỉ có hồng y mới được nâng lên vị trí đó. Hồng y là một tước hiệu danh dự mà Giáo hoàng ban cho một số ít giáo sĩ Công giáo, phần đông là những vị chỉ huy trong Giáo triều Rôma, những Giám mục của những thành phố lớn và những nhà thần học lỗi lạc, phụ giúp Giáo hoàng quản trị Giáo hội. [ 22 ]

Các phương quản trị đặc biệt quan trọng

Nhà thờ Truyền Tin – nhà thờ lớn nhất ở Trung Đông dưới sự giám sát của Thánh Bộ các Giáo hội Đông Phương- nhà thời thánh lớn nhất ở Trung Đông dưới sự giám sát của Thánh Bộ những Giáo hội Đông Phương

Giáo hội Công giáo Hoàn vũ gồm có 24 phương quản trị (sui iuris). Lớn nhất trong số các phương quản trị này là Giáo hội Latinh, gồm hơn 1 tỷ giáo dân,[7] phát triển ở Tây Âu trước khi lan rộng khắp thế giới. Vì thế, mỗi khi nhắc đến Giáo hội Công giáo, nhiều người thường đề cập đến giáo hội này. Giám mục thành Rôma (Giáo hoàng) là thượng phụ của phương quản trị Giáo hội Latinh. Giáo hội Latinh coi mình là nhánh lâu đời nhất và lớn nhất của Kitô giáo Tây Phương.

Nhỏ bé hơn so với Giáo hội Latinh là 23 phương tự trị Công giáo Đông phương1 với 17,3 triệu giáo dân. Mỗi phương quản trị (hay “lễ chế”) trong số đó đều chấp nhận thẩm quyền của vị Giám mục Rôma về các vấn đề giáo lý. Những lãnh thổ này sở dĩ gọi là “tự quản đặc biệt” là vì cộng đoàn Kitô hữu Công giáo ở đó có khác nhau về lịch sử, văn hóa, hình thức lễ nghi, thờ phượng chứ không khác biệt về giáo lý. Nói chung, đứng đầu mỗi phương quản trị thế này là một thượng phụ (patriarch) hay giám mục cao cấp, và họ được trao quyền quản trị đối với lãnh thổ của mình ở một mức độ tương đối về các nghi thức phụng vụ, lịch phụng vụ, và các khía cạnh thờ phượng khác.

Các phương quản trị giáo hội Công giáo ở Đông Phương là những tín hữu vẫn theo các niềm tin và truyền thống của Kitô giáo Đông Phương nhưng vẫn luôn hiệp thông trọn vẹn với Giáo hội Công giáo; hoặc những tín hữu đã ly khai sau cuộc Ly giáo Đông – Tây nay trở về hiệp thông với Rôma. Thượng phụ của các phương quản trị Công giáo Đông Phương do Thượng hội đồng Giám mục (synod of the bishops) của giáo hội đó bầu lên, các chức vị khác lần lượt là: tổng giám mục miền, giám mục v.v.. Tuy nhiên, Giáo hội Latinh có Giáo triều Rôma được tổ chức cụ thể hơn, gồm có Thánh Bộ các Giáo hội Đông Phương, để duy trì mối quan hệ với họ.

Các giáo phận, giáo xứ và dòng tu

Giáo hội Công giáo tại từng quốc gia, khu vực, hoặc các thành phố lớn gọi là giáo hội địa phương, được tổ chức thành giáo phận (diocese hoặc eparchies, tùy văn cảnh là Đông phương hay Tây phương), mỗi giáo phận do một Giám mục Công giáo lãnh đạo. Tính đến năm 2012, toàn Giáo hội Công giáo (cả Đông phương và Tây phương) gồm 2.966 đơn vị hành chính tương đương giáo phận.[7] Các Giám mục trong một quốc gia hoặc khu vực cụ thể thường được tổ chức thành một Hội đồng Giám mục. Hội đồng Giám mục là nơi quy tụ các vị lãnh đạo Giáo hội trong một quốc gia hay một lãnh thổ để hợp nhất với nhau thi hành mục vụ theo thể cách và phương thức thích hợp với hoàn cảnh.[23] Các giáo phận lại được phân thành rất nhiều cộng đoàn nhỏ được gọi là giáo xứ (hay xứ đạo, họ đạo), mỗi giáo xứ có một hoặc nhiều linh mục, phó tế lãnh đạo dưới quyền của Giám mục. Giáo xứ là đơn vị có trách nhiệm trực tiếp cử hành Thánh lễ, các bí tích và mục vụ cho giáo dân Công giáo.

Mọi giáo dân đều hoàn toàn có thể gia nhập vào đời sống tu trì tại những dòng tu. Các giáo dân phái mạnh còn có quyền học tập để được thụ phong thành linh mục. Mọi tu sĩ Công giáo thường phải triển khai theo ba lời khuyên trong Phúc Âm là : khó nghèo, khiết tịnh và vâng phục. [ 24 ] Các dòng tu nổi tiếng là : Dòng Biển Đức, Dòng Cát Minh, Dòng Đa Minh, Dòng Phanxicô, Dòng Thừa Sai Bác Ái, Dòng Tên …

Hàng Giáo phẩm

Giáo hội Công giáo có tổ chức phẩm cấp, mỗi cấp có người trị sự được Giáo hội chỉ định với ba chức Thánh2 sau: Giám mục, linh mục và phó tế. Các chức danh giáo sĩ đó đều phải cam kết sống độc thân.

  • Giám mục: là những người kế vị các Thánh Tông đồ, các vị này có đầy đủ quyền năng và uy phong như nhau, kể cả Giáo hoàng. Nhưng vì Giáo hoàng là vị tông đồ “trưởng” – là vị thủ lĩnh các tông đồ nên có quyền quyết định cao hơn mà thôi. Giám mục chính tòa là người lãnh đạo một giáo phận với lãnh thổ tương đương với cấp tỉnh, thành phố của một quốc gia. Các Giám mục được quyền tấn phong một linh mục làm Giám mục khi đã được Giáo hoàng ủy quyền, truyền chức linh mục cũng như phó tế và cử hành mọi bí tích. Các Giám mục lãnh đạo giáo phận lớn hoặc giữ chức vụ quan trọng thường được phong lên danh hiệu là tổng Giám mục. Thông thường, các Giám mục phải thực hiện chuyến đi visita ad limina3 theo định kỳ để trình bản báo cáo về giáo phận của mình lên Giáo hoàng.[25]
  • Linh mục: là những người phụ giúp cho Giám mục trong việc phục vụ và quản trị giáo hội địa phương. Các linh mục phải được xác định thuộc thẩm quyền của Giám mục nào. Linh mục Công giáo luôn luôn là nam giới, và chưa hề có ngoại lệ cho phụ nữ.[26] Các linh mục được cử hành Thánh lễ cũng như các bí tích khác khi có chuẩn y của Giám mục. Nếu là linh mục triều thì thường cai quản một giáo xứ trong giáo phận, còn linh mục dòng thì sống trong nhà dòng hoặc làm công việc truyền giáo. Khi hội đủ những điều kiện cần và đủ thì một linh mục, qua sự đề cử của Giám mục trên quyền, có thể được Giáo hoàng chọn làm Giám mục. Các linh mục có công lao lớn cho giáo hội thường được phong danh hiệu đức ông.
  • Phó tế: là những người dưới cấp linh mục và thông thường thì mọi phó tế sẽ được phong làm linh mục (ngoại trừ chức phó tế vĩnh viễn).

Danh hiệu hồng y do Giáo hoàng phong cho những Giám mục ( trường hợp đặc biệt quan trọng là linh mục ) có vai trò, vị trí hoặc góp phần lớn cho Giáo hội Công giáo. Ngoài ra còn có những thừa tác viên phụng vụ. Từ Công đồng Vatican II, Giáo hội được cho phép những người trưởng thành dù đã kết hôn được phong chức thừa tác viên vĩnh viễn. Họ hoàn toàn có thể đảm nhiệm vai trò đọc Phúc âm, dạy giáo lý, phụ tá rửa tội, dẫn dắt phụng vụ, làm chứng hôn phối, hướng dẫn nghi thức tang lễ …

Thực hành tôn giáo

Giáo hội Công giáo có sự phân biệt giữa nghi thức phụng vụ chung của toàn cộng đoàn và việc cầu nguyện hoặc thực hành thực tế sống đạo riêng của từng cá thể. Các nghi thức phụng vụ chung đều do Giáo hội pháp luật, gồm có Thánh lễ, những Bí tích và Các giờ kinh Phụng vụ. Tất cả tín hữu Công giáo được Giáo hội khuyến khích tham gia vào những nghi thức phụng, nhưng việc cầu nguyện và sống đạo là yếu tố cá thể, không ai hoàn toàn có thể can thiệp vào ai .

Thánh lễ

Trung tâm của việc thờ phượng là cử hành Bí Tích Thánh Thể. Theo giáo lý của Giáo hội Công giáo, mỗi lần cử hành Thánh lễ thì bánh mì và rượu nho trở thành Mình và Máu của Chúa Kitô, qua lời truyền phép của linh mục. Đó là sự đổi khác về bản thể ( thần tính ) chứ không phải về vật lý ( lý tính ). Những lời truyền phép này được trích ra từ Phúc âm Nhất lãm và một lá thư của Tông đồ Phaolô 4. Giáo hội dạy rằng, Chúa Kitô đã thiết lập một Giao Ước Mới ( Tân Ước ) với quả đât trải qua việc cử hành Bí tích Thánh Thể trong bữa Tiệc Ly, theo như Kinh Thánh đã chép .Bởi vì họ tin rằng Chúa Kitô hiện hữu trong Thánh Thể, nên có những quy tắc khắt khe về việc lãnh nhận Bí tích Thánh Thể ( rước lễ ). Bí tích này chỉ hoàn toàn có thể được cử hành bởi một linh mục hay Giám mục Công giáo. Những người cho rằng mình đang phạm tội trọng thì bị cấm không được lãnh nhận bí tích cho đến khi họ đã nhận được ơn tha thứ trải qua những Bí tích Hòa Giải. Người Công giáo thường phải nhịn nhà hàng ( ngoại trừ nước lã và thuốc trị bệnh ) tối thiểu một giờ trước khi rước lễ 5 .Người Công giáo không được phép lãnh nhận bánh và rượu được cử hành trong những nhà thời thánh Tin Lành, vì theo quan điểm của Giáo hội Công giáo, những nhánh Tin Lành đã thiếu đi Bí tích Truyền Chức Thánh, và do đó họ cũng không có Bí tích Thánh Thể hợp lệ. Còn tại những giáo hội Chính Thống giáo Đông phương, một tín hữu Công giáo vẫn hoàn toàn có thể lãnh nhận Thánh Thể từ một nhà thời thánh thuộc giáo hội này trong thực trạng đặc biệt quan trọng có sự phê duyệt của giáo quyền địa phương, mặc dầu việc đó là không được khuyến khích 6. Tuy nhiên, so với những Thánh lễ cử hành bởi giáo sĩ thuộc Hội Công giáo Yêu nước Trung Quốc ( tổ chức triển khai không được Tòa Thánh công nhận ), tín hữu vẫn hoàn toàn có thể tham gia và rước lễ nếu không có sự lựa chọn nào khác. [ 27 ]

Cả 24 phương tự trị (sui iuris) của Giáo hội Công giáo đều có hình thức lễ nghi và truyền thống phụng vụ riêng của mình. Điều này phản ánh sự đa dạng về lịch sử và văn hóa chứ không phải là sự khác biệt trong đức tin. Các hình phụng vụ của lễ nghi Rôma được sử dụng phổ biến hơn cả, nhưng ngay cả trong giáo hội tại Latinh cũng chỉ sử dụng một vài lễ nghi khác nhau, còn các giáo hội tại Đông Phương thì có nghi thức riêng biệt cho từng giáo hội. Dù rằng có thể khác nhau về lễ nghi nhưng các giáo hội tự trị đều cử hành Bí tích Thánh Thể trong Thánh lễ và coi đó là trung tâm của tất cả các nghi thức phụng vụ Công giáo.

