Chủ đề (văn học)

Chủ đề (tiếng Anh: theme ; tiếng Pháp : sujet) là vấn đề cơ bản, vấn đề trung tâm được tác giả nêu lên, đặt ra qua nội dung cụ thể của tác phẩm văn học.

Nếu khái niệm đề tài giúp ta xác lập : Tác phẩm viết về cái gì ?, thì khái niệm chủ đề lại giải đáp câu hỏi : Vấn đề cơ bản của tác phẩm là gì ? Chủ đề và tư tưởng là hạt nhân cơ bản của nội dung của tác phẩm. Ví dụ : Cuộc sống cơ cực, bế tắc của người nông dân Nước Ta qua chủ trương sưu thuế tàn tệ của bọn thực dân, phong kiến ở những năm 30 của thế kỷ XX là chủ đẻ của tiểu thuyết Tắt đèn ( Ngô Tất Tố ). Chủ đề của bài thơ Việt Bắc ( Tố Hữu ) là tình cảm quyến luyến mặn nồng giữa người cán bộ cách mạng và Việt Bắc ở giờ phút chia tay sau ngày kháng chiến chống Pháp thắng lợi .
Chủ đề khi nào cũng được hình thành và được biểu lộ trên cơ sở đề tài, Tuy nhiên trong trong thực tiễn văn học lại sống sót một thực trạng phổ cập là : nhiều tác phẩm cùng hướng về một đề tài nhưng chủ đề của chúng lại khác nhau ( ví dụ điển hình Theo chân Bác của Tố Hữu với Người đi tìm hình của nước của Chế Lan Viên hay Tắt đèn của Ngô Tất Tố với Bước đường cùng của Nguyễn Công Hoan, Chí Phèo của Nam Cao ) .

Chủ đề tác phẩm nói lên chiều sâu tư tưởng, khả năng nắm bắt nhạy bén của nhà văn đối với những vấn đề của cuộc sống. Vì vậy, từ những đề tài cụ thể, rất bình thường, tác giả có thể nêu lên những chủ đề mang ý nghĩa khái quát to lớn, sâu sắc. Cùng với tư tưởng, chủ đề tạo ra tầm vóc của tác phẩm.

Bạn đang đọc: Chủ đề (văn học)

Ở những tác phẩm văn học có nội dung đơn cử to lớn, diễn biến phức tạp phân thành nhiều tuyến, khối lượng nhân vật nhiều mẫu mã, người ta thường phân biệt chủ để chính và những chủ đề phụ, vì ở đây nhà văn hoàn toàn có thể đặt ra hàng loạt yếu tố ( ví dụ điển hình, Những người khốn khổ của Vích-to Huy-gô, Chiến tranh và độc lập của L. Tôn-xtôi, Truyện Kiều của Nguyễn Du, Vỡ bờ của Nguyễn Đình Thi, … ). Trong trường hợp này, chủ đề chính được xem là yếu tố bao quát nhất, đa phần nhất, còn chủ đề phụ là những yếu tố có ý nghĩa nhỏ hơn, thứ yếu hơn và có tương quan ngặt nghèo với chủ đề chính. Sự phân biệt thiếu đúng chuẩn chủ đề chính và những chủ đề phụ sẽ dẫn đến sự nhìn nhận, nhìn nhận tác phẩm rơi lệch, …
Cũng do mối quan hệ khăng khít của chủ đề và tư tưởng mà có khi người ta hiểu chủ đề là tư tưởng chủ yếu của tác phẩm .
Trong điều tra và nghiên cứu văn học văn minh, chủ đề còn được xem là khoanh vùng phạm vi chăm sóc chủ quan của nhà văn so với quốc tế, là hằng số tâm lí của nhà vãn, gắn với ý niệm quốc tế của tác giả .

Rate this post