Chữ viết tiếng Việt – Wikipedia tiếng Việt

Chữ viết tiếng Việt là những bộ chữ viết mà người Việt dùng để viết ngôn ngữ mẹ đẻ là tiếng Việt, từ quá khứ đến hiện tại. Có hai dạng văn tự chính được dùng để ghi chép tiếng Việt là chữ Hán với chữ Nôm kết hợp, và chữ Quốc ngữ tức chữ Latinh. Chữ Hán với chữ Nôm là văn tự ngữ tố có khả năng biểu nghĩa, là bộ chữ phổ thông tại Việt Nam trước thế kỷ 20. Chữ Quốc ngữ là chữ tượng thanh chỉ có thể biểu âm, bắt đầu được sử dụng chính thức trên thực tế tại Việt Nam từ đầu thế kỷ 20.[1][2]

Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 tại Chương I Điều 5 Mục 3 quy định: “Ngôn ngữ quốc gia là tiếng Việt. Các dân tộc có quyền dùng tiếng nói, chữ viết, giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của mình.” mà không không đề cập tới chữ viết quốc gia hoặc văn tự chính thức.[3] Hiện tại ở Việt Nam và người Việt ở nước ngoài đều sử dụng chữ Quốc ngữ (chữ Latinh) là chính. Chữ Hán và chữ Nôm tuy không còn phổ biến nhưng vẫn được giảng dạy ở bậc đại học chuyên ngành Hán-Nôm, được dùng trong các hoạt động liên quan tới văn hóa truyền thống như viết thư pháp, và vẫn là văn tự chính cho tiếng Việt của cộng đồng người Kinh bản địa ở Đông Hưng, Trung Quốc.

” Nội dung chủ nghĩa anh hùng cách mạng của tất cả chúng ta ” ( 4-1966 ) do quản trị Hồ Chí Minh viết, dùng hỗn hợp cả chữ Hán-Nôm và chữ Quốc ngữ

Các dạng chữ viết của tiếng Việt[sửa|sửa mã nguồn]

Chữ Hán và chữ Nôm[sửa|sửa mã nguồn]

Với tiếng Việt, chữ Hán (chủ yếu là phồn thể) dùng để viết từ Hán Việt và âm Hán Việt như “nhất nhị tam”(一二三), “Đại Việt” (大越), “Việt Nam” (越南); chữ Nôm dùng để viết các từ thuần Việt và các âm thuần Việt như “một hai ba” (𠬠𠄩𠀧)[a]. Và hai loại chữ này được người Việt xưa kết hợp lại để sử dụng như là một dạng chữ viết phổ thông cho tiếng Việt trước thế kỷ 20. Kiểu viết phổ biến khi đó là viết dọc truyền thống, hàng dóng từ phải sang trái.

Chữ Hán và chữ Nôm có những khác nhau cơ bản về lịch sử vẻ vang sinh ra, mục tiêu sử dụng và mỗi chữ có truyền thống riêng về văn hóa truyền thống … Tuy lúc bấy giờ ít được sử dụng nhưng vẫn có vai trò quan trọng là biểu nghĩa ( tránh sự đồng âm khác nghĩa và hiểu sai nghĩa ) cho tiếng Việt [ 4 ], đồng thời là văn tự hầu hết của hầu hết lịch sử dân tộc Nước Ta và là một phần rất quan trọng của văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử. Dựa theo điều luật của Hiến pháp 2013 tại Chương I Điều 5 Mục 3 ở đầu, không có quyền hành nào cấm người Việt lúc bấy giờ viết tiếng Việt bằng chữ Hán và chữ Nôm như người Việt xưa. Việc ngăn cấm hoàn toàn có thể coi là một hành vi vi hiến .
Vai trò của chữ Hán để ghi chép tiếng Việt đa phần là ghi lại những yếu tố Hán-Việt có trong văn bản Nôm, ngoài những, chữ Hán trong một thời kỳ nhất định cũng được sử dụng như văn tự ghi ý cho tiếng Việt, nghĩa là viết 木 ( mộc ) đọc là ” cây “, viết 子 ( tử ) đọc là ” con “, viết 草 ( thảo ) đọc là ” cỏ ” …Từ đầu công nguyên đến thế kỷ X, Nước Ta chịu sự đô hộ của phong kiến Trung Hoa, chữ Hán và Văn ngôn được giới quan lại quản lý áp đặt sử dụng. Theo Đào Duy Anh thì nước Việt khởi đầu có Hán học khi viên Thái thú Sĩ Nhiếp ( 137 – 226 ) đã dạy dân Việt thi thư. Trong khoảng chừng thời hạn hơn một ngàn năm, hầu hết những bài văn khắc trên tấm bia đều bằng chữ Hán .Có quan điểm cho rằng chữ Hán đã hiện hữu ở Nước Ta từ trước Công nguyên, dựa trên suy diễn về dấu khắc được coi là chữ trên một con dao găm [ 5 ]. Tuy nhiên đó là lúc chữ Hán chưa hình thành, và trên những trống đồng Đông Sơn ở thời kỳ 700 TCN – 100 SCN thì hiện hữu ” những chữ của người Việt cổ ” chưa được minh giải, và chưa có tư liệu xác lập vào thời kỳ trước Công nguyên dân cư Việt cổ đã sử dụng chữ .Từ sau thế kỷ thứ 10, tuy Nước Ta giành được độc lập tự chủ, nhưng chữ Hán và tiếng Hán Việt vẫn liên tục là một phương tiện đi lại chính trong việc ghi chép và trước tác. Đến cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20, dưới sự đô hộ của thực dân Pháp thì bị chính quyền sở tại thuộc địa mà đứng đầu là người Pháp, sửa chữa thay thế bằng chữ Quốc ngữ ( chữ Latinh ) để đồng văn tự với tiếng Pháp. Nền khoa bảng Nước Ta dùng chữ Hán chấm hết ở kỳ thi sau cuối năm 1919 .
Dù chữ Hán có năng lực biểu ý tốt, nhưng trong tiếng Việt không chỉ có từ Hán Việt mà còn có từ thuần Việt, vậy nên chỉ sử dụng những chữ Hán hiện có lúc bấy giờ cũng không thể nào cung ứng đủ, và thậm chí còn được cho là bất lực trước yên cầu, nhu yếu của việc trực tiếp ghi chép hoặc diễn đạt lời ăn lời nói cùng tâm tư nguyện vọng, tâm lý và tình cảm của người Việt. Vì vậy chữ Nôm sinh ra để bù đắp vào chỗ mà chữ Hán chưa phân phối được .Chữ Nôm là một bộ chữ được kiến thiết xây dựng trên cơ sở vận dụng hệ chữ Hán để ghi chép những từ thuần Việt trong tiếng Việt. Quá trình hình thành chữ Nôm hoàn toàn có thể chia thành hai quy trình tiến độ :

