Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa – Wikipedia tiếng Việt

Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là tên gọi mà Đảng Cộng sản Việt Nam đặt ra cho mô hình kinh tế hiện tại của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Nó được mô tả là một nền kinh tế thị trường nhiều thành phần, trong đó khu vực kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, với mục tiêu dài hạn là xây dựng chủ nghĩa xã hội.[1]

Kinh tế thị trường khuynh hướng xã hội chủ nghĩa là mẫu sản phẩm của thời kỳ Đổi Mới, thay thế sửa chữa nền kinh tế kế hoạch bằng nền kinh tế hỗn hợp hoạt động giải trí theo cơ chế thị trường. Những đổi khác này giúp Nước Ta hội nhập với nền kinh tế toàn thế giới. Cụm từ ” xu thế xã hội chủ nghĩa ” mang ý nghĩa là Nước Ta chưa đạt đến chủ nghĩa xã hội mà đang trong quá trình kiến thiết xây dựng nền tảng cho một mạng lưới hệ thống xã hội chủ nghĩa trong tương lai. Mô hình kinh tế này khá tương đương với quy mô kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa ( socialist market economy ) của Đảng Cộng sản Trung Quốc, trong đó những quy mô kinh tế tập thể, nhà nước, tư nhân cùng sống sót, và khu vực nhà nước giữ vai trò chủ yếu. [ 2 ]

Mục lục nội dung

Cải cách dẫn đến xây dựng[sửa|sửa mã nguồn]

Những cải cách kinh tế thay đổi được Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng từ năm 1986 trong Đại hội toàn nước lần thứ VI của Đảng. Những cải cách này đã tạo ra một vai trò lớn hơn cho những lực lượng thị trường trong việc phối hợp hoạt động giải trí kinh tế giữa những doanh nghiệp và những cơ quan chính phủ nước nhà, và được cho phép chiếm hữu tư nhân của những doanh nghiệp nhỏ và tạo ra một sàn thanh toán giao dịch sàn chứng khoán cho cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp ngoài quốc doanh. [ 3 ]

Các cải cách kinh tế nhằm tái cấu trúc nền kinh tế Việt Nam nền kinh tế kế hoạch kiểu Liên Xô và hướng tới một nền kinh tế hỗn hợp hoạt động theo cơ chế thị trường với mục đích trở thành một giai đoạn chuyển tiếp trong sự phát triển của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa.[4] Mục tiêu của hệ thống kinh tế này là cải thiện lực lượng sản xuất của nền kinh tế, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật vững chắc cho nền tảng của chủ nghĩa xã hội và cho phép Việt Nam hội nhập tốt hơn với nền kinh tế thế giới.

Bạn đang đọc: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa – Wikipedia tiếng Việt

Đầu những năm 1990, Nước Ta đã đồng ý 1 số ít lời khuyên cải cách của Ngân hàng Thế giới về tự do hóa thị trường, nhưng khước từ những chương trình kiểm soát và điều chỉnh cơ cấu tổ chức và những điều kiện kèm theo viện trợ yên cầu tư nhân hóa những doanh nghiệp nhà nước. [ 5 ]

Cơ sở lý luận[sửa|sửa mã nguồn]

