Cương lĩnh chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam là văn bản trình bày tóm tắt mục tiêu, đường lối, nhiệm vụ và phương pháp của Đảng Cộng sản Việt Nam. Cương lĩnh chính trị được coi là văn bản có giá trị cao nhất trong hệ thống các văn bản của Đảng Cộng sản Việt Nam (trên cả Điều lệ Đảng). Cho đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam có 5 cương lĩnh.

Cương lĩnh chính trị tiên phong của Đảng Cộng sản Việt Nam ( 2-1930 )[sửa|sửa mã nguồn]

Cương lĩnh tiên phong của Đảng được đề ra tại Hội nghị hợp nhất những tổ chức triển khai cộng sản trong nước có ý nghĩa như Đại hội để xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội nghị do chiến sỹ Nguyễn Ái Quốc, đại biểu Quốc tế Cộng sản triệu tập và chủ trì, cùng với sự tham gia chính thức của hai đại biểu Đông Dương Cộng sản Đảng ( 6-1929 ) ; hai đại biểu của An Nam Cộng sản Đảng ( 10-1929 ) và 1 số ít chiến sỹ Nước Ta hoạt động giải trí ngoài nước. Hội nghị họp bí hiểm ở nhiều khu vực khác nhau trên bán đảo Cửu Long ( Hương Cảng ), từ ngày 6-1 đến ngày 7 tháng 2 năm 1930, đã luận bàn quyết định hành động xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam và nhất trí trải qua 7 tài liệu, văn kiện, trong đó có 4 văn bản : Chính cương vắn tắt của Đảng, Sách lược vắn tắt của Đảng, Chương trình tóm tắt của Đảng và Điều lệ vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam hợp thành nội dung Cương lĩnh chính trị của Đảng. Tất cả những tài liệu, văn kiện nói trên đều do Nguyễn Ái Quốc khởi thảo dựa trên cơ sở vận dụng chủ nghĩa Mác – Lênin, đường lối Đại hội VI ( 1928 ) của Quốc tế Cộng sản ; điều tra và nghiên cứu những Cương lĩnh chính trị của những tổ chức triển khai cộng sản trong nước, tình hình cách mạng quốc tế và Đông Dương. Dù là vắn tắt, tóm tắt, tuy nhiên nội dung những tài liệu, văn kiện đa phần của Hội nghị được sắp xếp theo một lôgic hài hòa và hợp lý của một Cương lĩnh chính trị của Đảng .Trong Chính cương của Đảng đã nêu ” chủ trương làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản ” ( 1 ). Đó là mục tiêu lâu bền hơn, ở đầu cuối của Đảng và cách mạng Nước Ta. Mục tiêu trước mắt về xã hội làm cho nhân dân được tự do hội họp, nam nữ bình quyền, đại trà phổ thông giáo dục cho dân chúng ; về chính trị đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến làm cho nước Nước Ta trọn vẹn độc lập, lập cơ quan chính phủ, quân đội của nhân dân ( công, nông, binh ) ; về kinh tế tài chính là xóa bỏ những thứ quốc trái, bỏ sưu thuế cho dân cày nghèo, thu hết sản nghiệp lớn của đế quốc giao chính phủ nước nhà nhân dân quản trị, thu hết ruộng đất chiếm đoạt của đế quốc làm của công chia cho dân cày nghèo, tăng trưởng công, nông nghiệp và triển khai lao động 8 giờ. Những tiềm năng đó tương thích với quyền lợi cơ bản của dân tộc bản địa, nguyện vọng tha thiết của nhân dân ta .

Sách lược của Đảng nêu rõ Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, thu phục giai cấp, lãnh đạo dân chúng nông dân; liên lạc với tiểu tư sản, trí thức, trung nông; tranh thủ, phân hóa trung tiểu địa chủ và tư sản dân tộc, đoàn kết với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản thế giới để hình thành mặt trận thống nhất đánh đuổi đế quốc, đánh đuổi bọn đại địa chủ và phong kiến, thực hiện khẩu hiệu nước Việt Nam độc lập, người cày có ruộng.

Chương trình tóm tắt của Đảng và Điều lệ vắn tắt của Đảng nêu đúng chuẩn tên Đảng, tôn chỉ của Đảng, mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai của Đảng từ chi bộ, huyện bộ, thị bộ hay khu bộ ; tỉnh bộ, thành bộ hay đặc biệt quan trọng bộ và Trung ương .Toàn bộ Cương lĩnh tiên phong của Đảng toát lên tư tưởng lớn là cách mạng dân tộc bản địa dân chủ Nước Ta tất yếu đi tới cách mạng xã hội chủ nghĩa, độc lập dân tộc bản địa gắn liền với chủ nghĩa xã hội ; sự nghiệp đó là của nhân dân dưới sự chỉ huy của Đảng Cộng sản Việt Nam – Đảng Mác – Lênin .