Giai đoạn đầu, tạm gọi là giai đoạn “đồng hóa chữ Hán”, tức là dùng chữ Hán để phiên âm các từ Việt thường là tên người, tên vật, tên đất, cây cỏ chim muông, đồ vật… xuất hiện lẻ tẻ trong văn bản Hán. Những từ tiếng Việt này, này xuất hiện vào thế kỷ đầu của Công Nguyên (đặc biệt rõ nét nhất vào thế kỷ thứ VI).[cần dẫn nguồn]

Giai đoạn sau: Ở giai đoạn này, bên cạnh việc tiếp tục dùng chữ Hán để phiên âm từ tiếng Việt, đã xuất hiện những chữ Nôm tự tạo theo một số nguyên tắc nhất định. Loại chữ Nôm tự tạo này, sau phát triển theo hướng ghi âm, nhằm ghi chép ngày một sát hơn, đúng hơn với tiếng Việt. Từ thời Lý thế kỷ thứ XI đến đời Trần thế kỷ XIV thì hệ thống chữ Nôm mới thực sự hoàn chỉnh. Theo sử sách đến nay còn ghi lại được một số tác phẩm đã được viết bằng chữ Nôm như đời Trần có cuốn Thiền Tông Bản Hạnh. Đến thế kỷ XVIII – XIX chữ Nôm đã phát triển tới mức cao, át cả địa vị chữ Hán. Các tác phẩm như hịch Tây Sơn, Khoa thi hương dưới thời Quang Trung (1789) đã có bài thi làm bằng chữ Nôm. Truyện Kiều của Nguyễn Du, Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu cũng được viết bằng chữ Nôm là những ví dụ.

Chữ Quốc ngữ ( chữ Latinh tiếng Việt )[sửa|sửa mã nguồn]

Chữ Quốc ngữ là bộ chữ hiện dùng để ghi tiếng Việt dựa trên những bảng vần âm Latinh của nhóm ngôn từ Rôman ( hầu hết là Tiếng Bồ Đào Nha ) .

Việc chế tác chữ Latinh để biểu âm cho tiếng Việt là một công việc tập thể của nhiều linh mục dòng Tên người Châu Âu. Trong công việc này có sự hợp tác tích cực và hiệu quả của nhiều người Việt Nam, trước hết là các thầy giảng Việt Nam (giúp việc cho các linh mục người Âu). Alexandre De Rhodes đã có công lớn trong việc góp phần sửa sang và hoàn chỉnh bộ chữ Quốc Ngữ. Đặc biệt là ông đã dùng bộ chữ ấy để biên soạn và tổ chức in ấn lần đầu tiên cuốn Từ điển Việt – Bồ – La (trong đó có phần về ngữ pháp tiếng Việt) và cuốn Phép giảng tám ngày. Xét về góc độ ngôn ngữ thì cuốn diễn giảng vắn tắt về tiếng An Nam hay tiếng đàng ngoài (in chung trong từ điển) có thể được xem như công trình đầu tiên khảo cứu về ngữ pháp; còn cuốn Phép giảng tám ngày có thể được coi như tác phẩm văn xuôi đầu tiên viết bằng chữ Quốc Ngữ, sử dụng lời văn tiếng nói bình dân hàng ngày của người Việt Nam thế kỷ XVII.

