Xoáy thuận nhiệt đới là các hệ thống bão (storm system) quay nhanh đặc trưng bởi một trung tâm có áp suất thấp, gió mạnh và cấu trúc mây dông xoắn ốc tạo ra mưa lớn. Phụ thuộc vào vị trí và cường độ, xoáy thuận nhiệt đới được đề cập đến bằng các tên gọi khác nhau như hurricane hay typhoon (tạm dịch: bão cuồng phong), bão nhiệt đới (tropical storm), bão xoáy (cyclonic storm), áp thấp nhiệt đới (tropical depression), hay đơn giản là xoáy thuận (cyclone).[1]
Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa thường hình thành trên đại dương hay những vùng biển lớn có nhiệt độ nước tương đối ấm. Chúng tích lũy nguồn năng lượng trải qua sự bay hơi của nước từ mặt phẳng đại dương, nguồn nguồn năng lượng này khác so với xoáy thuận ngoại nhiệt đới gió mùa, những mạng lưới hệ thống lấy nguyên vật liệu hầu hết từ sự tương phản nhiệt độ theo chiều ngang ( horizontal temperature contrasts ). Những cơn gió xoáy mạnh của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa là hiệu quả của sự bảo toàn momen động lượng truyền đạt bởi sự tự quay của Trái Đất khi những dòng khí thổi vào bên trong hướng tới trục quay. Do vậy, chúng hiếm khi hình thành trong khoanh vùng phạm vi từ vĩ độ 5 ° B đến 5 ° N hai bên xích đạo. [ 2 ] Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa thường có đường kính trong khoảng chừng từ 100 đến 4000 km .
Nhiệt đới đề cập đến xuất xứ địa lý của xoáy thuận nhiệt đới, khi mà chúng hầu như chỉ hình thành trên những vùng biển nhiệt đới. Xoáy thuận đề cấp đến tính chất gió xoáy tự nhiên của chúng, với gió thổi ngược chiều kim đồng hồ ở Bắc bán cầu và thuận chiều kim đồng hồ ở Nam bán cầu. Sự đối nghịch trong hoàn lưu này là do điểm khác biệt trong hiệu ứng Coriolis về hướng gió giữa hai bán cầu.
Bạn đang đọc: Xoáy thuận nhiệt đới – Wikipedia tiếng Việt
Bên cạnh gió mạnh và mưa, xoáy thuận nhiệt đới gió mùa còn có năng lực tạo ra lốc xoáy, những đợt sóng lớn, và nước biển dâng gây thiệt hại. Chúng thường suy yếu rất nhanh trên đất liền nơi mà chúng bị chia cắt khỏi nguồn cung ứng nguồn năng lượng hầu hết. Vì lý do đó, những vùng ven biển đặc biệt quan trọng dễ bị tổn thương do xoáy thuận nhiệt đới gió mùa đổ xô hơn nhiều so với những vùng trong nước, sâu trong đất liền. Tuy nhiên, mưa lớn cũng hoàn toàn có thể gây lũ lụt nghiêm trọng trong đất liền, và nước biển dâng hoàn toàn có thể tạo ra lũ lụt lan rộng ra sâu vào bên trong tới 40 km từ đường bờ biển. Mặc dù những tác động ảnh hưởng của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa đến vùng đông dân cư thường là nghiêm trọng, nhưng chúng cũng hoàn toàn có thể làm giảm thực trạng khô hạn. Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa nhiều khi còn mang nguồn năng lượng nhiệt ra khỏi vùng nhiệt đới gió mùa đến những vĩ độ ôn đới, điều này hoàn toàn có thể đóng một vai trò quan trọng kiểm soát và điều chỉnh khí hậu trong khu vực và toàn thế giới .