Đảng Cộng sản Việt Nam cho rằng nền kinh tế thị trường xu thế xã hội chủ nghĩa tương thích với quan điểm của chủ nghĩa Marx cổ xưa về tăng trưởng kinh tế và chủ nghĩa duy vật lịch sử dân tộc, cho rằng chủ nghĩa xã hội chỉ hoàn toàn có thể Open khi điều kiện kèm theo vật chất đã được tăng trưởng đến khi đủ để những mối quan hệ xã hội chủ nghĩa tăng trưởng. Mô hình thị trường khuynh hướng xã hội chủ nghĩa được coi là một bước quan trọng để đạt được sự tăng trưởng và hiện đại hóa kinh tế thiết yếu trong khi cùng sống sót trong nền kinh tế thị trường toàn thế giới và hưởng lợi từ thương mại toàn thế giới. [ 6 ] Đảng Cộng sản Việt Nam đã tái khẳng định chắc chắn cam kết của mình so với sự tăng trưởng của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với những cải cách của thời kỳ Đổi Mới. [ 7 ]Mô hình kinh tế này được bảo vệ từ quan điểm của chủ nghĩa Marx, trong đó công bố rằng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa chỉ hoàn toàn có thể Open sau khi tăng trưởng nền tảng chủ nghĩa xã hội trải qua việc thiết lập nền kinh tế thị trường và kinh tế trao đổi sản phẩm & hàng hóa, và chủ nghĩa xã hội sẽ chỉ Open sau khi quy trình tiến độ này triển khai xong vai trò lịch sử vẻ vang của nó, và sẽ đổi khác theo xu thế dần tự chuyển hóa. [ 8 ] Những người ủng hộ quy mô này cho rằng mạng lưới hệ thống kinh tế của Liên Xô và những vương quốc vệ tinh đã cố gắng nỗ lực đi từ nền kinh tế tự nhiên sang nền kinh tế kế hoạch bằng những mệnh lệnh hành chính mà không trải qua quy trình tiến độ thiết yếu để tăng trưởng nền kinh tế thị trường. [ 9 ]

Các đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam được thể hiện ở những điểm sau:

Xem thêm: LGBT – Wikipedia tiếng Việt

Là nền kinh tế hỗn hợp, vừa vận hành theo cơ chế thị trường, vừa có sự điều tiết của nhà nước.
Là nền kinh tế đa dạng các hình thức sở hữu và đa dạng các thành phần kinh tế, trong đó khu vực kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân.
Việc phân phối được thực hiện chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng các nguồn lực khác và phân phối thông qua hệ thống an sinh xã hội, phúc lợi xã hội.
Là nền kinh tế thị trường do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam quản lý, điều tiết vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Là nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế.