Lễ nghi Tây Phương

Một Thánh lễ Tridentine cổ xưa được tái cử hành năm 2009 tại một nhà nguyệnLễ nghi Latinh ( Rôma ) là nghi thức thờ phượng được sử dụng thông dụng nhất của Giáo hội Công giáo. Lễ nghi này được sử dụng trên toàn quốc tế, trải qua những hoạt động giải trí truyền giáo tích cực của những vương quốc Tây Âu ( Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Pháp, Ý … ) trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc Kitô giáo .

Có hai ấn bản lễ nghi Rôma được sử phép sử dụng hiện nay: ấn bản sau năm 1969 của Sách Lễ Rôma (do Giáo hoàng Phaolô VI chuẩn nhận) hiện nay đang được sử dụng trong các ngôn ngữ bản địa trên khắp thế giới; và ấn bản năm 1962 (Thánh Lễ Tridentina). Kể từ năm 2007, nghi thức Thánh lễ bằng tiếng Latinh “Tridentina” được giáo hội bắt đầu sử dụng lại sau khi bị hủy bỏ từ Công đồng Vatican II năm 1963.[28] Tại Hoa Kỳ, các giáo xứ lại sử dụng một lễ nghi riêng, là biến thể giữa lễ nghi Rôma nhưng vẫn giữ được một số từ ngữ trong phụng vụ Anh giáo. Dự kiến cũng sẽ có một lễ nghi riêng dành cho các cựu tín hữu Anh giáo nay gia nhập vào Giáo hội Công giáo. Ngoài ra còn có các lễ nghi Tây Phương khác (không phải Rôma) bao gồm Lễ nghi Ambrosian và Mozarabic.

Lễ nghi Đông Phương

Một Giám mục Công giáo Đông phương chủ trì một nghi thức theo truyền thống cuội nguồnLễ nghi của cá giáo hội Công giáo ở Đông Phương thường tương tự như với lễ nghi của Chính thống giáo và những giáo hội khác ở Đông Âu, Đông Bắc Phi, và Trung Đông không còn hiệp thông với Giám mục Rôma nữa. Giáo hội Công giáo Đông Phương là một trong hai nhóm tín hữu đã Phục hồi trọn vẹn sự hiệp thông với Giám mục Rôma, nhưng vẫn giữ gìn truyền thống Kitô hữu Đông Phương độc lạ của họ .

Các nghi lễ được sử dụng bởi giáo hội Công giáo Đông Phương bao gồm: lễ nghi Byzantine sử dụng ở Antiochian, Hy Lạp và Slave, lễ nghi Alexandria, lễ nghi Syria, lễ nghi Armenia, lễ nghi Maronite, và lễ nghi Chaldean. Trong những năm gần đây, giáo hội Công giáo Đông Phương đã quay trở lại với tập quán truyền thống phù hợp với Sắc lệnh về các Giáo hội Đông phương (Orientalium Ecclesiarum) của Công đồng Vatican II. Mỗi giáo hội có lịch phụng vụ riêng của mình.

Các Bí tích

Giáo hội Công giáo dạy rằng : những bí tích là những tín hiệu thiêng liêng do Đấng Kitô lập ra và phó thác cho Giáo hội để ban lại cho tất cả chúng ta. Chúng mang lại hiệu suất cao Thánh thiện cho những ai thực tâm tiếp đón chúng. Toàn bộ đời sống phụng vụ của Giáo hội xoay quanh việc cử hành Thánh lễ và những bí tích. Có bảy Bí tích được Giáo hội công nhận là : Thanh Tẩy ( rửa tội ), Thêm Sức, Thánh Thể, Bí tích Hòa Giải ( giải tội ), Truyền Chức Thánh, Xức Dầu Thánh và Hôn Phối. Những người bị vạ tuyệt thông thì mất quyền lãnh nhận những bí tích .

Các Giờ Kinh Phụng vụ

Các Giờ Kinh Phụng vụ ( hay còn gọi là kinh Thần Vụ ) là những giờ kinh của toàn thể Hội Thánh Công giáo dâng lên Thiên Chúa, được cử hành cách trang trọng trong những cộng đoàn dòng tu, chủng viện, những hội đoàn giáo dân hay cũng hoàn toàn có thể cử hành riêng mỗi cá thể nếu không có điều kiện kèm theo đọc cùng cộng đoàn. Kinh Phụng vụ được chia làm nhiều giờ theo thời hạn trong ngày ( kinh Sách, kinh Sáng, Kinh Trưa ( giờ Ba, giờ Sáu, giờ Chín ), kinh Chiều, kinh Tối ). Trong giờ kinh, họ thường đọc hoặc hát những bài thánh thi, thánh vịnh và những lời cầu nguyện theo mẫu đã được Hội Thánh pháp luật và biên soạn. Việc thực hành thực tế này là bắt buộc với những người đã được lãnh nhận chức thánh ( như phó tế, linh mục, giám mục ). Ngoài ra còn phải kể đến những hoạt động giải trí sùng bái của những tín hữu ngoan đạo, đơn thuần nhất là việc cầu nguyện vào buổi sáng và buổi tối, hình thức khác là một mình hay tụ họp lại để đọc Thánh Kinh và suy niệm. Ngoài nghi thức phụng vụ ra, Giáo hội Công giáo còn có một sự phong phú về thực hành thực tế sống đạo mà cầu nguyện là hình thức rất được khuyến khích vì nó được coi là sự hoạt động để tăng trưởng đời sống thiêng liêng của tín hữu, thắt chặt mối quan hệ giữa con người với Thiên Chúa. Các việc làm đạo đức rất được Giáo hội khuyến khích. Chúng hoàn toàn có thể là việc tôn kính Thánh tượng, viếng nhà thời thánh, đi hành hương, rước kiệu, Đàng Thánh Giá, Chầu Thánh Thể và đọc Kinh Mân Côi .

Giáo lý Đức tin

Đức tin Công giáo được tóm lược trong Tín điều Nicea và thể hiện chi tiết trong Sách Giáo lý Công giáo. Căn cứ vào những lời hứa của Chúa Kitô trong Sách Phúc Âm, Giáo hội Công giáo tin rằng họ liên tục được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần để bảo vệ họ không rơi vào những lạc giáo. Chúa Thánh Thần soi dẫn để tín hữu nhận biết Thiên Chúa qua Thánh Kinh, Thánh Truyền và Huấn Quyền của Giáo hội. Bà Maria cũng chiếm vị trí quan trọng trong đức tin của người Công giáo. Họ tin rằng vì bà là mẹ Chúa Giêsu nên bà có sức ảnh hưởng lớn đến việc Thiên Chúa ban ơn cho tín hữu.

Thiên Chúa Ba Ngôi

Giáo hội Công giáo dạy rằng Thiên Chúa là đấng duy nhất, vĩnh hằng, thượng quyền, thông suốt toàn bộ, công chính vẹn toàn và hiện hữu mọi nơi. Tín hữu Công giáo tin thuyết Ba Ngôi : Thiên Chúa là tự nhiên mà có, bản thể và hiện thân là một Chúa nhưng lại sống sót trong ba ngôi vị ( tam vị nhất thể ), từng ngôi vị giống hệt với bản thể, không ngôi vị nào hơn ngôi vị nào và chỉ phân biệt về quan hệ giữa ba ngôi vị : giữa Chúa Cha và Chúa Con, giữa hai ngôi vị này với Chúa Thánh Thần, thành một Thiên Chúa Ba Ngôi .Chúa Cha thường được liên tưởng là đấng phát minh sáng tạo ra mọi vật mọi loài trong thiên hà. Thiên Chúa cũng yêu thương và chăm nom cho thụ tạo của mình, ngài trực tiếp tham gia vào quốc tế và đời sống của con người, mong ước con người kính thờ Chúa và yêu thương đồng loại. Công giáo còn tin rằng, con người là loài thụ tạo có thân xác ( hữu hình ) và linh hồn ( vô hình dung ) gắn bó mật thiết với nhau. Bên cạnh đó, còn có thụ tạo vô hình dung khác là thiên thần, làm trách nhiệm tôn thờ và ship hàng Thiên Chúa. Một số thiên thần đã chọn chống lại Thiên Chúa, trở thành ma quỷ, và tìm cách gây hại cho trái đất. Trong số đó, chỉ huy thiên thần làm mưa làm gió gọi là Satan hoặc Lucifer .Giáo hội Công giáo tin rằng Thiên Chúa chỉ mặc khải toàn vẹn qua người con duy nhất là Giêsu Kitô, Ngôi Hai Thiên Chúa nhập thể làm người. Giáng sinh xuống trần gian bởi Trinh nữ Maria nên Giêsu vừa mang bản tính Thiên Chúa vừa mang bản tính loài người. Qua cuộc sống và triết lý của mình, Giêsu đã dạy mọi người cung cách sống, nói về tình yêu của Thiên Chúa và ban tặng hồng ân, vinh quang cho những ai tin mình. Cuộc tử nạn và Phục hồi của Chúa Giêsu là cái giá tột đỉnh mà Chúa phải gánh chịu để đền bù cho tội lỗi của loài người, để họ được thứ tha và hòa giải với Thiên Chúa. Chúa Thánh Thần được tin canh tân, Thánh hóa Giáo hội kể từ sau khi Chúa Giêsu về trời .Theo Công giáo, ” mầu nhiệm ” là những điều huyền bí về Thiên Chúa mà tài trí con người không hề hiểu và lý giải không thiếu được nhưng tin đó là chân lý. Tóm lại, tín hữu Công giáo hoàn toàn có thể tuyên xưng đức tin cơ bản qua câu nói : ” Có ba mầu nhiệm chính trong Đạo : Thứ nhất là Mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi, thứ hai là Mầu nhiệm Ngôi Hai xuống thế làm người, thứ ba là Mầu nhiệm Ngôi Hai cứu chuộc ” .