Mục lục nội dung
Cấu trúc vật lý[sửa|sửa mã nguồn]
Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa là một vùng áp suất tương đối thấp trên tầng đối lưu, với sự trộn lẫn áp suất lớn nhất diễn ra tại vị trí có độ cao thấp gần mặt phẳng. Trên Trái Đất, mức áp suất ghi nhận được tại TT của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa là một trong những mức thấp nhất từng quan trắc được tại mực nước biển. [ 3 ] Môi trường gần tâm xoáy thuận nhiệt đới gió mùa là ấm hơn xung quanh tại mọi độ cao, do đó chúng có đặc tính như một mạng lưới hệ thống ” lõi ấm “. [ 4 ]
Trường gió gần mặt phẳng của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa đặc trưng bởi dòng không khí quay nhanh quanh tâm hoàn lưu đồng thời tỏa tròn vào bên trong. Tuy nhiên, tại rìa phía ngoài của cơn bão, không khí gần như yên tĩnh, do sự tự quay của Trái Đất, không khí có momen động lượng tuyệt đối khác 0. Khi không khí thổi vào trong, chúng khởi đầu hoạt động xoáy ( ngược chiều kim đồng hồ đeo tay ở Bắc bán cầu, và theo chiều kim đồng hồ đeo tay ở Nam bán cầu ) để bảo toàn momen động lượng. Đến một khoảng chừng nửa đường kính bên trong, dòng không khí mở màn thăng lên đến đỉnh tầng đối lưu. Bán kính này thường trùng khớp với nửa đường kính trong của thành mắt bão, là nơi có gió gần mặt phẳng mạnh nhất của cơn bão, do đó, nó được biết đến như thể nửa đường kính gió tối đa. [ 5 ] Khi ở trên cao, dòng khí thổi ra khỏi tâm bão, tạo ra một màn mây ti. [ 6 ]Quá trình đã đề cập trước đó dẫn đến hiệu quả là trường gió có cấu trúc gần như đối xứng trục : tốc độ gió là thấp ở tâm, tăng lên nhanh gọn khi chuyển dời ra phía ngoài đến vùng nửa đường kính gió tối đa, và sau đó ngày một giảm dần khi đi ra vùng có nửa đường kính lớn hơn. Tuy nhiên, trường gió thường biểu lộ sự biến thiên theo khoảng trống và thời hạn, như thể hoàn toàn có thể tăng giảm kích cỡ phụ thuộc vào vào những yếu tố môi trường tự nhiên xung quanh và bản thân cơn bão. Theo chiều thẳng đứng, gió mạnh nhất là ở gần mặt phẳng và phân rã tại độ cao trong khoanh vùng phạm vi tầng đối lưu. [ 7 ]
Mắt và TT[sửa|sửa mã nguồn]
Tại vùng TT của một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa trưởng thành, không khí chìm hơn là thăng lên. Với một cơn bão đủ mạnh, không khí hoàn toàn có thể chìm trong một lớp đủ sâu để ngăn ngừa sự hình thành mây, bằng cách đó, mắt bão sắc nét được tạo ra. Thời tiết bên trong mắt thường yên bình và không có mây, mặc dầu biển hoàn toàn có thể động cực kỳ kinh hoàng. [ 8 ] Mắt thường có dạng tròn, và đường kính nổi bật là vào tầm 30 – 65 km, mặc dầu đã từng quan sát được những con mắt nhỏ bề rộng chỉ 3 km hay là lớn đến 370 km. [ 9 ] [ 10 ]Vùng mây bao quanh rìa của mắt được gọi là thành mắt bão. Thành mắt bão thường lan rộng ra ra phía ngoài cùng với độ cao, giống như một sân vận động bóng đá ; hiện tượng kỳ lạ này đôi lúc được đề cập đến như là hiệu ứng sân vận động. [ 11 ] Thành mắt bão cũng là nơi tìm thấy những cơn gió mạnh nhất, không khí thăng lên với vận tốc nhanh nhất, mây đạt đến độ cao lớn nhất, và sự ngưng tụ – hay lượng ẩm là nhiều nhất. Tổn thất do gió nặng nề nhất xảy ra là khi thành mắt bão của một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa chuyển dời qua phía trên đất liền. [ 8 ]Trong những cơn bão yếu hơn, mắt bão hoàn toàn có thể bị che khuất bởi một khối mây chi chít ở TT ( central dense overcast – CDO ), đó là màn mây ti trên tầng cao phối hợp với vùng mây dông mạnh tập trung chuyên sâu gần tâm của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa. [ 12 ]Thành mắt bão hoàn toàn có thể đổi khác theo thời hạn trong sự hình thành của quy trình sửa chữa thay thế thành mắt bão, hiện tượng kỳ lạ này là một phần của những xoáy thuận nhiệt đới gió mùa cường độ mạnh. Những dải mây mưa phía ngoài hoàn toàn có thể