Theo nhìn nhận của nhiều chuyên viên, trong quy trình thực thi, cơ quan chính phủ Nước Ta chưa tạo được môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại thật sự lành mạnh, bình đẳng. Hiến pháp đã pháp luật kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ yếu, nhưng cũng lao lý những thành phần kinh tế là bình đẳng, cùng hợp tác và cùng cạnh tranh đối đầu. Tuy nhiên, trong thực tiễn, khu vực kinh tế tư nhân không có nhiều thời cơ tiếp cận vốn, đất đai, thông tin, mất nhiều thời cơ trong đấu thầu cũng như tiếp cận thị trường như khu vực kinh tế nhà nước. Trong khi đó, doanh nghiệp nhà nước vẫn được ” ưu tiên ” về mọi phương diện, chiếm nguồn lực lớn nhưng lại sử dụng không hiệu suất cao, nhiều dự án Bất Động Sản thất thoát, làm ăn thua lỗ, gây tổn hại lớn cho nhà nước và xã hội. [ 10 ] Điển hình là 12 đại dự án Bất Động Sản thua lỗ của ngành Công Thương đã để thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng, mất rất nhiều năm không hề xử lý dứt điểm. [ 11 ] Ngoài ra, chính sách ” xin – cho ” trong khu vực nhà nước đã thôi thúc hình thành khu vực hưởng lợi trên sống lưng người khác ( rent-seeking ) thu lợi nhờ những độc quyền hoặc độc quyền kinh doanh thương mại. [ 12 ]Hệ thống pháp lý của Nước Ta còn thiếu đồng điệu, chồng chéo, nhiều Bộ Luật phát hành một thời hạn chưa thi hành đã phải sửa, không ít Luật đã phát hành nhưng không đi vào thực tiễn. Việc lấy quan điểm của dân cư, doanh nghiệp, những chuyên viên khi kiến thiết xây dựng pháp lý vẫn mang tính chung chung, chưa thực sự bảo vệ công khai minh bạch minh bạch, đôi lúc vẫn có tính áp đặt, đẩy cái khó cho doanh nghiệp. Trong khi đó, những người làm luật, cỗ máy quản trị gần như không phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm khi kiến thiết xây dựng pháp lý thiếu tính thực tiễn, thiếu đồng điệu, gây tổn hại cho nền kinh tế. [ 10 ]Việc quản trị kém hiệu suất cao những nguồn tài nguyên kinh tế khiến thực trạng tham nhũng xảy ra liên tục trong cỗ máy quan liêu cồng kềnh dẫn đến góp vốn đầu tư nhà nước vào nền kinh tế đạt hiệu suất cao thấp. Chi tiêu góp vốn đầu tư công mà Nước Ta phải bỏ ra để tạo ra giá trị ngày càng tăng cao hơn nhiều vương quốc khác trong khu vực. Hệ số ICOR của Nước Ta trong những năm 2001 – 2006 là 5,1, nghĩa là cần 5,1 đồng vốn góp vốn đầu tư để tăng được một đồng GDP, cao gấp 1,5 – 2 lần nhiều nước trong khu vực trong thời kỳ đầu công nghiệp hoá. Đặc biệt, trong quá trình 2006 – 2010, chỉ số này đã tăng lên 10,52, tức là gấp khoảng chừng 3,5 lần Nước Hàn và Đài Loan quy trình tiến độ 1961 – 1980, gấp 2,5 lần xứ sở của những nụ cười thân thiện quy trình tiến độ 1981 – 1995 và Trung quốc quy trình tiến độ 2001 – 2006. [ 13 ] Theo Báo cáo Chỉ số năng lượng cạnh tranh đối đầu cấp tỉnh ( PCI ) năm năm nay của Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ công bố, có khoảng chừng 66 % doanh nghiệp tại những tỉnh có chỉ số cạnh tranh đối đầu mức trung bình đã phải ” móc hầu bao ” cho những khoản không chính thức. Việc những doanh nghiệp phải mất nhiều ngân sách để ” bôi trơn ” đã ảnh hưởng tác động đến môi trường tự nhiên cạnh tranh đối đầu, nản lòng những nhà đầu tư. [ 10 ]

Cho đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam thừa nhận rằng chưa có nhận thức rõ ràng, cụ thể và đầy đủ về thế nào là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Một trong những nguyên nhân mà Đảng Cộng sản Việt Nam đưa ra là do mô hình này hoàn toàn mới, chưa từng có tiền lệ trong lịch sử.[14][15]

Xem thêm: Tổng giám đốc điều hành – Wikipedia tiếng Việt

Về câu hỏi thế nào là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh trong một buổi nói chuyện về các vấn đề kinh tế ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh vào cuối năm 2013 đã trả lời rằng, “Chúng ta cứ nghiên cứu mô hình đó, mà mãi có tìm ra đâu. Làm gì có cái thứ đó mà đi tìm”.[14]
Theo luật sư Nguyễn Tiến Lập, “định hướng xã hội chủ nghĩa” là phải bảo đảm sự công bằng tương đối về xã hội và chế độ an sinh xã hội phổ cập đối với người dân.[16] Điều này giống với mục tiêu của nền kinh tế thị trường xã hội của nước Đức và khác với nền kinh tế thị trường tự do của nước Mỹ (ở Mỹ, nhà nước không quản lý tập trung quỹ bảo hiểm xã hội và có tới trên 40 triệu người dân không có bảo hiểm y tế).[16] Tuy nhiên, có những thực tiễn vừa qua lại đi ngược lại, ví dụ như việc tăng phí bệnh viện và phí học đường đang trở thành gánh nặng cho người nghèo. Ông Lập đặt vấn đề: “Câu hỏi tại sao sau hơn hai mươi năm chuyển sang kinh tế thị trường mà cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam vẫn èo uột như vậy và chủ yếu lấy cơ chế xin-cho làm tôn chỉ hành động, không tăng được năng lực cạnh tranh,… phải chăng đã tìm được câu trả lời từ chính sự mập mờ của khái niệm “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” này?” Hậu quả của việc không xác định mô hình kinh tế và duy trì các mối quan hệ không rõ ràng giữa nhà nước và thị trường sẽ biến các doanh nghiệp thành các chủ thể phụ thuộc ngày càng lớn hơn vào nhà nước.[17]
Tại hội thảo “Cải cách thể chế kinh tế Việt Nam để hội nhập và phát triển giai đoạn 2015- 2035”, ông Bùi Tất Thắng, Viện trưởng Viện chiến lược phát triển, đánh giá rằng: “Quá trình đổi mới tư duy sang mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong vòng 15 năm vừa qua là hành trình “dò đá qua sông”. Quá trình này rất dò dẫm về lý thuyết, lý luận, nhận thức về mô hình mới vẫn chưa rõ ràng nên gây khó cho việc hoạch định chính sách”.[15]