Tội nguyên tổ

Trong đức tin của người Công giáo, loài người trước đây được Thiên Chúa phát minh sáng tạo ra để hiệp thông với ngài nhưng vì không vâng lời Thiên Chúa khi ăn trái của ” cây biết điều thiện điều ác ” ( trái cấm ), Adam và Eva – tổ tiên loài người theo Công giáo – đã làm mối quan hệ đó bị đổ vỡ khiến tội lỗi và sự chết lan tràn khắp quốc tế. [ 29 ] Vấp ngã này của con người được gọi là tội nguyên tổ ( hay tội tổ tông ). Từ đây, con người đánh mất đi thực trạng nguyên thủy của mình là được hiệp thông với Thiên Chúa, bị đưa vào thực trạng của sự chết nhưng qua sáng tạo độc đáo con người có một linh hồn bất tử. Khi Giêsu đến với quốc tế, giữa Thiên Chúa và loài người đã có sự hòa giải qua hiến tế bằng cái chết và sự sống lại của Giêsu, một lần nữa con người lấy lại được sự hiệp thông và dự phần vào vinh quang Thiên Chúa .

Cứu rỗi

Giáo hội dạy rằng Thiên Chúa dành cho tổng thể mọi người sự cứu rỗi để hướng tới một đời sống vĩnh hằng và ngài coi đó như thể một hồng ân, một vinh quang qua sự hiến tế của Đấng Kitô. ” Với những nỗ lực để tỏ tường về Thiên Chúa, chẳng có câu vấn đáp đúng mực nào hay tài trí nào của con người làm được. Giữa Thiên Chúa và tất cả chúng ta có một sự độc lạ vô tận khiến tất cả chúng ta phải thừa nhận về ngài, Thiên Chúa tất cả chúng ta “. [ 30 ] Thiên Chúa là đấng bào chữa, là đấng giải thoát tất cả chúng ta khỏi tội lỗi. Hoặc là tất cả chúng ta tiếp đón hồng ân này Thiên Chúa ban cho ta trải qua đức tin vào Giêsu Kitô và phép rửa tội [ b ] hoặc là khước từ nó. ” Đức tin không hành vi là đức tin chết ” .Giáo hội còn dạy rằng con người cần phải được thanh tẩy ngay từ lúc này, ngay trong thực tại này ( tức đời sống trần gian ) vì khi chết rồi thì không hề làm gì hơn được nữa. Thanh tẩy là khi nhận Phép rửa và nó bị mất đi khi linh hồn phạm tội chết ( tội trọng ). Tội trọng là sự cố ý vượt quá giới luật của Thiên Chúa cách nghiêm trọng. Nhưng con người hoàn toàn có thể lại được sự Thánh tẩy khi người ấy thành thật thú nhận trong Bí tích Hòa giải. Nếu ai đó biết sám hối tội lỗi của họ trước khi chết mà không hề trải qua Bí tích Hòa Giải được vì nguyên do khách quan nào đó thì với lời khẩn cầu, tội của họ cũng tự nhiên được tha thứ .Qua hiến tế của Giêsu bằng cái chết trên thập giá, sự cứu rỗi thậm chí còn còn được ban ra bên ngoài ranh giới của Giáo hội, nghĩa là thông dụng cho mọi người. Do đó, những Kitô hữu lẫn dân ngoại, nếu ai nhiệt thành đáp lại chân lý này thì Thiên Chúa sẽ bày tỏ lòng xót thương của ngài so với họ. Điều này đôi lúc là một nghĩa vụ và trách nhiệm để trở thành thành viên của Giáo hội .Phép Thanh Tẩy ( rửa tội ) là một nghi thức quan trọng của người Kitô hữu, qua lăng kính của Giáo hội Công giáo, nó được nâng lên hàng bí tích. Phép rửa không riêng gì làm thanh tẩy tội lỗi của một người nào đó, nó cũng làm cho họ trở thành ” con cháu Thiên Chúa và được dự phần với ngài “, trả lại cho con người trạng thái nguyên bản mà đã được hình thành giống như hình ảnh của Thiên Chúa. Phép rửa còn là cầu nối giữa người nào đó với đời sống cộng đoàn Giáo hội. Bởi vậy, khi chịu phép rửa trong Giáo hội, là thân thể Đức Kitô, người ta cũng sẻ chia cuộc khổ nạn và Phục hồi với ngài. Sự cứu rỗi là thông dụng cho toàn bộ mà không loại trừ ai. Công giáo tin rằng Thiên Chúa không nỡ phủ nhận một khẩn cầu cứu rỗi của ai đó bên ngoài Giáo hội. Điều này là một trong những quan điểm sự không tương đồng lớn giữa Công giáo và Kháng cách .

Thánh Kinh và Thánh Truyền

Những lời giảng dạy của Giáo hội Công giáo là những điều được trích dẫn ra từ hai nguồn: Thánh Kinh và Thánh Truyền. Họ cho rằng cả hai đều xuất phát từ Thiên Chúa[31] và được giải thích bởi Huấn Quyền (Magisterium) của Giáo hội. Danh sách và nội dung chính thức về các sách Thánh kinh được Giáo hội Công giáo chấp nhận là những bản Thánh Kinh viết bằng tiếng Latin hồi thế kỷ thứ IV, cụ thể là 46 quyển của Cựu Ước và 27 quyển của Tân Ước.

Năm 1943, trong bức thông điệp ” Divino Afflante Spiritu ” của ông, Giáo hoàng Piô XII đã khuyến khích những học giả Thánh Kinh hãy cần mẫn nghiên cứu và điều tra về ngôn từ nguyên bản của những sách Thánh Kinh ( tiếng Do Thái, Hy Lạp, Aram trong Cựu Ước và tiếng Hy Lạp trong Tân Ước ) và những ngôn từ chung nguồn gốc khác để hiểu biết sâu rộng và không thiếu hơn về những văn bản này, và cho rằng : ” văn bản nguyên bản … được viết bằng ơn linh hứng của tác giả thì có thẩm quyền và giá trị hơn bất kể bản nào, thậm chí còn cả những bản đã được dịch rất tuyệt đối, dù đó là cổ xưa hay tân tiến “. [ 32 ]Thánh Truyền ( gọi tắt của Truyền thống những Thánh Tông Đồ ) mà Giáo hội Công giáo định nghĩa rằng : ” mang lời của Thiên Chúa đã được Chúa Kitô và Chúa Thánh Thần ủy thác cho những Tông Đồ và truyền đạt lời Chúa cách nguyên vẹn cho những người kế vị những Tông Đồ để những vị này gìn giữ, trình diễn và truyền bá lời đó cách trung thành với chủ khi giảng dạy “. [ 33 ] Nguồn gốc Thánh Truyền thì rất phong phú và những giảng dạy của Giáo hội ngày này thường là được truyền khẩu từ những tông đồ. Nhiều ghi chép của những cha đạo sơ khai đã phản ánh được Thánh Truyền .Huấn Quyền là thẩm quyền giáo huấn, lý giải Kinh Thánh và đức tin của những vị lãnh đạo giáo hội như Giáo hoàng, Giám mục, linh mục, nhằm mục đích giúp cho tín hữu hiểu rõ yếu tố .

Giáo hội Tông Truyền

Giáo hội là ” thân thể Chúa Kitô ” 7 mà ngài là ” đầu ” và Công giáo dạy rằng đó là một thân thể được hiệp nhất bởi những người tin Chúa cả trên thiên đường và trên địa cầu này. Theo Giáo Lý, Giáo hội Công giáo xưng mình là ” Giáo hội duy nhất của Chúa Kitô “. Giáo hội này dạy rằng người sáng lập ra họ là chính Chúa Giêsu Kitô, đã chỉ định mười hai tông đồ liên tục việc làm của Chúa Giêsu sau khi ông về trời. Các tông đồ đó là những vị Giám mục tiên phong của Giáo hội .Giáo hội Công giáo diễn giải : tổ chức triển khai Giáo hội của họ là sự hiện hữu liên tục của Chúa Giêsu trên Trái Đất, và tổng thể những Giám mục được tấn phong hợp lệ là người thừa kế những tông đồ khi xưa ( Tông Truyền ). Trong đó, những Giám mục thành Rôma được coi là người kế vị tông đồ trưởng Simon Phêrô, có quyền tối thượng ở trần gian nên được gọi là Giáo hoàng .

Niềm tin về cái chết

Chúa Thăng Thiên, tranh của Dosso Dossi (thế kỷ XVI) với thiên đàng bên trên và trần gian bên dưới., tranh của Dosso Dossi ( thế kỷ XVI ) với thiên đường bên trên và trần gian bên dưới .Giáo hội Công giáo dạy rằng, con người gồm có thể xác và linh hồn. Cái chết chỉ là sự chấm hết của thân xác nhưng linh hồn là bất diệt. Ngay sau khi chết, linh hồn của mỗi người sẽ nhận được một cuộc phán xét riêng của Thiên Chúa, nhưng vẫn còn một cuộc phán xét chung thẩm cho cả trái đất trong ngày tận thế, khi mà Chúa Kitô quay lại trần gian làm thẩm phán. Theo đó, cuộc chung thẩm này sẽ chấm hết thực trạng hiện tại của quả đât và khởi đầu một Thiên Quốc ( Nước Trời ) mới và tốt đẹp hơn do Thiên Chúa quản lý. Theo Giáo lý Công giáo, vào ngày tận thế, linh hồn sẽ nhập lại thể xác ( được tái sinh ) và sau đó mỗi người sẽ phải chịu bản án thưởng hay phạt tùy theo những việc họ đã làm khi còn sống ở trần gian. Họ sẽ đi vào một trong ba thực trạng sau :

  • Thiên đàng là tình trạng hạnh phúc tối thượng và vĩnh viễn. Ai chết trong ân sủng của Thiên Chúa và ai không cần bất cứ sự thanh luyện cuối cùng nào, sẽ được qui tụ quanh Chúa Giêsu và Đức Maria, các thiên thần và các Thánh … được chiêm ngắm Thiên Chúa “mặt giáp mặt” (1 Cr 13,12) … sống trong sự hiệp thông tình yêu với Chúa Ba Ngôi và chuyển cầu cho chúng ta (Toát Yếu Giáo Lý của Giáo hội Công giáo, số 209).[34]
  • Luyện ngục là tình trạng của những người chết trong tình thân với Thiên Chúa, nhưng dù đã được đảm bảo ơn cứu độ vĩnh cửu, họ còn cần thanh luyện trước khi được hưởng hạnh phúc thiên đàng (Toát Yếu Giáo Lý của Giáo hội Công giáo, số 210).[34] Những linh hồn ở luyện ngục có thể nhận được sự cầu thay nguyện giúp của các Thánh trên thiên đàng và những người đang sống ở trần gian.
  • Hỏa ngục: là tình trạng xa cách đời đời khỏi Thiên Chúa. (Toát Yếu Giáo Lý của Giáo hội Công giáo, số 212),[34] phải chịu sự đau khổ vô cùng, dành cho những người phạm tội trọng và không chịu hối cải. Tình trạng ày kéo dài vô hạn. Trước đây, quan niệm hỏa ngục là nơi chịu sự tra tấn, thiêu đốt bằng lửa cực nóng của ma quỷ nhưng quan niệm hiện đại cho rằng, nơi nào mà không có sự hiện diện và tình yêu của Thiên Chúa thì cũng chịu đau khổ như hỏa ngục vậy.

