Đồng phạm là những người cùng tham gia vào việc triển khai một tội phạm như : cùng thực thi tội phạm hoàn toàn có thể là trực tiếp thực thi hành vi được miêu tả trong cấu thành tội phạm ( là người thực hành thực tế ), thực hiện hành vi chủ mưu, chỉ huy, đứng đầu việc thực thi tội phạm ( là người tổ chức triển khai ), người thực thi hành vi kích động, dụ dỗ, thôi thúc người khác thực thi tội phạm ( là người xúi giục ) ; tạo điều kiện kèm theo về ý thức hay vật chất cho người khác thực thi tội phạm ( là người giúp sức ). Khi triển khai hành vi nguy hại cho xã hội, mỗi người đồng phạm không chỉ cố ý với hành vi phạm tội của mình mà còn biết và mong ước sự cùng tham gia của những người đồng phạm khác. Cùng cố ý trong đồng phạm được biểu lộ trên hai phương diện về lý trí và ý chí. Về lý trí : mỗi người đồng phạm đều nhận thức được đặc thù nguy khốn so với hành vi của mình, nhận thức được đặc thù nguy hại của những người đồng phạm khác, thấy trước được việc gây ra hậu quả chung của hành vi phạm tội đó. Về ý chí : những người đồng phạm khi thực thi hành vi đều mong ước cùng triển khai tội phạm và mong ước hậu quả chung của tội phạm xảy ra .
Điều 17 Bộ luật hình sự năm năm ngoái, sửa đổi bổ trợ năm 2017 pháp luật về đồng phạm như sau :
“Điều 17. Đồng phạm
1. Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.
2. Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.
3. Người đồng phạm bao gồm người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức.
Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm.
Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.
Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.
Người giúp sức là người tạo điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm.
4. Người đồng phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành”.
Như vậy, để thoả mãn lao lý về đồng phạm cần có những điều kiện kèm theo sau đây :
Thứ nhất : phải từ hai người trở lên, những người này phải có đủ tín hiệu về chủ thể của tội phạm. Đây là điều kiện kèm theo về năng lượng nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự và độ tuổi chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự theo lao lý của pháp lý .
Thứ hai : cố ý cùng thực thi một tội phạm, tức là mỗi người trong đồng phạm đều có hành vi tham gia vào việc triển khai tội phạm, hành vi của mỗi người được thực thi có sự link với nhau, hành vi của người này tương hỗ, bổ trợ cho hành vi của người khác và ngược lại, hành vi phạm tội của mỗi người đều nằm trong hoạt động giải trí phạm tội của cả nhóm, với mục tiêu chung là đạt được hiệu quả triển khai tội phạm. Vì vậy, sẽ không được coi là đồng phạm khi một số ít người đã cùng thực thi một tội phạm và cùng một thời hạn nhưng giữa những người này không có sự bàn luận, liên hệ, ràng buộc, tương hỗ lẫn nhau mà hành vi của từng người đều triển khai độc lập .
1. Một số điểm mới về đồng phạm:
So với lao lý của BLHS năm 1999, thì về cơ bản BLHS năm năm ngoái, sửa đổi bổ trợ năm 2017 giữ nguyên những nội dung pháp luật về đồng phạm của BLHS năm 1999 và có 1 số ít điểm mới như sau :
Thứ nhất, về mặt kỹ thuật lập pháp thì Điều 17 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 được quy định thành 4 khoản (so với BLHS năm 1999 chỉ gồm 3 khoản), cụ thể là:
Khoản 2 Điều 20 BLHS năm 1999 pháp luật : “ 2. Người tổ chức triển khai, người thực hành thực tế, người xúi giục, người giúp sức đều là những người đồng phạm ” thì được sửa đổi thành khoản 3 của Điều 17 BLHS năm năm ngoái và có sự đổi khác về cấu trúc khi pháp luật như sau : “ 3. Người đồng phạm gồm có người tổ chức triển khai, người thực hành thực tế, người xúi giục, người giúp sức ”
Khoản 3 Điều 20 BLHS năm 1999 lao lý về phạm tội có tổ chức triển khai được chuyển thành khoản 2 Điều 17 BLHS năm năm ngoái, sửa đổi bổ trợ năm 2017 .