Tuy chữ Quốc ngữ của Alexandre De Rhodes năm 1651 trong cuốn Từ điển Việt – Bồ – La đã khá hoàn chỉnh, nhưng cũng phải chờ đến khi nó được xuất bản năm 1772, tức là 121 năm sau, với những cải cách quan trọng của Bá Đa Lộc (Pigneau de Behaine) thì chữ Quốc ngữ mới có diện mạo giống như hệ thống hiện nay.

Sự kiện ghi lại vị thế chữ Quốc ngữ là khi người Pháp hoàn thành xong lấn chiếm Nam Kỳ vào cuối thế kỷ XIX. Để khiến tiếng Việt đồng văn tự với tiếng Pháp, giúp phổ cập tiếng Pháp, văn hoá Pháp và dễ bề quản lý, chữ Quốc ngữ được chính quyền sở tại thuộc địa bảo lãnh qua những nghị định được người Pháp ban ra với mục đich xóa bỏ chữ Hán, chữ Nôm và văn hoá truyền thống cuội nguồn Á Đông ở Nước Ta. Ngày 22 tháng 2 năm 1869, Phó Đề đốc Marie Gustave Hector Ohier ký nghị định bắt buộc dùng chữ Quốc ngữ thay thế sửa chữa chữ Hán trong những công văn ở Nam Kỳ [ 6 ]. Nghị định 82 do Thống đốc Nam Kỳ Lafont ký ngày 6/4/1878 cũng đề ra mốc hẹn trong 4 năm ( tức năm 1882 ) thì phải chuyển hẳn sang chữ Quốc ngữ [ 7 ]. Sang thế kỷ XX, nhà nước Đông Pháp lan rộng ra chủ trương dùng chữ Quốc ngữ, giao cho Nha Học chính giảng dạy ở Bắc Kỳ từ năm 1910. [ 8 ]Việc cổ động cho học ” chữ Quốc ngữ ” ở Nước Ta gắn với những trào lưu cải cách trong quy trình tiến độ 1890 – 1910 như Hội Trí Tri, Phong trào Duy Tân, Đông Kinh Nghĩa Thục và ngành báo chí truyền thông mới hình thành, đã thừa nhận và cổ vũ học ” chữ Quốc ngữ “, coi là phương tiện đi lại thuận tiện cho học tập nâng cao dân trí .Theo tư liệu trong ” Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Hội Truyền bá Quốc ngữ ( 25/5/1938 ) ” do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức triển khai ngày 25/5/2008, [ 9 ] [ 10 ] thì Hội sinh ra ngày 25/5/1938, đến ngày 29/7/1938, Thống sứ Bắc Kỳ là người Pháp công nhận sự hợp pháp của Hội. Hội cho rằng đó là dấu mốc chắc như đinh cho vị thế ” chữ Quốc ngữ ” .Ngày nay do chữ Quốc ngữ là chữ ký tự Latinh, đồng văn tự với phần nhiều ngôn từ trên quốc tế, việc giao tiếp ngôn ngữ trên internet trở nên thuận tiện hơn so với những bộ chữ tượng hình như chữ Nôm và chữ Hán. Tuy nhiên chữ Quốc Ngữ có điểm yếu kém là vì thuộc dạng ký tự biểu âm, nên không có năng lực biểu nghĩa rõ ràng như chữ Hán và chữ Nôm, do vậy lại gây ra sự đồng âm khác nghĩa và hiểu sai nghĩa của từ vựng trong tiếng Việt ( nếu những từ đứng độc lập, đặc biệt quan trọng là tên người hay tên địa điểm ). [ 4 ] Về mặt mĩ thuật, do mỗi chữ cái có chiều cao và chiều dày khác nhau, số vần âm trong mỗi từ đơn là không giống nhau nên độ dài mỗi từ đơn là không cố định và thắt chặt, do vậy chữ Quốc ngữ chỉ hoàn toàn có thể viết ngang vì viết dọc sẽ bị lệch hàng. Nó gây khó khăn vất vả trong việc dóng từng hàng khi viết thơ ( đặc biệt quan trọng là thể loại lục bát hoặc tuy nhiên thất lục bát ), hay khó đoán kích cỡ nội dung tổng thể và toàn diện ( như viết tên người bị tràn ra ngoài lề và phải xuống dòng ) .