Maria và những Thánh

Đức Nữ Đồng Trinh cầu nguyện, tranh của Sassoferrato, thế kỷ XVII, tranh của Sassoferrato, thế kỷ XVII

Bà Maria – mẹ của Giêsu Nazareth – chiếm một vị trí quan trọng trong Giáo hội Công giáo. Các giáo phái Kháng Cách thường chỉ trích Công giáo về điều này vì họ cho rằng chỉ nên tôn thờ Thiên Chúa mà thôi, việc tín hữu Công giáo tôn thờ bà Maria là tôn thờ ngẫu tượng, trái với luật Chúa. Tuy nhiên, Giáo hội Công giáo lập luận rằng họ chỉ dành cho bà Maria sự tôn kính đặc biệt chứ đó không phải là sự tôn thờ.[35] Giáo hội Công giáo thường xưng bà Maria với danh hiệu là Đức Mẹ, Nữ Vương, Thánh Mẫu… Họ tin rằng bà Maria đồng trinh vĩnh viễn và là Mẹ của Thiên Chúa. Ngoài ra, họ còn tin bà “Vô Nhiễm Nguyên Tội” và hồn và xác của bà đã được vào thiên đàng. Bốn luận điểm này đã được chế định thành tín điều (điều phải tin), hai điều sau do Giáo hoàng Piô IX và Giáo hoàng Piô XII công bố lần lượt trong các năm 1854 và 1950.

Việc tôn kính bà Maria của Giáo hội Công giáo không riêng gì trong những lời kinh, lời ca tụng về cuộc sống bà trong đời sống hàng ngày mà còn trong rất nhiều tác phẩm văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ, âm nhạc, điêu khắc và kiến trúc. Giáo hội Công giáo xác nhận chính thức 1 số ít cuộc hiện ra của bà Maria, như tại Lộ Đức, Fatima, Guadalupe … Những nơi này cũng là khu vực hành hương lớn lôi cuốn nhiều Fan Hâm mộ Công giáo. [ 36 ] Kinh Mân Côi chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống cầu nguyện của người Công giáo. Cùng với Trinh nữ Maria, những vị Thánh là những người nam hay nữ đã tuyên xưng niềm tin nơi Thiên Chúa, sống cuộc sống nêu gương sáng và chết trong ơn nghĩa với Chúa, được tin là đang vinh hiển trên thiên đường. Việc thờ phượng chỉ dành riêng cho Thiên Chúa ; với những Thánh, tín hữu chỉ tôn kính. Các tín hữu cầu nguyện với bà Maria và những Thánh vì tin rằng nhờ lời chuyển cầu và trợ giúp của những vị, Thiên Chúa sẽ nhậm lời họ cầu xin .

Đời sống thường ngày

Người Công giáo phải nỗ lực để trở thành môn đồ thực sự của Giêsu. Họ mong đợi tìm kiếm được sự tha thứ cho những tội lỗi của mình qua tấm gương và lời giảng dạy của Giêsu. Họ tin rằng trải qua Giêsu, Thiên Chúa đã ban bảy phép bí tích cho mình như nhưng công cụ để trợ giúp họ thực thi được điều này. Người Công giáo tin rằng Thiên Chúa luôn luôn tác động ảnh hưởng giữa loài người trên quốc tế này. Người Công giáo được ” Thánh hóa ” là nhờ những phép bí tích của Giáo hội và qua cả những lời cầu nguyện, những việc làm phúc đức, hành hương và ăn chay hãm mình. Cầu nguyện cho người khác, thậm chí còn cho quân địch và những người ngược đãi mình là một trách nhiệm của Kitô hữu 8. Người Công giáo cho rằng có bốn mục tiêu cầu nguyện : tôn thờ, tạ ơn, ăn năn và khẩn cầu. Người Công giáo cũng hoàn toàn có thể cầu nguyện với Thiên Chúa xin tha tội cho những ai đã chết ( cầu cho những linh hồn ), và đặc biệt quan trọng là họ cũng hoàn toàn có thể cầu nguyện với Trinh nữ Maria – mẹ Thiên Chúa – và những Thánh nữa .

Nguồn gốc và lịch sử dân tộc

Giáo hội Công giáo gắn liền với Chúa Giêsu và Mười hai Thánh Tông đồ và coi các Giám mục của Giáo hội là những người kế vị các tông đồ, Giáo hoàng là người kế vị Thánh Phêrô, lãnh đạo Giáo hội. “Giáo hội Công giáo” là thuật ngữ đầu tiên được sử dụng bởi Thánh Inhaxiô Antiôkhia (Ignatius Antioch) vào năm 107,[13] [đại ý rằng]: nơi nào có Đấng Kitô ngự trị, nơi đó là Giáo hội Công giáo, như là sự tuyệt đối hóa vai trò của Giáo hội và Giáo hoàng.[14] Đồng thời, những văn sĩ Công giáo cũng liệt kê một số trích ngôn từ những thầy giảng sơ khai để củng cố luận cứ này theo ngụ ý của Tòa Thánh, trong khi các văn sĩ Chính Thống giáo lại không chấp nhận điều này vì cho rằng, vị Giáo hoàng đầu tiên – Thánh Phêrô – chỉ là một chức vị đứng đầu mang tính danh dự. Ngoài ra, hầu hết các Kitô hữu Tây phương sử dụng một bản sửa đổi của Tín điều Nicea, theo đó, họ tin rằng Chúa Thánh Thần “xuất phát từ cả Chúa Cha lẫn Chúa Con”. Nhưng các Kitô hữu Đông phương dùng nguyên bản Tín điều Nicea, theo đó, Chúa Thánh Thần được tin là chỉ “xuất phát từ Chúa Cha”. Đây là những nguyên nhân chính dẫn đến sự chia rẽ giữa họ. Qua nhiều thế kỷ, sự khác biệt về giáo lý thần học, văn hóa và chính trị ngày càng lớn cho đến khi hai hệ thống giáo hội này chính thức tách rời (Đại Ly Giáo) vào năm 1054. Năm 1204, những đạo quân Thập tự chinh Công giáo bị đẩy khỏi Constantinople.[37]

Trung tâm học thuyết của Giáo hội Công giáo là sự kế vị liên tục những tông đồ mà giờ đây gọi là những Giám mục. Giáo hội Công giáo công bố liên tục chung thủy với sự dẫn dắt của những Giám mục và bác bỏ trọn vẹn những lạc giáo .

Giáo hội Sơ khai

Theo sử sách, những tông đồ đã đi truyền giảng ở Bắc Phi, Tiểu Á, Ả Rập, Hy Lạp và Rome để xây dựng những cộng đoàn Kitô hữu tiên phong. Năm 100, đã có hơn 40 cộng đoàn. Ngay từ thời sơ khai này, những Kitô hữu bị bắt bớ, đàn áp và hành hạ, thậm chí còn bị giết chết như trường hợp của Stêphanô ( Stephenus ) ( Sách Công vụ Tông đồ 7 : 59 ) và Giacôbê ( Iacobus ) ( 12 : 2 ) qua bàn tay quyền lực tối cao của Đế quốc La Mã. Năm 64, dưới sự đàn áp của Hoàng đế Nero, tông đồ Phêrô và Phaolô tử đạo tại Rôma. Năm 96, Giáo hoàng Clêmentê I viết lá thư tiên phong gửi giáo đoàn ở Côrintô ( Corinthios ), một năm sau cái chết của Thánh Gioan tại Êphêsô ( Ephesios ) – vị tông đồ ở đầu cuối, châm ngòi cho sự đàn áp Giáo hội qua tận chín đời nhà vua La Mã gồm cả Domitian, Decius và Diocletian .

Từ năm 150, những thầy giảng bắt đầu rao giảng thần học Kitô giáo để củng cố lòng tin trong tín hữu. Những người này đóng vai trò như những vị linh mục ngày nay. Đáng chú ý là Inhaxiô thành Antiokhia, Polycarp, Justin, Irenaeus, Tertullian, Clement thành Alexandria và Origen. Đạo Công giáo, chính xác hơn trong ngữ cảnh thời đại ấy gọi là Kitô giáo, được hợp pháp hóa vào Thế kỷ thứ IV khi Constantinus I ban hành “Sắc lệnh Milano” năm 313, bãi bỏ các hình phạt bách hại dã man Kitô hữu.[38] Constantinus I là nhân vật có ảnh hưởng trong Công đồng Nicaea I vào năm 325, nhờ ông mà giáo hội hướng được mũi tên vào phái tà giáo Aria và Nicea, khiến cho đến tận ngày nay, ông vẫn có vai trò quan trọng được Giáo hội Công giáo, Chính Thống giáo, Cộng đồng Anh giáo và các giáo hội Kháng Cách nhìn nhận. Vào năm 326, Giáo hoàng Sylvester I cung hiến Đại giáo đường Thánh Phêrô do Constantinus I xây dựng. Ngày 27 tháng 2 năm 380, Hoàng đế Theodosius I công nhận Công giáo là quốc giáo của Đế quốc La Mã. Thời kỳ lịch này đánh dấu sự khởi đầu cho việc thiết lập nền tảng thần học và giáo luật của Giáo hội. Năm 386, Công đồng Rôma thiết lập Quy điển Thánh Kinh, ra danh sách những quyển sách được Giáo hội chấp nhận từ Cựu Ước và Tân Ước. Năm 431, Công đồng Êphêsô công khai tín điều, khẳng định Đức Giêsu mang hai bản thể: Con Thiên Chúa và con người, minh bạch hóa tín điều về Ba Ngôi.