Luận cương chính trị của Đảng Cộng sản Đông Dương ( 10-1930 )[sửa|sửa mã nguồn]

Tháng 10-1930, sau 8 tháng Đảng sinh ra, Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương lâm thời có ý nghĩa như một Đại hội cũng tổ chức triển khai tại Hương Cảng do điều kiện kèm theo trong nước bị đế quốc đàn áp khủng bố gắt gao trào lưu cách mạng. Hội nghị họp từ ngày 14-10 đến ngày 31 tháng 10 năm 1930 luận bàn và trải qua bản Luận cương chánh trị, án nghị quyết của Trung ương toàn thể Đại hội nói về tình hình hiện tại ở Đông Dương và trách nhiệm cần kíp của Đảng, Điều lệ Đảng, hợp thành nội dung Cương lĩnh thứ hai của Đảng. Hội nghị trải qua 17 văn bản là Nghị quyết, Điều lệ của những tổ chức triển khai đoàn thể cách mạng ở nước ta, công tác làm việc hoạt động công nhân, nông dân, người trẻ tuổi, phụ nữ, binh lính, lập Hội đồng minh phản đế Đông Dương và bản Thông cáo cho những Xứ ủy bổ trợ nội dung của Cương lĩnh. Hội nghị Trung ương quyết định hành động đổi tên Đảng Cộng sản Việt Nam thành Đảng Cộng sản Đông Dương, bầu chiến sỹ Trần Phú làm Tổng Bí thư, nên Cương lĩnh thứ hai mà bản Luận cương chính trị là văn kiện quan trọng, mang tên là Cương lĩnh của Đảng Cộng sản Đông Dương .Luận cương chính trị do chiến sỹ Trần Phú ( 1904 – 1931 ) dự thảo từ mùa hè đến mùa thu 1930, sau khi được Quốc tế Cộng sản và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc phái về nước, cử bổ trợ vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời, trên cơ sở nghiên cứu và điều tra lý luận Mác – Lênin, đường lối Đại hội VI ( 1928 ) Quốc tế Cộng sản về Đảng Cộng sản và cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới ; những tài liệu, văn kiện Hội nghị hợp nhất xây dựng Đảng ( 2-1930 ) và khảo sát những trào lưu công nhân, nông dân một số ít tỉnh, thành phố : TP. Hà Nội, Hải Phòng Đất Cảng, Tỉnh Nam Định, Tỉnh Thái Bình, khu mỏ than Hồng Gai – Cẩm Phả …Từ nghiên cứu và phân tích đặc thù, đặc thù của xã hội những nước Đông Dương thuộc địa của đế quốc Pháp ; những xích míc kinh tế tài chính, giai cấp tạo nên xích míc cơ bản giữa nhân dân Đông Dương và đế quốc chủ nghĩa Pháp, Luận cương chính trị của Đảng Cộng sản Đông Dương có những điểm cơ bản giống với Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đó là đặc thù cách mạng Đông Dương là cách mạng tư sản dân quyền tiến lên cách mạng xã hội chủ nghĩa, bỏ lỡ tiến trình tăng trưởng tư bản chủ nghĩa ; là độc lập trọn vẹn cho những dân tộc bản địa, tự do dân chủ cho nhân dân Đông Dương, lập chính phủ nước nhà, quân đội nhân dân, dựa vào sức mạnh của nhân dân, đoàn kết với giai cấp vô sản quốc tế, những dân tộc bản địa bị áp bức trên quốc tế và sử dụng giải pháp cách mạng đấm đá bạo lực theo phương pháp tổng bãi công, bạo động võ trang khi có thời cơ ; Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, trung thành với chủ và quyết tử hết thảy vì quyền lợi dân tộc bản địa, quyền lợi giai cấp và nhân dân lao động … ( 2 ) .Tuy vậy, Luận cương chính trị, Án nghị quyết và Điều lệ Đảng Cộng sản Đông Dương có những điểm độc lạ, nhưng không trái chiều về tư tưởng chính trị với Chính cương, Sách lược và Điều lệ của Đảng Cộng sản Việt Nam. Những điểm độc lạ đó là ở chỗ bỏ tên ” Nước Ta Cộng sản Đảng “, lấy tên ” Đông Dương Cộng sản Đảng ” ; chủ trương làm cách mạng tư sản dân quyền trong toàn cõi Đông Dương ; lực lượng cách mạng chỉ trong công nhân, nông dân, binh lính, chưa thấy hết vai trò của lực lượng yêu nước trong tiểu tư sản, tư sản dân tộc bản địa ; xác lập mối quan hệ giữa trách nhiệm chống đế quốc với trách nhiệm chống phong kiến, giữa độc lập dân tộc bản địa và dân chủ nhân dân tuy biện chứng, thâm thúy nhưng chưa định được xu thế tăng trưởng trách nhiệm giải phóng dân tộc bản địa có tính quyết định hành động số 1 ; mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai của Đảng lao lý thêm tổng bộ, xứ bộ, Q. bộ, liên khu bộ và Đảng đoàn ( 3 ) .Có những nguyên do của sự tương đương và nguyên do của sự độc lạ giữa Cương lĩnh tiên phong và Cương lĩnh thứ hai của Đảng. Nguyên nhân chính là do nhận thức và vận dụng chủ nghĩa Mác – Lênin, đường lối của Quốc tế Cộng sản về lập Đảng Cộng sản, về cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới vào điều kiện kèm theo nước ta ; vai trò của lãnh tụ Đảng, lãnh tụ dân tộc bản địa và chủ trương phản động đàn áp khủng bố của đế quốc, phong kiến .