Cùng với đó là việc không thể quy chuẩn cách viết các từ ngoại lai và tên riêng nước ngoài trong tiếng Việt là nên theo viết theo âm đọc (như tivi, in-tơ-nét, ma-két-tinh, Ma Rốc, Ả Rập Xê Út, Xô Viết) hay theo từ gốc (như TV, internet, marketing, Maroc, Arab Saudi, Soviet). Mặc dù trước đây các từ ngoại lại hay được viết theo âm tiếng Việt (như ô tô thay cho auto; bánh ga-tô thay cho bánh Gâteau; Xô Viết thay cho Soviet), thì gần đây các từ ngoại lai mới được sử dụng trong tiếng Việt đang theo  xu hướng chung là viết theo kiểu nguyên bản nhiều hơn (như internet thay cho in-tơ-nét; Arab Saudi thay cho Ả Rập Xê Út), nhưng phần lớn các báo hay sách lại không viết thêm cách đọc theo âm tiếng Việt (dù chỉ cần một lần trong cặp ngoặc đơn cũng không có, do lượng lớn người Việt hiện nay cho rằng cách viết phiên âm Việt là “quê mùa”). Điều này dẫn đến vấn đề là khiến người Việt thường phát âm sai các từ ngoại lai (do thường quen đọc theo âm của chữ Quốc ngữ). Ví dụ như từ “depot” (ga điều hành đường sắt), phát âm đúng là “đê-pâu” (Anh-Anh: /ˈdepəʊ/) hay “đi-pâu” (Anh-Mỹ: /ˈdiːpəʊ/), nhưng người Việt hay phát âm nhầm theo chữ Quốc ngữ là “đề-pót”, một số người khác thì “đọc bừa” thành “đì-pót”. Cũng như việc đọc tên người hay địa danh nước ngoài, vì tuỳ từng ngôn ngữ dùng chữ Latinh (tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Hà Lan,…) sẽ có cách phát âm là khác nhau dù ký tự giống nhau, và các hệ thống chuyển tự Latinh (pinyin, romaji, romaja) cũng chỉ biểu diễn cách đọc mang tính tương đối, nên người Việt cũng hay phát âm sai tên người nước ngoài. Ví dụ như: tay vợt Andy Murray hay bị truyền thông Việt đọc phần họ là “Mu-ray”[11], thực ra phát âm đúng phải là “Ma-ri” (/ˈmʌɹi/)[12]; họ Choi ở Hàn Quốc đọc đúng phải là “Chuê”; khi mới sang Việt Nam, huấn luyện viên Park Hang-seo hay bị truyền thông Việt đọc tên là “Pắc Hang Xeo”[13][14] như đọc chữ Quốc ngữ, và phải mất một thời gian sau tên ông mới được đọc lại là “Pắc Hang-so” hay “Pắc Hang-sơ” cho đúng với âm của tiếng Hàn.[15]

Sử dụng chữ Quốc ngữ cũng khiến cho tiếng Việt hiện nay chịu ảnh hưởng của việc “dịch và dùng trung gian” qua tiếng Anh, phổ biến nhất là tên người Nhật Bản hay bị đảo ngược theo thứ tự tên-họ như trong tiếng Anh (mặc dù tên người Nhật gốc thực tế cũng theo thứ tự là họ trước tên sau như tên người Việt), hay các bộ manga, light novel của Nhật Bản và các bài hát, bộ phim của Hàn Quốc thay vì đặt tên tiếng Việt dịch trực tiếp từ tiếng Nhật, tiếng Hàn thì lại gọi bằng tên tiếng Anh[b] hoặc dùng tên tiếng Việt dịch trung gian qua bản tiếng Anh.

Giả thuyết về chữ viết tiếng Việt thời cổ đại[sửa|sửa mã nguồn]

Trong sách Thanh Hoá quan phong (清化觀風) do Vương Duy Trinh (王維楨) biên soạn năm Thành Thái (成泰) thứ 15 (Tây lịch năm 1903) có chép lại “một khúc ca” “tiếng châu” bằng “chữ châu” được chú âm đọc và dịch sang tiếng Việt bằng chữ Nôm kèm theo danh sách 35 “Man mẫu tự” (蠻母字, nghĩa là chữ cái của người Man) cũng được chú âm đọc bằng chữ Nôm. Sách nói về “chữ châu” như sau (nguyên văn bằng chữ Nôm, đoạn trích dưới đây đã được phiên âm sang chữ quốc ngữ):

“

Tỉnh Thanh Hoá (清化) một châu quan (州關) có chữ là lối chữ thập châu (十州) đó. Người ta thường nói rằng nước ta không có chữ, tôi nghĩ rằng không phải thập châu vốn là đất nước ta, trên châu còn có chữ lẽ nào mà dưới chợ lại không. Lối chữ châu (州) là lối chữ nước ta đó. Nay xem chữ châu với chữ Xiêm (暹, tức chữ Thái), chữ Lào (牢), chữ Mãn (滿, tức chữ Mãn Châu) cùng với chữ Lang Sa (浪沙, tức Pháp, ám chỉ chữ Latin) tuy rằng viết dọc viết ngang có khác dạng cũng là một lối chữ loan hoàng khoa đẩu (鸞凰蝌蚪) đời xưa. Trung Quốc từ người Lý Tư (李斯) đời nhà Tần (秦) trở về sau hay có người thay đổi làm lối khác, mà nước ta nội thuộc kể đã nghìn dư năm, từ vua Sĩ vương dạy lấy chữ Trung Quốc mà lối chữ nước ta bỏ đi hết. Thập châu bởi là nơi biên viễn cho nên lối chữ ấy hãy còn.