Thời Trung Cổ

Sự suy yếu của La Mã đã tạo tiền đề thuận tiện cho Công giáo tăng trưởng. Trong thời đại loạn lạc này, những hành vi nhân đạo, tương hỗ kẻ khó khăn vất vả của những giáo sĩ, tu sĩ Công giáo nhanh gọn được nhân dân ủng hộ và đi theo. [ 39 ] Đặc biệt, năm 452, Giáo hoàng Lêô Cả gặp gỡ Attila để khuyên can dự tính tôn tính thành Rôma. Năm 476, Romulus Augustus – nhà vua La Mã ở đầu cuối – bị truất phế, kéo theo sau là sự sụp đổ của Đế quốc La Mã ở phương tây, Giáo hội bước vào thời kỳ truyền giáo lâu dài hơn cho dân ngoại. Người Công giáo tăng trưởng rồi hòa trộn vào trong hội đồng người Đức ( nhằm mục đích cạnh tranh đối đầu với giáo phái Aria ), người Celt, người Slav, người Viking, Scandinavia, Hungary, Baltic và Phần Lan. Sự Open của Hồi giáo năm 630 đã lấy đi những phần đất ở Bắc Phi vốn thuộc Tây Ban Nha ra khỏi sự trấn áp của Công giáo. Năm 480, Thánh Biển Đức ( Benedict ) thiết lập mạng lưới hệ thống luật lệ cho việc sinh ra những dòng tu. Sau đó, những dòng tu Công giáo tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ ở châu Âu vào Thế kỷ thứ IX, nhất là ở Ireland, Scotland thời Phục Hưng. Thời Trung Cổ đã mang đến những đổi khác cơ bản bên trong Giáo hội. Giáo hoàng Grêgôriô I đã cải cách đáng kể cơ cấu tổ chức quản trị của Giáo hội. Đầu Thế kỷ thứ VIII, trào lưu diệt trừ Thánh tượng là yếu tố gây ra sự chia rẽ giữa Giáo hội với chính quyền sở tại khi nó được nhà vua Byzantine hậu thuẫn. Giáo hoàng thử thách sức mạnh của chính quyền sở tại đế quốc này khi liên tục công khai minh bạch bảo vệ những Thánh tượng .

Thượng Trung Cổ

Cảnh Giáo hoàng Urbanô II tại Công đồng Clermont, nơi ông đề cập đến dự tính chiếm lại Đất Thánh. Tranh vẽ Thế kỷ XVĐầu thế kỷ thứ X, những dòng tu phương tây lan rộng khắp nơi, đứng vị trí số 1 là Dòng Biển Đức. Đầu thế kỷ XI, những trường dòng tăng trưởng thành những viện ĐH như : Đại học Paris, Đại học Bologna, Đại học Oxford [ 40 ] … trước đây chỉ dạy thần học, sau này dạy cả y học, lao lý, triết học để rồi trở thành nền tảng cho giáo dục văn minh của phương tây. Sự Open của Dòng Phanxicô và Dòng Đa Minh do Thánh Phanxicô và Thánh Đa Minh xây dựng đã có những góp phần rất là quan trọng cho sự tăng trưởng của những ĐH lớn ở châu Âu. Thời kỳ này, những khu công trình kiến trúc của Giáo hội đạt đến những tầm cao mới, cực điểm là phong thái kiến trúc Roman, Gothic trong những đại giáo đường ở châu Âu .Tại Công đồng Clermont, Giáo hoàng Urbanô II đưa ra những bước chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc Thập Tự Chinh tiên phong nhằm mục đích giành lại những vùng đất mà Hồi giáo đã chiếm đóng. Từ năm 1095, thời Giáo hoàng Urbanô II, những cuộc Thập Tự Chinh bùng phát. Đó là hàng loạt chiến dịch quân sự chiến lược tại khu vực Đất Thánh ( Jerusalem ) và những nơi khác như một nỗ lực chống lại sự bành trướng của quân Thổ Nhĩ Kỳ đại diện thay mặt cho Hồi giáo. Bên cạnh lý do đó là một ẩn ý của tham vọng bành trướng ngược lại bằng cách xâm lăng đất đai của người Hồi giáo. Trong quy trình tiến độ này, Kitô giáo đã bị những thế lực phong kiến và thậm chí còn là những Giáo hoàng đương thời tận dụng và diễn dịch theo nghĩa ship hàng cho đại chiến của họ. Điều đó đã trở thành một trong những nguyên do biến Thập Tự Chinh trở thành một trong những vết nhơ kinh khủng nhất của lịch sử vẻ vang Kitô giáo .Trong suốt những cuộc viễn chinh, những đoàn quân Thập Tự đã thẳng tay tàn sát, cướp bóc, thậm chí còn riêng biệt có nơi còn ăn thịt người Hồi giáo, hoặc cổ động cả trẻ nhỏ vào cuộc chiến, dẫn đến việc hàng ngàn trẻ nhỏ bị bắt bán làm nô lệ. Cuối cùng, những cuộc Thập Tự Chinh cũng không bóp ngạt được sự xâm lăng của Hồi giáo mà thậm chí còn lại góp thêm phần làm sụp đổ và chiếm đóng Constantine trong cuộc Thập Tư Chinh thứ tư. Bắt đầu khoảng chừng năm 1184, là những cuộc giao chiến với tà giáo Cathar nhằm mục đích giữ bảo đảm an toàn cho sự như nhau trong học thuyết Công giáo, diệt trừ dị giáo .

Đại Ly Giáo

Qua một thời kỳ từ thế kỷ thứ VII đến thế kỷ XIV, Giáo hội Công giáo nguyên thủy từ từ bị phân tách thành hai cực : Tây phương ( Latinh ), thường được gọi là Giáo hội Công giáo ; và Đông phương ( Hy Lạp ), sau này trở thành Chính Thống giáo. Hai giáo hội này sự không tương đồng quan điểm về cách tổ chức triển khai, nghi thức và những học thuyết mà đặc biệt quan trọng là vị thế của Giáo hoàng. [ 41 ] [ 42 ] Công đồng Lyon II ( 1274 ) và Công đồng Firenze ( 1439 ) thử tìm cách hiệp thông lại hai giáo hội nhưng tổng thể đều bị Chính Thống giáo khước từ. Vài giáo hội Đông phương sau này hiệp thông trở lại với Giáo hội Công giáo Rôma, công bố không khi nào thoát ly khỏi Giáo hoàng. Tuy nhiên, hai nhánh giáo hội chủ chốt vẫn phân ly cho đến ngày này mặc dầu đã hóa giải việc rút phép thông công lẫn nhau giữa Rôma và Constantine vào năm 1965 .

Cải cách Kháng nghị

Năm 1492, Christopher Columbus tò mò ra châu Mỹ dẫn đến làn sóng truyền giáo tích cực của Công giáo Rôma tại khắp lục địa này. Giáo hoàng Alexander VI trao ” thiên chức ” truyền giáo tại vùng đất mới mày mò cho Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Thời kỳ Phục Hưng thế kỷ XV có một sự kiện đáng chăm sóc trong cổ điển học đó là sự xét lại về học thuyết và đức tin của Công giáo .Ngày 31 tháng 10 năm 1517, Martin Luther đưa ra những bài luận văn mang nội dung tiêu diệt những học thuyết của Công giáo đương thời. Những bài tựa như được phát ra với những cụ thể cơ bản thậm chí còn vượt bậc hơn cả những gì Công giáo thuyết giảng. Họ chĩa mũi nhọn vào Công đồng Trent, thực chất của Kháng Cách – như tên gọi của nó – là kháng cự yên cầu Phục hồi những học thuyết và cách thực hành thực tế Công giáo truyền thống lịch sử. Công đồng Trent sàng lọc và định nghĩa lại những học thuyết, ban bố những giáo điều .Năm 1534, Nghị viện Anh trải qua quyền tối cao của Vua nước Anh so với Giáo hội tại Anh được hiểu là lời công bố ly khai khỏi Giáo hội Rôma. Từ năm 1536, nhiều nhà dòng Công giáo tại xứ Anh, xứ Wales và Ireland bị giải thể. Giáo hoàng Phaolô III rút phép thông công vua Henry VIII vào năm 1538, như vậy Anh giáo chính thức phân ly khỏi Công giáo. [ 43 ] Sự lan rộng khắp quốc tế của Công giáo song hành cùng chủ nghĩa thực dân châu Âu vươn đến châu Mỹ, châu Á, châu Phi và châu Đại Dương .

Hậu kỳ Trung Cổ và Phục Hưng

Trong năm 1521, nhà thám hiểm Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan thực hiện chuyến đi truyền giáo đầu tiên đến Philippines. Những năm sau, các giáo sĩ Dòng Anh Em Hèn Mọn đặt chân đến México, xây dựng trường học, mô hình trang trại và các bệnh viện. Hơn 150 năm tiếp theo, sứ vụ được mở rộng sang tây nam Bắc Mỹ. Người Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha theo nhà đồng sáng lập Dòng Tên là Phanxicô Xaviê đến Ấn Độ và Nhật Bản. Cuối thế kỷ XVI, hàng chục ngàn người Nhật theo đạo Công giáo. Giáo hội tại Nhật Bản phát triển nhưng bị gián đoạn và đàn áp vào năm 1597, dưới thời Shogun (Tướng quân) Tokugawa Iemitsu. Iemitsu là vị tướng quân có nỗ lực cô lập Nhật Bản khỏi ảnh hưởng từ ngoại bang.

Baroque, Chấn hưng và Khai sáng

Công đồng Trent và cuộc Chấn hưng Công giáo thời kỳ này đã tạo ra một sự hồi sinh trong đời sống Giáo hội và cổ võ lòng sùng kính Maria trong Giáo hội Công giáo Rôma. Trong thời Cải cách Kháng nghị, Giáo hội đã chống lại quan điểm của Tin Lành về Maria. Đồng thời, Công giáo đã tham gia vào những cuộc cuộc chiến tranh Ottoman đang diễn ra ở châu Âu để chống lại Thổ Nhĩ Kỳ. Họ đã thắng lợi và tin rằng có sự bảo trợ của Maria. Đặc biệt, thắng lợi tại Trận Lepanto ( 1571 ) được coi là sự công nhận hồi sinh can đảm và mạnh mẽ của lòng sùng kính Maria. Giáo hoàng Phaolô V và Giáo hoàng Grêgôriô XV quản lý năm 1617 và 1622 đã làm rõ hơn niềm tin về việc đồng trinh thụ thai của Đức Maria. Đến năm 1661, Giáo hoàng Alexander VII công bố rằng Maria được ơn vô nhiễm nguyên tội từ khi sinh ra. Từ năm 1708, Giáo hoàng Clement XI đã ra sắc lệnh cử hành ngày Lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội trong toàn thể giáo hội .Chủ nghĩa Khai sáng sinh ra là một thử thách mới của giáo hội Công giáo. Không giống như cuộc Cải cách Kháng nghị, những yếu tố về giáo lý Kitô giáo nói chung và Công giáo nói riêng đã được đưa ra bàn thảo dựa trên quan điểm khoa học .Cuối thế kỷ XVII, Giáo hoàng Innocent XI lo lắng những đợt tiến công ngày càng tăng của quân Thổ Nhĩ Kỳ vào châu Âu là mối rình rập đe dọa lớn so với giáo hội. Ông đã thiết lập nên liên minh Ba Lan – Áo và đã vượt mặt Thổ Nhĩ Kỳ tại Vienna năm 1683 .