Thăm dò ý kiến[sửa|sửa mã nguồn]

Theo một khảo sát của Trung tâm nghiên cứu và điều tra Pew vào năm năm ngoái, 95 % số người Nước Ta được hỏi ủng hộ thị trường tự do, trong khi ở Mỹ, có tới 25 % số người được hỏi hoài nghi về tính hiệu suất cao của thị trường tự do. [ 18 ]Khảo sát đổi khác cảm nhận về Nhà nước và thị trường của người Nước Ta ” – CAMS năm trước do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam ( VCCI ) cho thấy : trong 1.600 phản hồi, có 89 % ủng hộ quy mô kinh tế thị trường ; 71 % ủng hộ chiếm hữu tư nhân trong khi chỉ có khoảng chừng 4 % lựa chọn chiếm hữu nhà nước, 94 % nhu yếu minh bạch trong quy trình hoạch định và thực thi chủ trương tại Nước Ta, 99 % ủng hộ chủ trương tư nhân hóa một số ít dịch vụ công. Nhưng mặt khác, tỷ suất ” ủng hộ tuy nhiên còn quan ngại ” việc tư nhân hóa dịch vụ công vẫn còn cao hơn tỷ suất ” trọn vẹn ủng hộ ” chủ trương này ( 57 % so với 42 % ). Đặc biệt, 75 % vẫn mong ước Nhà nước có chủ trương can thiệp, bình ổn Chi tiêu do lo lắng sẽ bị tác động ảnh hưởng bởi những khiếm khuyết của thị trường .Kết quả khảo sát cho thấy một trong thực tiễn khá nghịch lý : đa phần người Nước Ta vừa ủng hộ kinh tế tư nhân cạnh tranh đối đầu nhưng lại cũng muốn bàn tay can thiệp của Nhà nước so với những mẫu sản phẩm quan trọng ( bình ổn giá, trợ cấp, … ) để bảo vệ quyền hạn cho họ, tức là vừa muốn có cạnh tranh đối đầu tư nhân lại vừa muốn được Nhà nước bảo trợ. Nguyên nhân là do những không ổn định trong nền kinh tế thị trường khiến người dân cảm thấy không bảo đảm an toàn. Mặt khác tại Nước Ta, những yếu tố về thiếu minh bạch thông tin, thực trạng không tuân thủ pháp lý của doanh nghiệp, lách luật, móc nối để ép giá người tiêu dùng, … diễn ra phổ cập khiến ưu điểm của kinh tế thị trường ít được phát huy ; trong khi những khiếm khuyết của kinh tế thị trường lại liên tục phát sinh. Điều này khiến người dân cảm thấy sợ bị mất quyền hạn và quay sang trông chờ ở sự trợ giúp của Nhà nước. [ 19 ] [ 20 ]