”

Một số người đã cho thứ chữ châu được nói đến trong Thanh Hoá quan phong là chữ Việt cổ. Kỳ thực chữ châu trong Thanh Hóa quan phong là một trong tám dạng chữ viết của người Thái, cải biên từ chữ Phạn, lưu hành ở vùng núi Thanh Hóa, Nghệ An.[16]

Vào những năm 2010s, ông Đỗ Văn Xuyền xuất bản sách, tự nhận là tìm ra và giải mã được “chữ Việt cổ” [17], nêu trong cuốn sách Cuộc hành trình đi tìm chữ Việt cổ ra mắt tháng 1/2013 [18]. Theo đó, Trung tâm UNESCO Nghiên cứu Bảo tồn Chữ Việt Cổ đã giới thiệu là [19]:

“Ngay từ trước Công nguyên, người Việt đã có chữ tượng thanh – loại chữ ghép chữ cái thành từ”. Điều này được thể hiện trên các di chỉ khảo cổ đồ gốm, đồ đồng của thời kỳ Đông Sơn như: lưỡi cày, đặc biệt là trống đồng… cùng các hình vẽ, chữ viết trên đá cổ Sa Pa, Xín Mần, Pá Màng… theo một hệ thống nhất quán, tất cả đều thể hiện đó là những chữ viết cổ từ thời kỳ tiền văn tự, phát triển và hoàn thiện dần thành bộ chữ Khoa Đẩu [20]. Đây là loại chữ lưu truyền từ thời Vua Hùng, có hình dáng như những con nòng nọc.[c]

Tuy nhiên, ông không đưa ra được nghiên cứu nào để chứng minh cho thuyết này, cái gọi là “chữ Việt cổ” của ông Đỗ Văn Xuyền thực chất cũng chính là chữ Thái đã được nhắc đến trong Thanh Hoá quan phong, Đỗ Văn Xuyền đã cố gò ép để loại chữ Thái này có thể dùng để ghi tiếng Việt được[21][22].

Các dạng chữ yêu cầu[sửa|sửa mã nguồn]

Từ 2 thế kỉ gần nhất đến nay đã và đang có rất nhiều sáng tạo độc đáo chữ viết tiếng Việt đến từ những cá thể và những nhóm hoạt động giải trí xã hội, tuy nhiên chưa có bộ chữ nào được công nhận chính thức. Dưới đây là một số ít sáng tạo độc đáo điển hình nổi bật .

Quốc Âm Tân Tự[sửa|sửa mã nguồn]

Bảng chữ ” Quốc Âm Tân Tự ” của cư sĩ họ Nguyễn

Quốc Âm Tân Tự (chữ Hán: 國音新字), nghĩa mặt chữ là “chữ quốc âm mới”, là một đề xuất chữ viết tiếng Việt vào giữa thế kỷ 19. Tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm hiện còn lưu giữ hai bản viết tay cổ (mỗi bản có bốn tờ) của cùng một văn bản có tên là Quốc Âm Tân Tự (國音新字) viết về loại chữ này. Trong văn bản Quốc Âm Tân Tự không có thông tin cho biết ngày tháng năm cụ thể tác phẩm này được viết ra. Căn cứ vào việc trong lời tựa của tác phẩm chữ “華” (hoa) trong tên gọi “中華” (Trung Hoa) đã được tị huý bằng cách bỏ không viết nét cuối của chữ này (nét sổ) thì có thể đoán rằng văn bản này được viết dưới thời vua Thiệu Trị (Mẹ vua Thiệu Trị tên là “Hồ Thị Hoa” 胡氏華). Cuối lời tựa của văn bản có dòng chữ “五星聚斗南城居士阮子書” (Ngũ Tinh Tụ Đẩu Nam thành cư sĩ Nguyễn tử thư). Qua dòng chữ này có thể biết rằng tác giả của Quốc Âm Tân Tự là một cư sĩ mang họ Nguyễn (阮) ở thành Nam Định (南定) có biệt hiệu là Ngũ Tinh Tụ Đẩu (五星聚斗).[23]