Hiện đại

Thế kỷ XVIII và XIX, Giáo hội phải đương đầu với làn sóng truyền giáo can đảm và mạnh mẽ của Tin Lành, Chủ nghĩa Khai sáng và Chủ nghĩa Canh Tân. Chủ nghĩa Vô thần và trào lưu diệt trừ tôn giáo được tăng cường lan rộng khiến giáo hội phải tự hoạt động để thích nghi với thực trạng và công dụng. Nhiều thành phần của giáo hội trên quốc tế bị đàn áp, công tác làm việc mục vụ bị gây cản trở, giáo dục, y tế vốn có của giáo hội bị cơ quan chính phủ trấn áp .

Công đồng Vatican II

Các nghị phụ tại Công đồng Vatican IIThời Công đồng Vatican II ( 1962 – 1965 ) do Giáo hoàng Gioan XXIII triệu tập, Giáo hội Công giáo trải qua một quy trình cải cách tổng lực nhất kể từ Công đồng Trent diễn ra bốn thế kỷ trước. Công đồng này nhấn mạnh vấn đề phải nhìn thấy rõ vai trò của Giáo hội Công giáo trong hội đồng Kitô hữu tin Chúa Giêsu và trong những tôn giáo khác. Công đồng được coi là mở ra thời kỳ lịch sử vẻ vang của Giáo hội Công giáo tân tiến. Công đồng phát hành nhiều tài liệu về thực trạng Giáo hội, sứ mạng những hội đoàn và tự do tôn giáo. Ngoài ra còn phát hành những phương hướng thích nghi dành cho những nghi lễ, trong đó được cho phép sử dụng tiếng bản xứ thay vì phải dùng tiếng Latinh trong phụng vụ. Trong số 21 công đồng đã diễn ra trong lịch sử vẻ vang của Giáo hội Công giáo thì Công đồng Vatican II được nhìn nhận là đồ sộ nhất cả về quy mô, thời hạn, số nghị phụ tham gia và nội dung thao tác. Có 16 văn kiện đã được trải qua gồm 4 Hiến chế, 9 Sắc lệnh và 3 Tuyên ngôn. Ban tổ chức triển khai đã phải in tới 46 triệu trang tài liệu ( 150 tấn giấy in ) cho những đại biểu. Các buổi họp của Công đồng được ghi lại trong 712 cuốn băng dài tới 724.000 mét. [ 44 ] Dù vậy, Công đồng Vatican II vẫn vấp phải sự tranh cãi, chỉ trích nóng bức từ những người bảo thủ, đặc biệt quan trọng là tổng Giám mục Marcel Lefebvre, người chỉ huy Huynh đoàn Thánh Piô X hiện không thần phục thẩm quyền Tòa Thánh .

Đương đại và tân Phúc Âm hóa

Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã công nhận sự thiết yếu để tân phúc âm hóa ( hay còn gọi là tái rao giảng Tin Mừng ) cho một quốc tế ngày càng trở nên thế tục hóa, đồng thời sử dụng những phương tiện đi lại tân tiến để tiếp cận với những tín hữu. Ông đã xây dựng Đại hội Giới trẻ Thế giới, được tổ chức triển khai mỗi 2 hoặc 3 năm tại nhiều vương quốc khác nhau để người trẻ được củng cố đức tin Công giáo. Ông đi ra ngoài Thành Vatican nhiều hơn bất kể Giáo hoàng khác, và đã triển khai 104 chuyến tông du đến thăm 129 vương quốc. [ 45 ] [ 46 ]Với việc đăng quang vào năm 2005, Giáo hoàng Biển Đức XVI hiện tại phần đông vẫn tiếp nối những chủ trương của người nhiệm kỳ trước đó là Gioan Phaolô II, tuy cũng có một số ít trường hợp ngoại lệ đáng chú ý quan tâm : trong năm 2007, Giáo hoàng Biển Đức XVI đã lập một kỷ lục trong Giáo hội khi phê chuẩn việc phong chân phước cho 498 vị tử đạo Tây Ban Nha. Gần đây, Giáo hoàng này đã phát hành Tông hiến thiết lập những giáo hạt tòng nhân để đảm nhiệm những tín hữu Anh giáo quay trở lại Công giáo. [ 47 ] Hiện tại, Giáo hội Công giáo vẫn nỗ lực cải tổ quan hệ đại kết [ 48 ] với những Giáo hội Kitô giáo khác như Chính Thống giáo Đông Phương, Tin Lành và mở những cuộc đối thoại lớn với Do Thái giáo [ 49 ] và những tôn giáo khác .

Tu trì và đoàn thể

Tất cả thành viên của Giáo hội Công giáo khi đã được rửa tội theo nghi thức Công giáo thì được gọi là Kitô hữu hoặc người Công giáo, có rất đầy đủ quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của tín hữu, được lôi kéo trở nên Thánh và góp phần kiến thiết xây dựng Giáo hội. Mọi người cũng được lôi kéo để san sẻ thừa tác ngôn sứ, tiên tri và vương đế của Đấng Kitô. Số ít trong số Kitô hữu triển khai vai trò tương quan đến mục tử ( giáo phẩm ) và sống chứng nhân ( tu trì ) nhưng phần đông là phải triển khai ba bổn phận nói trên .

Tu trì

Đời sống tu trì còn gọi là đời sống Thánh Hiến thể hiện qua việc người nam hay người nữ hiến dâng cuộc đời cho Thiên Chúa với những ràng buộc được Giáo hội công nhận (đi tu). Họ không thuộc Hàng Giáo Phẩm (trừ khi người nam được thụ phong thành linh mục), phần lớn là thành viên của các hội dòng, hội đoàn (gọi chung là tu hội). Giáo hội Công giáo cũng ghi nhận những hình thức khác nhau về Đời sống Thánh hiến như: các giáo đoàn, ẩn tu, nữ tu, hoạt động tông đồ… Phần lớn hình thức của Đời sống Thánh hiến hiện hữu là yêu cầu các thành viên hiến dâng bản thân họ cho Thiên Chúa thông qua việc dự tu được định đoạt bởi một lời khấn (thề), sống tuân thủ ba tinh thần của Phúc Âm là khiết tịnh, khó nghèo và vâng phục. Ngày nay, những ai có “ơn gọi” theo Đấng Kitô muốn Thánh hiến bản thân cho Thiên Chúa thì có những đòi hỏi cao hơn khi họ phải sống trong các Tu viện, chịu sự quản lý của “bề trên”, họ phải sống theo từng cộng đoàn, thỉnh thoảnng cho phép sống riêng lẻ trong thời gian ngắn, một số được phép đến những nơi khác để phục vụ (trong một giáo xứ chẳng hạn).

Đoàn thể

Nhiều trào lưu, đoàn thể và tổ chức triển khai hoạt động giải trí trong lòng Giáo hội Công giáo và chúng thường gồm những nhóm người có ” đức tin đặc biệt quan trọng “, hoạt động giải trí theo tiềm năng và phương hướng của người sáng lập hoặc người khai tâm và đặc biệt quan trọng là phải tương thích với Giáo huấn và Giáo luật. Có những trào lưu, đoàn thể, tổ chức triển khai Công giáo được phân cấp và hoạt động giải trí gắn chặt với thẩm quyền Giám mục hay linh mục địa phương. Nói chung, những trào lưu, đoàn thể, tổ chức triển khai Công giáo đã tỏ ra tính đại chúng của mình và tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trên khắp quốc tế .

Thống kê thành viên

Theo quyển Niên giám Thống kê Giáo hội (Annuario Statisticum Ecclesiae) năm 2011, tổng số đơn vị hành chính của toàn Giáo hội Công giáo là 2.966. Thống kê này cho biết vào năm 2010, trên thế giới có gần 1,196 tỷ tín hữu Công giáo, chiếm khoảng 17,5% dân số thế giới.[7] Tỷ lệ người Công giáo giảm tại Mỹ Latinh (từ 28,54% xuống 28,34%) và tại Châu Âu (từ 24,05% xuống 23,83%). Ngược lại, tỷ lệ người Công giáo tăng tại Châu Phi (từ 15,15 lên 15,55%) và Châu Á (từ 10,41 lên 10,87%). Cũng trong năm 2010, số Giám mục Công giáo là 5.104 vị, và linh mục là 412.236 vị.[7] Đây là giáo hội lớn nhất của Kitô giáo, bao gồm hơn một nửa Kitô hữu. Ngoài ra, số lượng người có thực hành nghi thức Công giáo trên toàn thế giới chưa được thống kê hết, đặc biệt ở châu Phi và châu Á.9

Phân bố

Với số lượng lớn người trưởng thành được rửa tội, giáo hội này tăng trưởng nhanh ở châu Phi hơn những nơi khác. [ 50 ] Trong những năm gần đây, một vài nơi ở châu Âu và châu Mỹ thiếu thốn linh mục, số lượng linh mục không tăng theo tỷ suất số lượng giáo dân. Chủ nghĩa thế tục tăng không thay đổi ở châu Âu, nhưng sự hiện hữu của Công giáo vẫn còn mạnh nơi đây. [ 51 ]
Bản đồ cho thấy tỉ lệ người Công giáo tại những vương quốc. Màu càng đậm thì tỉ lệ càng caoGiáo hội tại châu Á chiếm thiểu số giữa những tôn giáo khác, gồm có chỉ khoảng chừng 3 % dân số châu Á, nhưng tại đây lại chiếm một tỷ suất lớn nữ tu, linh mục. [ 51 ] Từ 1975 đến 2000, dân số châu Á tăng 61 % nhưng giáo dân Công giáo ở châu Á tăng 104 %. [ 52 ] Tuy nhiên, giáo hội phải đương đầu với những thử thách trong truyền giáo, giáo dân bị đàn áp tại những vương quốc như Bắc Triều Tiên [ 53 ], Trung Quốc và Nước Ta [ 54 ] [ 55 ]. Châu Đại Dương cũng là nơi truyền giáo khó khăn vất vả cho những giáo phái Kitô giáo bởi nơi đây có những nhóm sắc tộc với hơn 715 ngôn từ khác nhau. Trong giáo hội Công giáo trên toàn quốc tế, 12 % cư ngụ ở châu Phi, 50 % ở châu Mỹ, 10 % ở châu Á, 27 % ở châu Âu và 1 % ở châu Đại Dương. [ 51 ]Brasil hiện là vương quốc có số lượng giáo dân Công giáo đông nhất. [ 56 ] [ 57 ] Phần lớn những vương quốc tăng trưởng đều có sự hiện hữu của Giáo hội, tuy có giảm vào cuối thế kỷ XIX. Tại châu Âu, những vương quốc thuộc nhóm ngôn từ Rôman ( Latinh ) là cái nôi lịch sử vẻ vang tăng trưởng của Công giáo, trong khi đó, những vương quốc nhóm ngôn từ gốc Đức nhiều Tin Lành và những vương quốc hệ tiếng Slav lại mang sự trộn lẫn giữa Công giáo và Chính Thống giáo. Phần còn lại của Công giáo trên quốc tế là do nỗ lực truyền giáo của Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Pháp, cạnh bên đó còn do việc di cư từ những vương quốc này đi khắp châu Âu. Tại Mỹ Latinh – nơi từng được độc quyền – Công giáo đang chịu sự cạnh tranh đối đầu ngày càng tăng của Kháng Cách ( Tin Lành ), đặc biệt quan trọng là Trung Mỹ và khu vực Caribbean. Tại châu Phi, Công giáo hoạt động giải trí can đảm và mạnh mẽ nhất ở TT lục địa ; trong khi ở châu Á, chỉ có hai vương quốc có tỷ suất lớn người Công giáo trong dân số là Philippines, Đông Timo .