Như vậy, Điều 17 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 thay đổi trật tự các khoản của Điều 20 của BLHS năm 1999 là phù hợp và đảm bảo được tính logic cả về mặt nội dung và hình thức của quy định về đồng phạm. Theo quy định của Điều 20 BLHS năm 1999 thì phạm tội có tổ chức được đặt ở vị trí sau nội dung quy định về các loại người đồng phạm. Theo chúng tôi, cách thức đặt vị trí của Điều 20 BLHS năm 1999 là chưa phù hợp. Bởi vì, trong khoa học pháp lý hình sự thì tội phạm có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm, là trường hợp nhiều người cố ý cùng bàn bạc, cấu kết chặt chẽ với nhau, vạch ra các kế hoạch để thực hiện một tội phạm dưới sự điều khiển thống nhất của người cầm đầu. Khác với các vụ án đồng phạm trong trường hợp bình thường là chỉ cần có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm thì phạm tội có tổ chức bên cạnh phải thỏa mãn các dấu hiệu bắt buộc của một vụ án đồng phạm mà còn phải thỏa mãn dấu hiệu “câu kết chặt chẽ” giữa những người đồng phạm. Sự câu kết này theo Nghị quyết số 02/HĐTP/NQ ngày 16/11/1988 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có thể thể hiện dưới các dạng như:
– Những người đồng phạm đã tham gia một tổ chức triển khai phạm tội như : đảng phái, hội, đoàn phản động, băng, ổ trộm, cướp … có những tên chỉ huy, đứng đầu. Tuy nhiên, cũng có khi tổ chức triển khai phạm tội không có những tên chỉ huy, đứng đầu mà chỉ là sự tập hợp những tên chuyên phạm tội đã thống nhất cùng nhau hoạt động giải trí phạm tội .
– Những người đồng phạm đã cùng nhau phạm tội nhiều lần theo một kế hoạch đã thống nhất trước .
– Những người đồng phạm chỉ thực thi tội phạm một lần, nhưng đã tổ chức triển khai triển khai tội phạm theo một kế hoạch được đo lường và thống kê kỹ càng, chu đáo, có chuẩn bị sẵn sàng phương tiện đi lại hoạt động giải trí và có khi còn sẵn sàng chuẩn bị cả kế hoạch che giấu tội phạm .
Do đó, phạm tội có tổ chức triển khai là một hình thức đặc biệt quan trọng của đồng phạm. Chính thế cho nên, về mặt kỹ thuật lập pháp để bảo vệ tính hài hòa và hợp lý về cấu trúc những nội dung trong cùng một điều luật thì phạm tội có tổ chức triển khai cần được sửa đổi đặt ngay sau khái niệm về đồng phạm như pháp luật của Điều 17 BLHS năm năm ngoái, là hài hòa và hợp lý và thiết yếu .
Thứ hai, về mặt nội dung, thì Điều 17 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 đã bổ sung thêm nội dung “Người đồng phạm không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành” vào khoản 4 Điều 17 BLHS. Như vậy, các nội dung tại Điều 17 BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định về đồng phạm chỉ có một điểm mới so với Điều 20 BLHS năm 1999 là ghi nhận hành vi vượt quá của người thực hành. Chúng tôi cho rằng đây là một điểm mới và tích cực của BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 khi đã khắc phục được một phần những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn xét xử đối với hành vi vượt quá của người thực hành mà BLHS năm 1999 còn hạn chế. Thực tiễn cho thấy không phải mọi trường hợp những người thực hành đều thực hiện đúng và đầy đủ các hành vi đã được thỏa thuận trước khi thực hiện tội phạm mà trên thực tế những người thực hành có thể thực hiện hành vi vượt quá yêu cầu của những người đồng phạm khác, khoa học luật hình sự gọi là hành vi vượt quá của người thực hành. Hành vi vượt quá của người thực hành là việc người thực hành tự ý thực hiện hành vi phạm tội mà những người đồng phạm khác không mong muốn, hành vi của người thực hành mà những đồng phạm khác không có ý định thực hiện. Xuất phát từ một trong các nguyên tắc xác định trách nhiệm hình sự trong vụ án đồng phạm là nguyên tắc “chịu trách nhiệm độc lập về việc cùng thực hiện tội phạm”, nghĩa là những người đồng phạm bên cạnh việc chịu trách nhiệm chung về việc cùng thực hiện một tội phạm thì còn phải chịu trách nhiệm hình sự riêng đối với hành vi mà cá nhân người đồng phạm đó thực hiện và không có sự “Cố ý cùng” tham gia của những người đồng phạm khác. Chính