Quốc Âm Tân Tự là loại chữ viết biểu âm chế tác từ những nét của chữ Hán và chữ Nôm ( tựa như như Hiragana và Katakana của tiếng Nhật hay Chú âm Phù hiệu của tiếng Quan thoại Đài Loan ) dựa theo âm đọc của tiếng Việt, có 22 “ cán tự ” 幹字 và 110 “ chi tự ” 枝字 ( ” cán ” nghĩa là thân cây, ” chi ” nghĩa là cành cây ). Cán tự được dùng để ghi phụ âm đầu, chi tự dùng để ghi vần. Mỗi cán tự đều được đặt tên bằng một từ mang vần “ ông ” có phụ âm đầu là phụ âm đầu mà cán tự đó bộc lộ, ví dụ như cán tự bộc lộ phụ âm “ đ ” được đặt tên là “ đông ” ( tương tự như như lúc bấy giờ người Việt gọi phụ âm ” đ ” là âm ” đờ ” ). Quốc Âm Tân Tự không phân biệt “ d ” và “ gi ” như chữ Quốc ngữ ( hoàn toàn có thể do tác giả dưa theo giọng miền Bắc khi ” d ” và ” gi ” phát âm gần như giống nhau ). Có một cán tự được dùng để ghi phụ âm đầu / ʔ /, cán tự này được đặt tên là “ ông ”. [ 24 ]Tác giả của Quốc Âm Tân Tự đã dùng bốn nét bút là ngang ( 一 ), sổ ( 丨 ), chấm ( 丶 ), phẩy ( 丿 ) ( nét phẩy còn có biến thể là “ ㇏ ” ) để tạo nên những cán tự và chi tự. Không phải chữ đơn nào cũng có đủ bốn nét bút kể, có những chữ đơn chỉ có chứa hai hoặc ba nét bút nhưng dù một chữ đơn có bao nhiêu nét bút thì tổng số nét, không phân biệt loại nét bút, trong chữ đơn đó đều là bốn. [ 25 ]Quốc Âm Tân Tự sử dụng cách phân loại thanh điệu truyền thống lịch sử, thanh điệu được chia thành bốn loại là “ bình ” 平, “ thướng ” 上, “ khứ ” 去, “ nhập ” 入. Mỗi loại lại được chia ra thành hai bậc “ âm ” 陰 và “ dương ” 陽. [ 26 ] Tổng cộng có tám thanh là : [ 26 ]

• “Âm bình” 陰平: là thanh ngang theo cách gọi ngày nay.
• “Dương bình” 陽平: là thanh huyền theo cách gọi ngày nay.
• “Âm thướng” 陰上: là thanh hỏi theo cách gọi ngày nay.
• “Dương thướng” 陽上: là thanh ngã theo cách gọi ngày nay.
• “Âm khứ” 陰去: là thanh sắc ở các từ mà khi viết bằng chữ quốc ngữ không kết thúc bằng một trong bốn chữ “c”, “ch”, “p”, “t”.
• “Dương khứ” 陽去: là thanh nặng ở các từ mà khi viết bằng chữ quốc ngữ không kết thúc bằng một trong bốn chữ “c”, “ch”, “p”, “t”.
• “Âm nhập” 陰入: là thanh sắc ở các từ mà khi viết bằng chữ quốc ngữ kết thúc bằng một trong bốn chữ “c”, “ch”, “p”, “t”.
• “Dương nhập” 陽入: là thanh nặng ở các từ mà khi viết bằng chữ quốc ngữ kết thúc bằng một trong bốn chữ “c”, “ch”, “p”, “t”.

Các thanh thuộc bậc âm được ghi bằng một dấu nhỏ hình nửa vòng tròn, những thanh thuộc bậc dương được ghi bằng một dấu nhỏ hình vòng tròn. Để bộc lộ thanh thản, dấu thanh được đặt bên cạnh “ chân trái ” của chữ, với thanh thướng dấu thanh được đặt bên canh “ vai trái ” của chữ, với thanh khứ dấu thanh được đặt bên cạnh “ vai phải ” của chữ, với thanh nhập dấu thanh được đặt bên cạnh “ chân phải ” của chữ. [ 26 ]Quốc Âm Tân Tự hoàn toàn có thể viết dọc hoặc viết ngang như chữ Hán và chữ Nôm, và là một bộ chữ biểu âm do chính người Việt tạo ra ( khi mà chữ Nôm là chữ biểu nghĩa do người Việt tạo ra, còn chữ Quốc ngữ là chữ biểu âm lại do người quốc tế tạo ra ). Đáng tiếc là khi Quốc Âm Tân Tự sinh ra nó đã không có thời hạn đủ dài để được hoàn hảo và phổ cập ra dân chúng như Kana ở Nhật Bản, bởi tình hình chính trị và xã hội của Nước Ta khi đó quá phức tạp do sự quản lý dần suy yếu của nhà Nguyễn và cuộc xâm lược của Pháp mở màn diễn ra .

Quốc ngữ phiên âm tự[sửa|sửa mã nguồn]

Hệ thống ” Kí hiệu phát âm “ Bảng chữ PA phiên bản nâng cấp cải tiến Một trang sách viết bằng chữ PA kiểu rời theo hướng dọc, thuần dùng trong văn bản ( không có chữ Hán ) Một trang truyện viết bằng chữ PA viết rời theo hướng dọc, hỗn dụng với chữ Hán trong những đoạn văn trần thuật ( chữ Hán đóng vai trò là chữ ghi ý, chữ PA bổ trợ phụ âm cuối cho mỗi chữ Hán được dùng với âm tiếng Việt )

Quốc ngữ phiên âm tự, Kí hiệu phát âm, Việt ngữ chú giải phiên âm tự hay Chữ chú âm tiếng Việt, một số nơi gọi tắt là chữ PA (Phonetic Annotation), là những tên gọi khác nhau của bộ chữ do một kỹ sư phần mềm người Đức gốc Việt sáng tạo vào khoảng năm 2013 và được những người dùng trong cộng đồng cải tiến, chỉnh sửa nhiều lần. Tên gọi của bộ chữ vẫn chưa được thống nhất.