Gia nhập đạo

Theo Giáo luật Công giáo, một người sẽ trở thành một thành viên của Giáo hội Công giáo khi người đó lãnh nhận Bí tích Thanh Tẩy theo ghi thức Công giáo. Trường hợp tín hữu nào đó đã công bố bỏ đạo Công giáo nay muốn gia nhập lại thì phải tái tuyên xưng đức tin Công giáo và lãnh nhận Bí tích Hòa Giải. Người Công giáo được phép hoạt động và sinh hoạt tôn giáo, lãnh nhận những nghi thức tôn giáo ở bất kể nhà thời thánh Công giáo nào trên toàn quốc tế .

Một số học thuyết về xã hội

Phẩm giá con người

Giáo hội Công giáo cho rằng không một ai có quyền xâm phạm đến sự sống của bản thân mình hay của người khác vì mỗi một người được Thiên Chúa tạo dựng giống với hình ảnh của ngài, có phẩm giá vượt trên những loài thụ tạo khác. Bởi vậy, Giáo hội Công giáo phản đối những hành vi mà họ cho rằng làm huỷ hoại giá trị sự sống : giết người, tự tử, phá thai, tránh thai, gây chết êm dịu ( trợ tử ), diệt chủng, cuộc chiến tranh, nhân bản người, sinh sản vô tính … Bản án tử hình, tuy không bị Giáo hội chính thức phản bác nhưng càng ngày nó càng bị những nhà thần học và lãnh đạo giáo hội chỉ trích. Theo Giáo hoàng Gioan Phaolô II, bản án tử hình không nên vận dụng trong mọi trường hợp, trừ những trường hợp nó thiết yếu cho việc bảo vệ trật tự xã hội. [ 58 ] Có thể thấy rằng, ở hầu hết những vương quốc tăng trưởng có căn tính Công giáo, án tử hình đã bị vô hiệu .

Vấn đề giới tính, tình dục

Giáo hội Công giáo không chỉ trích tình dục nếu nó diễn ra trong một mối quan hệ vợ chồng hợp với niềm tin giáo luật Công giáo. Sinh sản con cháu được Giáo hội Công giáo tôn vinh vì tin rằng việc sinh sản là cộng tác vào khu công trình phát minh sáng tạo của Thiên Chúa. Tuy nhiên, trong những Giáo huấn của mình, Giáo hội này vẫn nhấn mạnh vấn đề việc sinh sản và nghĩa vụ và trách nhiệm nuôi dạy với con cái. Đặc biệt, những giải pháp tránh thai tự tạo ( dùng thuốc tránh thai, dùng bao cao su ), phá thai luôn bị họ phán quyết nóng bức vì họ chỉ đồng ý tránh thai bằng giải pháp tình dục có nghĩa vụ và trách nhiệm và tiết chế. Tuy nhiên, gần đây Giáo hoàng Biển Đức XVI nói rằng việc sử dụng bao cao su hoàn toàn có thể là hài hòa và hợp lý trong những trường hợp đặc biệt quan trọng. [ 59 ] Đây là tín hiệu cởi mở hơn về yếu tố sử dụng bao cao su. Ngoài ra, Giáo hội Công giáo cũng không đồng ý yếu tố tình dục và hôn nhân gia đình của người đồng tính luyến ái. [ 60 ]

Vấn đề môi trường tự nhiên

Giáo hội Công giáo nhìn nhận rằng : Chúng ta đã thừa kế từ những thế hệ trước và tất cả chúng ta đã hưởng lợi từ lao động của những người đương thời. Chính vì vậy, tất cả chúng ta phải có bổn phận so với hết mọi người và không hề khước từ chăm sóc tới những người sẽ sống sau tất cả chúng ta. Chúng ta là một mái ấm gia đình quả đât. Đây là một nghĩa vụ và trách nhiệm mà những thế hệ lúc bấy giờ phải có so với những thế hệ tương lai. Do đó, chăm nom, bảo vệ vạn vật thiên nhiên, thiên nhiên và môi trường là nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn bộ mọi người trên Trái Đất vì đó là gia tài chung của mọi thành viên trong mái ấm gia đình quả đât. Không ai được khai thác sử dụng một cách vô trách nhiệm những loại hữu thể khác nhau, bất kể là sinh vật hay loài vô tri vô giác như quái vật, thảo mộc, những yếu tố vạn vật thiên nhiên, trọn vẹn theo ý mình, theo nhu yếu kinh tế tài chính riêng của mình. [ 61 ]

Vai trò trên quốc tế

Đức tin và khoa học

Đài quan sát thiên văn VaticanĐức tin và khoa học luôn là đề tài gây tranh cãi về Giáo hội Công giáo. Thuở khởi đầu, Giáo hội Công giáo đồng ý thuyết phát minh sáng tạo như được chép trong Sách Sáng Thế ( phần đầu của Cựu Ước ). Sách này viết rằng, ngoài hành tinh và vạn vật được Thiên Chúa tạo dựng bằng lời phán, con người là Adam và Eva được Thiên Chúa nặn ra từ bụi đất .

Trong suốt chiều dài lịch sử của mình, có những khi Giáo hội Công giáo đã xung đột khắt khe với những nhà khoa học đi ngược với giáo thuyết kể trên. Tuy nhiên ngày nay, sự xung đột giữa Giáo hội và các nhà nghiên cứu khoa học không còn gay gắt. Từ Công đồng Vatican II, thái độ của giáo hội về khoa học đã thay đổi, văn kiện trong công đồng này viết: “Có hai lĩnh vực tri thức khác nhau: lĩnh vực đức tin và lĩnh vực lý trí. Giáo hội không cấm các kỹ thuật và các bộ môn văn hóa nhân loại dùng những nguyên lý và phương pháp riêng trong phạm vi của mình; do đó, giáo hội nhìn nhận sự tự do chính đáng này và xác nhận sự tự trị hợp pháp của văn hóa, nhất là khoa học”.[44] Giáo hội Công giáo đã nới lỏng sự chấp nhận những bước tiến của khoa học hiện đại nhưng quan niệm rằng các công trình khoa học đều có sự can thiệp của Thiên Chúa. Có lẽ quan điểm dễ chấp nhận nhất là “đức tin và khoa học củng cố cho nhau” (confirmation): Sự thật nào mà khoa học có thể làm sáng tỏ được thì trở thành một phần của cuốn Thánh kinh sống trong thiên nhiên, giúp con người hiểu thêm về Thiên Chúa và về chính mình, dù tự khoa học không thể đưa tới cái hiểu biết này được, mà chỉ là một phần chất liệu đưa tới sự hiểu biết này. Đồng thời, đức tin cũng có thể gợi ý và cảm hứng cho khoa học, cho dù thần học không thay thế cho khoa học được”.[62]

Gregor Mendel – một linh mục Dòng Augustine gây ảnh hưởng lớn đến di truyền học hiện đạiNhững giáo sĩ khoa học của Giáo hội ( nhiều người trong số họ thuộc Dòng Tên ) đã tác động ảnh hưởng lớn đến nền thiên văn học, di truyền học, khí tượng học, địa chấn học và ngoài hành tinh học. Các giáo sĩ đã ghi lại tên tuổi của mình trong nền khoa học quốc tế như là Gregor Mendel thuộc Dòng Augustine ( đi tiên phong trong nghiên cứu và điều tra di truyền học ), [ 63 ] Roger Bacon thuộc Dòng Phanxicô ( nhà triết học tầm cỡ, người tiên đoán ra nhiều ý tưởng khoa học ) và linh mục Georges Lemaître ( yêu cầu thuyết Vụ Nổ Lớn ). [ 64 ] Thậm chí nhiều giáo dân Công giáo cũng bị lôi cuốn vào khoa học : Henri Becquerel mày mò ra chất phóng xạ ; Luigi Galvani, Alessandro Volta, André-Marie Ampère, Guglielmo Marconi mở đường trong nghành điện năng và viễn thông ; Antoine Lavoisier – ” cha đẻ ” của hoá học tân tiến ; Andreas Vesalius khai sinh ra ngành giải phẫu học ; Augustin Louis Cauchy là một trong những nhà toán học đặt nền tảng về đại số ; Giáo hoàng Grêgôriô XIII được coi là tác giả loại lịch mà cả quốc tế đang sử dụng thông dụng. [ 65 ] Những vị trí này đã làm biến hóa cách nhìn của những người hay chỉ trích rằng những học thuyết của Giáo hội làm cho giáo dân và giáo sĩ mê muội và cản trở sự tân tiến của nền văn minh quả đât. Thế kỷ XX lưu lại sự tăng trưởng nghiên cứu và điều tra khoa học của Dòng Tên .Đối với trường hợp của Galileo Galilei, năm 1633, ông bị Giáo hội phán quyết vì chứng minh và khẳng định thuyết nhật tâm mà Nicolaus Copernicus yêu cầu trước đó ( cũng là một giáo sĩ Công giáo ). [ 66 ] [ 67 ] Sau đó, Tòa án La Mã mở một cuộc xử án, Galileo bị hoài nghi là rối đạo ( tà giáo ) nhưng thực sự là ông bị tố cáo oan và thuyết nhật tâm đến nay đã chứng tỏ là đúng. Galileo bị ép buộc chối bỏ thuyết nhật tâm và những năm cuối đời ông bị quản chế. Ngày 31 tháng 10 năm 1992, Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã công khai minh bạch xin lỗi vì những hành xử của người Công giáo so với Galileo trong cuộc xử án đó là sai lầm đáng tiếc. [ 68 ] [ 69 ]