Chính cương của Đảng Lao động Nước Ta ( 2-1951 )[sửa|sửa mã nguồn]

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng Cộng sản Đông Dương họp từ ngày 11 đến ngày 19 tháng 2 năm 1951 tại xã Vinh Quang (nay xã Kim Bình), huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang). Đại hội đưa ra những văn kiện quan trọng: Diễn văn khai mạc Đại hội do đồng chí Tôn Đức Thắng đọc; Báo cáo hoàn thành giải phóng dân tộc, phát triển dân chủ nhân dân, tiến tới chủ nghĩa xã hội, tức là bản Luận cương cách mạng Việt Nam, do đồng chí Trường Chinh trình bày; Chính cương Đảng Lao động Việt Nam; Điều lệ Đảng Lao động Việt Nam; Tuyên ngôn của Đảng Lao động Việt Nam, là những văn kiện chủ yếu về nội dung Cương lĩnh thứ ba của Đảng. Tại Đại hội có 6 báo cáo tham luận về Mặt trận, chính quyền dân chủ nhân dân, xây dựng quân đội, kinh tế tài chính, xây dựng văn nghệ nhân dân và thi đua ái quốc cùng 4 Nghị quyết Đại hội về Báo cáo chính trị, công tác quân sự, công tác mặt trận và dân vận, về tờ báo Nhân dân là cơ quan Trung ương của Đảng, bổ sung cho nội dung Đại hội.