Bộ chữ được công bố và sử dụng trên trang web chunom.org. Giữa năm 2019, một người dùng website đã yêu cầu một phiên bản mới của mạng lưới hệ thống này để nó tương thích hơn khi được sử dụng như một bộ chữ viết. Phiên bản mới này vẫn còn được dùng đến hiện tại .

Cũng giống như Quốc âm tân tự, Quốc ngữ phiên âm tự là loại chữ viết biểu âm chế tác từ các nét của chữ Hán và chữ Nôm. Tuy nhiên bộ chữ này chưa được phân vào loại nào theo phương thức kí âm. Nó không phải là 1 alphabet vì mỗi kí tự trong bảng không phải là một nguyên âm hay phụ âm. Nó không hẳn là 1 abugida vì mỗi kí tự ghi phụ âm tự thân nó không tạo thành một âm tiết. Nhìn chung, bộ chữ này có thể được chia thành:

• 23 phụ âm đầu: được ghi bằng các bộ nét hoặc bộ thủ chữ Hán có phụ âm đầu tương ứng trong cách đọc. Ví dụ: 巴 (ba) = b-, 工(công) = c-, k-; 廴 (dẫn) = d- (z-);…
• 22 nguyên âm (gồm 8 tổ hợp bán nguyên âm đầu + nguyên âm): được ghi bằng các nét sổ, móc…dựa trên mối liên hệ về ngữ âm học của từng nguyên âm. Bán nguyên âm đầu /w/ được kí hiệu bằng một nét gạch ngang phần đầu của nguyên âm tương ứng trong tổ hợp
• 2 bán nguyên âm cuối: フ=/w/ (tương dương “o” và “u”) và レ=/j/ (tương dương “i” và “y”)
• 8 phụ âm cuối: cũng ược ghi bằng các bộ nét hoặc bộ thủ chữ Hán được viết bớt nét hoặc chỉnh sửa hình dạng có phụ âm đầu tương ứng trong cách đọc. Ví dụ: 勹(bao)=-p, 亇(cá)=-c, 尔(nhĩ)=-nh… Việc chỉnh sửa hình dạng bộ nét chữ Hán là để không bị nhầm lẫn trong văn bản có dùng chung với chữ Hán.

Bộ chữ này cũng sử dụng mạng lưới hệ thống những dấu phụ để ghi thanh điệu. Phiên bản nâng cấp cải tiến đã hạn chế bớt 1 số ít dấu phụ và thay vào đó tích hợp ghi thanh điệu vào phụ âm đầu. Để làm được điều này, người nâng cấp cải tiến đã sử dụng cách chia thanh điệu truyền thống lịch sử. Cụ thể : tương ứng với hai bậc âm, dương của mỗi loại sẽ là hai loại phụ âm đầu : phụ âm đầu bậc dương và phụ âm đầu bậc âm. Các dấu phụ đảm nhiệm vai trò phân biệt những loại thanh có ở mỗi bậc. Các từ có thanh nhập ( có phụ âm cuối nếu được ghi bằng chữ Latinh là “ c ”, “ ch ”, “ p ” hoặc “ t ” ) hoàn toàn có thể không cần ghi dấu phụ .Chữ này có hai cách viết : viết kiểu vuông và viết kiểu rời :

• Kiểu vuông là cách viết mà ở đó các ký tự hợp lại thành một chữ đơn lập, tương đương một từ đơn hay một tiếng của tiếng Việt, tức là bao gồm đầy đủ các âm tố là phụ âm đầu + nguyên âm + phụ âm cuối + thanh điệu trong một khối vuông. Cách viết này giống như các bộ thủ ghép lại thành chữ Hán Nôm truyền thống, hay các chamo ghép lại thành một từ đơn trong Hangul của tiếng Hàn. Khi viết kiểu vuông, tổ hợp phụ âm đầu + nguyên âm sẽ nằm ở trên, phụ âm cuối nếu có sẽ nằm ở dưới; bán nguyên âm cuối フ sẽ đổi thành ㄤ và レ đổi thành 衣 (ở một số phiên bản, nếu từ được viết không có phụ âm cuối thì vị trí phụ âm cuối trong kí tự sẽ là 云).
• Kiểu rời là cách viết được sử dụng từ khi bộ chữ còn là hệ thống kí hiệu phát âm: tổ hợp phụ âm đầu + nguyên âm sẽ được ghi trong một cặp, còn phụ âm cuối hoặc bán nguyên âm cuối sẽ viết rời, một từ nếu có phụ âm cuối hoặc bán nguyên âm cuối do vậy sẽ được diễn đạt bằng 2 kí tự (2 ô vuông).