Gần đây nhất, Giáo hoàng Biển Đức XVI phát biểu rằng: “Giữa đức tin và khoa học không có sự chống đối nhưng có tình bạn”.[70] Dù vậy hiện nay, Giáo hội Công giáo vẫn có lập trường bảo thủ trên một số vấn đề nghiên cứu khoa học như: nhân bản vô tính người, nghiên cứu tế bào gốc phôi thai người…[71]

Nghệ thuật

Ludwig van Beethoven – nhà soạn nhạc người Công giáo có nhiều tác phẩm cổ điển nổi tiếng

Các nhà nghiên cứu cho rằng Giáo hội Công giáo đã góp công trong việc tạo ra sự xán lạn và huy hoàng của nền nghệ thuật ở châu Âu. Thần học Công giáo đã ảnh hưởng đến ý tưởng của các nhà văn như J. R. R. Tolkien, C. S. Lewis[72] và William Shakespeare.[73] Sau thời Phục Hưng, phong cách Baroque cho kiến trúc, hội họa và âm nhạc được Giáo hội Công giáo đặc biệt khuyến khích vì họ nhận thấy rằng nó kích thích thêm lòng mộ đạo. Về âm nhạc, tu sĩ Guido d’Arezzo (khoảng 991-1033), người Ý thuộc Dòng Biển Đức, là người phát minh ra hình thức bảy nốt nhạc và đặt tên là: Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La và Si dựa trên chữ đầu của một bài ca tụng Thánh Gioan10; cùng năm dòng kẻ nhạc cho các bản Thánh ca trong nhà thờ, sau đó là tiêu chuẩn ký âm cho nền âm nhạc cổ điển châu Âu, đến nay khắp thế giới đang sử dụng.[74][75] Nhiều nhạc sĩ châu Âu xuất thân từ Công giáo đã có những tác phẩm nổi tiếng, có thể kể đến Ode hoan ca của Ludwig van Beethoven, Kính mừng Thánh Thể của Wolfgang Amadeus Mozart, Ave Maria của Franz Schubert, Bánh Thiên Thần của César Franck và Vinh Danh của Antonio Vivaldi.

Giáo dục đào tạo

Từ thời Trung Cổ, những tu sĩ Công giáo đã chăm sóc đến việc giáo dục đức tin và giáo dục dân sự. Lịch sử cho thấy rằng ở những vùng đất truyền giáo, những người tiên phong hoạt động giải trí về giáo dục là Công giáo. Ở một số ít vương quốc, Giáo hội Công giáo mở rất nhiều trường học ngoài công lập trở thành tổ chức triển khai chiếm hữu mạng lưới hệ thống trường ngoài công lập lớn nhất quốc tế lúc bấy giờ. [ 76 ] Trên quy mô toàn thế giới, những trường ĐH thuộc Giáo hội Công giáo và những trường thuộc những tôn giáo khác đã từ lâu là những thành viên chủ chốt, được coi như những trường có chất lượng, những lá cờ đầu trong quốc gia của họ. Ví dụ, ở Hoa Kỳ, 217 trường ĐH bốn năm của Giáo hội Công giáo chiếm 20 % tổng số sinh viên vào ĐH và cao đẳng hàng năm. Trên quốc tế có gần 1900 trường ĐH và cao đẳng của Giáo hội Công giáo. [ 77 ]

Phát triển kinh tế tài chính

Francisco de Vitoria, nhà thần học, nhà tư tưởng thuộc Dòng Đa Minh, đệ tử của Tommaso d’Aquino đã có những nghiên cứu và điều tra lớn về yếu tố tương quan đến nhân quyền của người thuộc địa, người địa phương, mà đã được Liên Hiệp Quốc công nhận như là người đặt nền tảng cho pháp luật quốc tế, lý tưởng cho nền dân chủ và sự tăng trưởng kinh tế tài chính của phương Tây. [ 78 ] Ngày nay, Giáo hội Công giáo, mà chính thể Vatican làm quan sát viên tại Liên Hiệp Quốc, luôn nhấn mạnh vấn đề tầm quan trọng của việc tăng trưởng là Giao hàng sự tăng trưởng tổng lực của nhân vị, chứ không phải ngược lại. [ 79 ]

Bác ái và phúc lợi xã hội

Bác ái và phúc lợi xã hội là hoạt động giải trí trọng điểm và điển hình nổi bật của Giáo hội Công giáo. Thế kỷ thứ nhất, khi Giáo hội sơ khai được xây dựng, những tông đồ đối lập với một thách đố rình rập đe dọa chia rẽ cộng đoàn Kitô giáo mới này. Vấn đề là những Kitô hữu gốc Hy Lạp than phiền rằng những bà góa trong nhóm của họ không nhận được phần san sẻ của cải chung. Các vị tông đồ đã chỉ định bảy phó tế với trách nhiệm chuyên biệt là bảo vệ sự công minh trong việc san sẻ của cải .Đến thời Trung Cổ, việc chăm nom cho những người khốn khổ đã được chăm sóc trong những tu viện Công giáo lớn, những tu sĩ chăm nom cho những trẻ mồ côi, người bệnh tật, già yếu, những hành khách và người nghèo. Từ những tu viện, việc làm này được lan tỏa đến những thành phố để thiết lập những viện tế bần, viện mồ côi, nhà dưỡng lão – dưỡng bệnh, trạm dừng nghỉ, nhiều TT chăm nom sức khỏe thể chất và Giao hàng xã hội khác. Sau đó, những tổ chức triển khai giáo dân mở màn lan rộng ra và thực thi trong việc làm này, như Thương Hội Bác ái Vinh Sơn của Vinh Sơn đệ Phaolô. [ 80 ]Những việc làm lúc bấy giờ của những tổ chức triển khai bác ái Công giáo trên toàn quốc tế liên tục ưu tiên Giao hàng những đối tượng người tiêu dùng : phụ nữ, trẻ nhỏ nghèo khó, những cá thể bị loại trừ ( vì là lao động quốc tế, người di dân, tị nạn, khác chủng tộc, bị thiểu năng, HIV / AIDS, hoặc nguyên do nào đó ) vì Giáo hội Công giáo ý niệm rằng toàn bộ mọi người đều là con của một Thiên Chúa. Ngày nay, Caritas Quốc tế là một trong những tổ chức triển khai Công giáo ship hàng bác ái, phúc lợi xã hội lớn trên quốc tế .

Tác động xã hội đương đại

Năm 1978, Giáo hoàng Gioan Phaolô II, trước kia là Tổng Giám mục của giáo phận Kraków thời Ba Lan là nhà nước cộng sản, đã trị vì 27 năm – một trong những triều đại Giáo hoàng lâu nhất trong lịch sử vẻ vang. Chính Mikhail Gorbachev, quản trị của Liên Xô đã ghi nhận rằng Giáo hoàng người Ba Lan này là tác nhân đẩy nhanh sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở châu Âu. [ 81 ] Mẹ Teresa thành Calcutta được trao tặng Giải Nobel Hòa bình vào năm 1979 vì những việc làm nhân đạo của bà dành cho người nghèo ở Ấn Độ. [ 82 ] Giám mục Carlos Filipe Ximenes Belo cũng giành phần thưởng tương tự như vào năm 1996 vì giải pháp độc lập cho cuộc xung đột ở Đông Timor. [ 83 ] Hiện nay, Tòa Thánh Vatican là một vương quốc trung lập, [ 84 ] đại diện thay mặt cho Giáo hội Công giáo giữ vị trí quan sát viên tại Liên Hiệp Quốc [ 85 ] và thường nêu lên những quan điểm bảo vệ tự do tôn giáo, nhân quyền, chống đói nghèo [ 86 ] và nền tự do của những vương quốc .

Các vụ bê bối

Trong thập niên 1990 và 2000, giới truyền thông online trên quốc tế đã phanh phui việc lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên của giáo sĩ Công giáo tại nhiều vương quốc. Giáo hội Công giáo bị chỉ trích vì một vài Giám mục đã bao che cho những linh mục bị cáo buộc, không giải quyết và xử lý mà lại thuyên chuyển họ đến mục vụ nơi khác, để thực trạng này tiếp nối. [ 87 ] Hiện nay, Giáo hội Công giáo đã thiết lập thủ tục chính thức để xử lý yếu tố này. Người phát ngôn của Vatican cho biết họ giải quyết và xử lý rất nghiêm chỉnh so với vụ tăm tiếng lạm dụng tình dục trẻ nhỏ. Ông cũng nói những nhà lãnh đạo giáo hội phải hợp tác với nhà chức trách dân sự về những trường hợp lạm dụng tình dục trẻ nhỏ. Theo văn phòng của Giáo hội đang đảm nhiệm về vấn đề, họ đã nhận được đơn tố cáo về hơn 4.000 vụ trong thập niên qua. [ 88 ] Trước những chỉ trích của dư luận, Giáo hoàng Biển Đức XVI nói rằng dù trong bất kể thực trạng nào thì cũng không hề khăng khăng xem hành vi tội lỗi này như thể một tội của chỉ riêng Công giáo. [ 89 ]

Kể từ đầu năm 2012, Tòa Thánh Vatican cũng trải qua cuộc khủng hoảng sau khi người quản gia của Giáo hoàng Biển Đức XVI bị bắt vì tình nghi làm rò rỉ tài liệu mật, còn chủ tịch ngân hàng của Tòa Thánh bị sa thải. Vụ rò rỉ tài liệu này được giới truyền thông gọi là VatiLeaks (chơi chữ của WikiLeaks), khiến Giáo hoàng phải chỉ đạo Giáo triều Rôma thành lập một hội đồng đặc biệt để điều tra vì nó làm ảnh hưởng đến uy tín của Tòa Thánh.[90]

Vào khoảng chừng tháng 4 năm 1994 cho đến tháng 7, hội đồng đa phần người Hutu đã giết chết khoảng chừng 800 000 người Tutsi và Hutu ôn hòa trong một cuộc thảm sát lê dài 100 ngày. Một số người sống sót nói rằng những linh mục Công giáo và những nữ tu đã sát hại nhiều người thiểu số Tutsi. Một số nhân chứng khác nói rằng hàng giáo phẩm đã phản bội lại những người nỗ lực tìm kiếm sự trú ẩn ngay trong những nhà thời thánh Công giáo. Mãi đến thời hạn gần đây, Giáo hoàng Francis mới gặp mặt tổng thống Rwanda Paul Kagame để xin tha thứ về tội lỗi của những linh mục Công giáo và những nữ tu đã ra tay sát hại người dân Rwanda vô tội vào năm 1994. Ảnh hưởng xấu đi của vụ thảm sát Rwanda 1994 khiến nhiều người thờ phượng đã chuyển sang những dòng Kitô giáo khác sau vụ diệt chủng. [ 91 ] [ 92 ] [ 93 ]

Xem thêm

Chú giải

Chú thích

Liên kết ngoài

Rate this post