vì vậy, đối với hành vi vượt quá của người thực hành thì những người đồng phạm còn lại không phải chịu trách nhiệm về hành vi vượt quá của người thực hành và người thực hành có hành vi vượt quá phải chịu trách nhiệm hình sự riêng về hành vi vượt quá này. Đây là một điểm mới tích cực và nổi bật về quy định đồng phạm của BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 so với BLHS năm 1999. Nội dung này đã khắc phục được hạn chế lớn của BLHS năm 1999 trong việc xác định trách nhiệm hình sự đối với hành vi vượt quá của người thực hành góp phần đảm bảo nguyên tắc công bằng trong luật hình sự, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực của BLHS năm năm ngoái, sửa đổi bổ trợ năm 2017 khi bổ trợ nội dung “ Người đồng phạm không phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự về hành vi vượt quá của người thực hành thực tế ” thì chúng tôi cho rằng lao lý này cần phải được triển khai xong hơn nữa. Đó là, khi BLHS năm năm ngoái, sửa đổi bổ trợ năm 2017 lao lý về “ Hành vi vượt quá ” của người thực hành thực tế nhưng chưa đưa ra khái niệm hoặc phương pháp xác lập “ Hành vi vượt quá ” của người thực hành thực tế hoặc ranh giới phân định “ Hành vi vượt quá ” hay “ không là hành vi vượt quá ” của người thực hành thực tế. Bởi vì, thực tiễn xét xử cho thấy để xác lập hành vi của người thực hành thực tế đã thực thi trong vụ án đồng phạm có phải là hành vi vượt quá hay không gặp rất nhiều khó khăn vất vả. Như nghiên cứu và phân tích trên, để xác lập hành vi thực thi là vượt quá hay không vượt quá thì phải xác lập được những đồng phạm khác có cùng cố ý hoặc cùng mong ước triển khai hành vi đó hay không. Điều này có nghĩa rằng, ranh giới để phân biệt hành vi vượt quá hay hành vi không vượt quá phục thuộc vào việc làm rõ nhận thức và mong ước bên trong của người đồng phạm, tức là phụ thuộc vào và việc xác lập lỗi trong tín hiệu chủ quan của hành vi được thực thi. Nếu lỗi trong tín hiệu chủ quan của hành vi đó là “ cùng cố ý ” thực thi hành vi thì hành vi này được xem là hành vi vượt quá và ngược lại, nếu lỗi trong tín hiệu chủ quan của hành vi đó là “ không cùng cố ý ” triển khai hành vi thì hành vi này không được xem là hành vi vượt quá của người đồng phạm. Hơn nữa, yếu tố loại trừ nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự so với những người đồng phạm khác ( không phải là người thực hành thực tế như : người tổ chức triển khai, người xúi giục, người giúp sức ) trong vụ án có đồng phạm, không riêng gì có tương quan đến hành vi vượt quá của người thực hành thực tế mà còn tương quan đến nhiều chế định khác như : Tự ý nửa chừng chấm hết việc phạm tội, xác lập lỗi, những điều kiện kèm theo của đồng phạm và phạm tội có tổ chức triển khai. v.v … nhưng hành vi vượt quá của người thực hành thực tế lại tương quan trực tiếp đến việc loại trừ nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự so với người đồng phạm khác, nên hoàn toàn có thể nói hành vi vượt quá của người thực hành thực tế chính là điều kiện kèm theo ( địa thế căn cứ ) để loại trừ nghĩa vụ và trách nhiệm hình sự so với những người đồng phạm khác .
2. Kiến nghị, đề xuất:
Từ những phân tích nêu trên, chúng tôi có những kiến nghị, đề xuất tới Hội đồng Thẩm phán TANDTC như sau:
Xem thêm: LGBT – Wikipedia tiếng Việt
– Khi có hướng dẫn tương quan đến đồng phạm cần đơn cử, rõ ràng về những tiêu chuẩn xác lập “ Hành vi vượt quá ” của người thực hành thực tế trong vụ án đồng phạm để bảo vệ sự thống nhất trong quy trình vận dụng khoản 4 Điều 17 BLHS năm năm ngoái, sửa đổi bổ trợ năm 2017 .
– Cần có hướng dẫn đơn cử mới tương thích với điều kiện kèm theo, thực trạng phạm tội xảy ra trong thiên nhiên và môi trường xã hội hiện tại và tương thích với BLHS hiện hành để thống nhất nhìn nhận, vận dụng pháp luật tại khoản 2 Điều 17 BLHS, sửa đổi bổ trợ năm 2017 về phạm tội có tổ chức triển khai .
Tác giả bài viết: Ngô Văn Khôi – Tòa án nhân dân huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam
Source: https://blogchiase247.net
Category: Hỏi Đáp