Báo cáo chính trị đã tổng kết khái quát tình hình quốc tế trong nửa đầu thế kỷ XX ; thắng lợi cách mạng Nước Ta từ khi Đảng sinh ra chỉ huy qua những thời kỳ cho đến tiến trình tổng phản công của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đề ra từ năm 1950, đã chứng tỏ đường lối, chủ trương của Đảng ta là đúng ; thành tích nhiều, khuyết điểm cũng không ít như khuynh hướng hoặc ” tả ” hoặc ” hữu “, chủ quan, quan liêu, mệnh lệnh, hẹp hòi và bệnh công thần. Từ đó xác lập tình hình mới, trách nhiệm mới của Đảng, trách nhiệm chính trước mắt là đưa kháng chiến đến thắng lợi trọn vẹn và tổ chức triển khai thiết kế xây dựng Đảng Lao động Nước Ta, để chỉ huy toàn dân thực thi dân chủ mới, kiến thiết xây dựng điều kiện kèm theo tiến đến chủ nghĩa xã hội ” ( 4 ) .Luận cương cách mạng Nước Ta là bản Cương lĩnh chính trị mới của Đảng. Phân tích đặc thù xã hội Nước Ta trong kháng chiến chống Pháp : dân chủ nhân dân, một phần thuộc địa và phần nửa phong kiến ; xích míc đa phần giữa dân tộc bản địa Nước Ta với đế quốc xâm lược diễn ra kinh khủng dưới hình thức cuộc chiến tranh ; đối tượng người dùng của cách mạng Nước Ta là thực dân Pháp và can thiệp Mỹ cùng bè lũ Việt gian bù nhìn bán nước ; xác lập trách nhiệm cơ bản hiện thời của cách mạng là đánh đuổi bọn đế quốc xâm lược làm cho Nước Ta trọn vẹn độc lập thống nhất, xóa bỏ những di tích lịch sử phong kiến và nửa phong kiến làm cho người cày có ruộng, tăng trưởng chính sách dân chủ nhân dân ; gây cơ sở vật chất – kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội. Điều đó có nghĩa cuộc kháng chiến chống Pháp là cuộc cách mạng dân tộc bản địa dân chủ, trách nhiệm phản đế giải phóng dân tộc bản địa là trọng tâm, trách nhiệm chống phong kiến, giành quyền dân chủ thực thi đồng thời nhưng phải có kế hoạch triển khai từng bước, trách nhiệm giải phóng dân tộc bản địa gồm có cả hai trách nhiệm phản đế và phản phong ; cách mạng dân tộc bản địa dân chủ do nhân dân triển khai dưới sự chỉ huy của Đảng sẽ tiến triển thành cách mạng xã hội chủ nghĩa. Con đường tiến đến chủ nghĩa xã hội trải qua một thời hạn dài gồm 3 quy trình tiến độ, kế tục nhau và quan hệ mật thiết : kháng chiến hủy hoại đế quốc xâm lược, giải phóng dân tộc bản địa, củng cố Nhà nước dân chủ nhân dân ; cải cách ruộng đất triệt để, tăng trưởng nông nghiệp, công nghiệp dưới hình thức hợp tác hóa, kỹ nghệ hóa ; tăng cường công nghiệp hóa kiến thiết xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội .Luận cương cách mạng Nước Ta là sự bổ trợ, hoàn hảo đường lối cách mạng dân tộc bản địa dân chủ nhân dân của Đảng, soi sáng trách nhiệm trước mắt và về sau của cách mạng nước ta .Đại hội lần thứ II quyết định hành động đưa Đảng ra công khai minh bạch và lấy tên Đảng Lao động Nước Ta. Bổ sung cho Cương lĩnh của Đảng còn có Chính cương, Tuyên ngôn và Điều lệ Đảng xác lập mục tiêu, tôn chỉ, trách nhiệm chỉ huy cuộc kháng chiến của nhân dân ta đến thắng lợi và trách nhiệm kiến thiết xây dựng Đảng. Đảng Lao động Nước Ta là Đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác – Lênin và theo nguyên tắc tập trung chuyên sâu dân chủ, có mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai ngặt nghèo từ cơ sở đến Trung ương và trong quân đội gồm có những cấp ủy : Chi ủy, Đảng ủy, Q., huyện ủy, thị ủy, tỉnh ủy, thành ủy, xứ ủy, khu ủy, Trung ương. Trong Đảng đã đặt ra chính sách khen thưởng và kỷ luật nghiêm minh để tổng thể đảng viên, tổ chức triển khai đảng thi hành .

Cương lĩnh thiết kế xây dựng quốc gia trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam ( 6-1991 )[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1991, tại Đại hội VII của Đảng, ĐCSVN thông qua cương lĩnh thứ hai của mình, gọi là Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (gọi tắt là Cương lĩnh 1991). Cương lĩnh 1991 đã tổng kết kinh nghiệm thực hiện cương lĩnh năm 1930, từ đó tuyên bố ĐCSVN sẽ:

1. “Nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”,
2. Xác định “sự nghiệp cách mạng là của nhân dân, vì nhân dân”,
3. “Không ngừng củng cố, tăng cường đoàn kết”,
4. “Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế”,
5. Xác định “sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu bảo đảm thắng lợi của cách mạng Việt Nam”.

Cương lĩnh 1991 và các văn kiện bổ sung sau này khẳng định sẽ lãnh đạo Việt Nam quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản, xây dựng một xã hội xã hội chủ nghĩa có 8 đặc trưng:

1. “Là một xã hội dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh”,
2. “Do nhân dân làm chủ”,
3. “Có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất”,
4. “Có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”,
5. “Con người được giải phóng khỏi áp bức, bất công, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, phát triển toàn diện”,
6. “Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ”,
7. “Có nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản”,
8. “Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân tất cả các nước trên thế giới”.

Cương lĩnh 1991 và các văn kiện bổ sung sau này đề ra 8 phương hướng cơ bản để xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là:

1. “Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”,
2. “Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”,
3. “Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc làm nền tảng tinh thần của xã hội”,
4. “Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc”,
5. “Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân”,
6. “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh”,
7. “Bảo đảm vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia”,
8. “Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế”.

Cương lĩnh kiến thiết xây dựng quốc gia trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ( bổ trợ, tăng trưởng năm 2011 )[sửa|sửa mã nguồn]

• Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3, trang 1-4, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2002.
• Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nhà xuất bản Sự Thật, Hà Nội, năm 1991.
• Văn kiện Đại hội IX
• Văn kiện Đại hội X

Source: https://blogchiase247.net
Category: Hỏi Đáp