Những cách viết này tận dụng việc lắp ghép ký tự thành từ đơn trong khoảng trống vuông cố định và thắt chặt như những chữ Hán và chữ Nôm hay như Kana và Hangul, giúp nó vừa hoàn toàn có thể viết dọc kiểu truyền thống lịch sử vừa hoàn toàn có thể viết ngang kiểu văn minh, đồng thời hoàn toàn có thể xếp thẳng đều và đẹp, tăng tính nghệ thuật và thẩm mỹ ( điều mà chữ Quốc ngữ không hề làm được vì kích cỡ ký tự latinh và số lượng ký tự của mỗi từ đơn là khác nhau, nên nếu muốn viết dọc thì buộc phải xoay chữ, không thì sẽ lệch hàng dọc và xấu ). Hiện nay hầu hết dùng kiểu rời, do sự tiện nghi của nó trong việc phong cách thiết kế font chữ và năng lực dùng phối hợp với chữ Hán và chữ Nôm đóng vai trò là văn tự biểu ý để bổ nghĩa và tránh đồng âm khác nghĩa ( giống như cách phối hợp của Kana và Kanji trong tiếng Nhật ) .

Đối với việc dùng bộ chữ PA này để viết các từ ngoại lai trong tiếng Việt, nó cũng sẽ tập trung biểu âm tiếng Việt nhiều hơn so với chữ Quốc ngữ, do chữ Quốc ngữ cũng là chữ Latinh và xu hướng hiện nay là các từ ngoại lai và tên người nước ngoài trong tiếng Việt thay vì viết theo âm tiếng Việt thì thuờng được viết theo kiểu nguyên bản (tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Hà Lan,…) hay chuyển tự Latinh (pinyin, romaji, romaja,…) mà không kèm chú thích cách đọc, khiến người Việt thường đọc sai. Ví dụ đơn giản như từ video (/ˈvɪdiəʊ/) – “vi-đi-ô” mà người Việt thường hay đọc sai là “vi-deo” (“vi-zeo”) theo chữ Quốc ngữ, nếu viết theo chữ PA thì nó sẽ thường được viết bằng những ký tự thể hiện ba âm tiết đúng là “vi”, “đi” và “ô” một cách thường xuyên và mọi người sẽ dễ đọc đúng hoặc gần đúng hơn. Đây là cách làm phổ biến mà các ngôn ngữ không sử dụng chữ Latinh như tiếng Hàn, tiếng Nhật, tiếng Thái,… thường dùng để viết và đọc từ ngoại lai và tên riêng nước ngoài: viết theo âm đọc của ngôn ngữ đang sử dụng hàng ngày thay vì viết dựa theo hệ thống chuyển tự Latinh.

Đề xuất dạy chữ Hán trong trường đại trà phổ thông[sửa|sửa mã nguồn]

Những năm qua giới hàn lâm trong lĩnh vực Hán Nôm đã đưa ra ý tưởng về “dạy chữ Hán trong trường phổ thông Việt Nam” (dạy chữ Hán và chữ Nôm trong tiếng Việt, như trường học ở Hàn Quốc dạy Hanja và Nhật Bản dạy Kanji, tránh nhầm là dạy tiếng Trung tức là dạy ngoại ngữ). Nó thể hiện nhiều nhất ở Hội thảo “Vai trò của Hán Nôm trong văn hóa đương đại” tháng 8/2016 [27], và điển hình là bài viết của PGS. TS Đoàn Lê Giang từ Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh [28][29]. Ý tưởng về sự cần thiết này dựa trên 3 lý do:

• Hiện nay trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong sách báo,… thì tiếng Việt đang bị “dùng sai một cách khủng khiếp”. Khoảng già nửa đến 80% từ vựng tiếng Việt là từ gốc Hán (tùy cách ước lượng), với lượng từ đồng âm khá cao, nhưng bị dùng sai tràn lan, ví dụ dùng “khiếm nhã” như là “trang nhã”, “yếu điểm”[d] là “điểm yếu”[e],…
• Người Việt đang “vong bản ngay trên đất nước mình”, thể hiện là hầu như không ai biết văn ngôn và chữ Nôm, không đọc được những gì tổ tiên đã viết trên các đình, chùa, bia, miếu,…
• Các nước Đông Á “không có nước nào dám đoạn tuyệt với chữ Hán”, nhờ đó giữ vững được truyền thống và bản sắc văn hóa, đồng thời phát triển được khoa học kỹ thuật và kinh tế, như Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc,… và cho rằng “Thiếu chữ Hán làm nước ta nghèo nàn, lạc hậu”.

Tại Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong những năm Chiến tranh Đông Dương không dạy chữ Hán trong trường đại trà phổ thông ( hệ 9 năm ). [ 30 ] Hiện nay chữ Hán và chữ Nôm được giảng dạy trong chuyên ngành Hán Nôm bậc ĐH. [ f ] Ngoài ra còn có một số ít hội hay tổ chức triển khai chuyên dạy chữ Hán và chữ Nôm trong tiếng Việt ( tránh nhầm lẫn là dạy tiếng Trung [ 31 ] ) cho người có nhu yếu. [ g ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://blogchiase247.net
Category: Hỏi Đáp