tổ chức triển khai thành hình dạng tròn như một ” chiếc nhẫn ” mây dông vận động và di chuyển chậm vào phía trong, và chúng được tin rằng đã lấy đi lượng ẩm và momen động lượng của thành mắt bão khởi đầu. Khi thành mắt bão tiên phong suy yếu, xoáy thuận nhiệt đới gió mùa cũng sẽ suy yếu trong thời điểm tạm thời. Cuối cùng thành mắt bão phía ngoài sẽ thay thế sửa chữa cho thành mắt bão trước tại thời gian cuối của quy trình, và từ đó cơn bão hoàn toàn có thể tăng cường trở lại, hoàn toàn có thể đạt đến hoặc thậm chí còn vượt qua cường độ tối đa lúc trước nhờ vào hầu hết vào yếu tố điều kiện kèm theo thiên nhiên và môi trường. [ 13 ]
” Cường độ ” bão được định nghĩa là sức gió, hay là tốc độ gió tối đa trong cơn bão. Vận tốc này được lấy trong khoảng chừng thời hạn 1 phút hoặc 10 phút tại độ cao tham chiếu tiêu chuẩn là 10 m. Sự lựa chọn một khoảng chừng thời hạn trung bình, cũng như phương pháp quy ước tên gọi theo từng Lever của bão, là khác nhau giữa những TT dự báo và khu vực đại dương – nơi xoáy thuận nhiệt đới gió mùa hình thành .Nếu có thời cơ, xoáy thuận nhiệt đới gió mùa hoàn toàn có thể trải qua một trạng thái khí tượng được biết đến như thể một sự tăng mức độ nhanh gọn ( rapid intensification ), hay một quy trình tiến độ mà trong đó tốc độ gió tối đa tăng lên nhanh gọn trong một quãng thời hạn ngắn. Trung tâm Bão Quốc gia Hoa Kỳ định nghĩa sự tăng cường mức độ nhanh gọn là khi tốc độ gió duy trì liên tục trong 1 phút tối đa của một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa tăng lên tối thiểu 30 knot ( 35 dặm / giờ, 55 km / giờ ) trong khoảng chừng thời hạn 24 tiếng. [ 5 ] Để cho hiện tượng kỳ lạ này hoàn toàn có thể xảy ra cần phải có 1 số ít điều kiện kèm theo. Nhiệt độ nước biển phải cực kỳ ấm ( gần bằng hoặc trên 30 °C, 86 °F ), và nước ở nhiệt độ này phải đủ sâu để những con sóng không làm nước lạnh phía dưới trồi lên trên mặt phẳng. Độ đứt gió ( wind shear ) phải thấp ; khi mà độ đứt gió cao, sự đối lưu và hoàn lưu của xoáy thuận sẽ bị gián đoạn. Thông thường, phải xuất hiện một xoáy nghịch ( antycyclone ) trên tầng đối lưu cao ở trên cơn bão cũng như để cho áp suất cực thấp trên mặt phẳng hình thành, không khí phải thăng lên rất nhanh trong thành mắt bão của cơn bão, và một xoáy nghịch trên tầng cao sẽ giúp kiểm soát và điều chỉnh dòng khí này thoát ra một cách hiệu suất cao. [ 14 ]
Bảng mô tả kích thước của xoáy thuận nhiệt đới
ROCI
Loại
Nhỏ hơn 2 vĩ độ
Rất nhỏ
2 đến 3 vĩ độ
Nhỏ
3 đến 6 vĩ độ
Trung bình
6 đến 8 vĩ độ
Lớn
Trên 8 vĩ độ
Rất lớn[15]
Có nhiều chuẩn đo thông dụng để xác lập kích cỡ của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa. Trong đó phổ biển nhất là sử dụng nửa đường kính gió tối đa, nửa đường kính gió 34 knot ( tức là vùng nửa đường kính có gió bão, tốc độ gió lớn hơn 34 knot ), nửa đường kính đường đẳng áp kín phía ngoài xa nhất ( ROCI ), và nửa đường kính gió tan biến. [ 16 ] [ 17 ] Một chuẩn đo bổ trợ là nửa đường kính mà tại đó trường xoáy tương đối của xoáy thuận giảm xuống đến 1 × 10 − 5 s − 1. [ 18 ]Trên Trái Đất, kích cỡ của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa trải dài trên một khoảng rộng, từ 100 đến 2000 km khi đo bằng nửa đường kính gió tan biến. Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa trên Tây Bắc Thái Bình Dương là lớn nhất và trên Đông Bắc Thái Bình Dương là nhỏ nhất. Nếu nửa đường kính của đường đẳng áp kín phía ngoài xa nhất nhỏ hơn 2 vĩ độ ( 222 km ), ta có một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa ” rất nhỏ “. Bán kính từ 3 đến 6 vĩ độ ( 333 – 670 km ) được xem là trung bình. Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa có kích cỡ ” rất lớn ” khi mà ROCI lớn hơn 8 vĩ độ ( 888 km ). [ 15 ] Những quan trắc chỉ ra kích cỡ chỉ nhỏ nếu tương quan đến những biến như cường độ bão ( tốc độ gió tối đa ), nửa đường kính gió tối đa, vĩ độ, và cường độ tiềm năng tối đa. [ 17 ] [ 19 ]Kích thước đóng một vai trò quan trọng trong sự kiểm soát và điều chỉnh mức độ thiệt hại gây ra bởi một cơn bão. Nếu toàn bộ những yếu tố khác là như nhau, một cơn bão lớn hơn sẽ ảnh hưởng tác động đến một khu vực to lớn hơn trong một khoảng chừng thời hạn dài hơn. Bên cạnh đó, trường gió rộng gần mặt phẳng hoàn toàn có thể tạo ra nước biển dâng cao hơn do sự phối hợp của chiều dài sóng lớn hơn, thời hạn dài hơn và sự tăng cường thiết lập những cơn sóng. [ 20 ] Ví dụ như cơn bão Sandy tiến công miền Đông nước Mỹ trong năm 2012 là một trong những cơn bão gây thiệt hại lớn nhất trong lịch sử dân tộc nước Mỹ do size rất lớn của nó .Hoàn lưu phía trên của những cơn bão mạnh lan rộng ra trong khoanh vùng phạm vi tầng đối lưu của khí quyển, tại khu vực vĩ độ thấp là 15.000 – 18.000 m. [ 21 ]
Vật lý và nguồn năng lượng học[sửa|sửa mã nguồn]
[22]Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa bộc lộ một hoàn lưu đảo ngược với dòng không khi thổi vào ở mực thấp gần mặt phẳng, sau đó thăng lên trong những đám mây dông, và thổi ra tại mực cao gần tầng đối lưu .Trường gió trong khoảng trống ba chiều của một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa hoàn toàn có thể được phân tách thành hai bộ phận : một hoàn lưu sơ cấp ( hoàn lưu cơ bản ) và một hoàn lưu thứ cấp. Hoàn lưu sơ cấp là phần hoạt động luân chuyển của dòng thổi ; nó là trọn vẹn tròn. Hoàn lưu thứ cấp là phần hoạt động đảo ngược của dòng thổi ( vào – lên – ra – xuống ), nó có hướng tỏa tròn và theo chiều thẳng đứng. Hoàn lưu sơ cấp là nơi sống sót gió mạnh nhất và chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về những tổn thất lớn nhất mà một cơn bão gây ra, trong khi hoàn lưu thứ cấp quản trị nguồn năng lượng học của cơn bão .
Hoàn lưu thứ cấp : một động cơ nhiệt Carnot[sửa|sửa mã nguồn]
Nguồn nguồn năng lượng hầu hết của một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa là lượng nước bốc hơi từ mặt phẳng đại dương, chúng ngưng tụ lại thành những đám mây và mưa khi không khí nóng ẩm bay lên cao và lạnh đi đến độ bão hòa. Năng lượng học của mạng lưới hệ thống hoàn toàn có thể được lý tưởng hóa như một động cơ nhiệt Carnot khí quyển. [ 23 ] Đầu tiên, dòng không khí thổi vào gần mặt phẳng tích lũy nguồn năng lượng nhiệt hầu hết trải qua sự bay hơi của nước tại nơi có nhiệt độ mặt phẳng đại dương ấm ( trong quy trình bay hơi, nước biển lạnh đi và không khí ấm lên ). Thứ hai, dòng khí ấm bay lên và lạnh dần đi trong phạm vi thành mắt bão trong khi tổng hàm lượng nhiệt được bảo tồn. Thứ ba, dòng khí thổi ra ngoài và mất nhiệt qua bức xạ nhiệt vào khoảng trống tại nhiệt độ của tầng đối lưu lạnh. Cuối cùng, không khí chìm xuống và ấm lên tại rìa phía ngoài của cơn bão khi tổng hàm lượng nhiệt vẫn được bảo tồn. Giai đoạn một và ba là gần như đẳng nhiệt, trong khi tiến trình hai và bốn là gần như đẳng entropy. Dòng thổi đảo ngược vào – lên – ra – xuống được biết đến như thể hoàn lưu thứ cấp. Quan điểm Carnot cung ứng một số lượng giới hạn trên cho tốc độ gió tối đa mà một cơn bão hoàn toàn có thể đạt được .Các nhà khoa học ước tính một xoáy thuận nhiệt đới gió mùa tỏa ra nguồn năng lượng nhiệt từ 50 đến 200 exajoule ( 1018 J ) một ngày, [ 24 ] tương tự với khoảng chừng 1 PW ( 1015 watt ). Mức nguồn năng lượng tỏa ra này tương tự 70 lần mức tiêu thụ nguồn năng lượng của hàng loạt con người trên Trái Đất và 200 lần hiệu suất phát điện trên toàn thế giới, hay tương tự với việc một quả bom nguyên tử có đương lượng 10 megaton nổ mỗi 20 phút. [ 24 ] [ 25 ]
Hoàn lưu sơ cấp : những cơn gió xoáy[sửa|sửa mã nguồn]
Dòng thổi xoáy sơ cấp trong một xoáy thuận nhiệt đới là kết quả từ sự bảo toàn momen động lượng bởi hoàn lưu thứ cấp. Momen động lượng tuyệt đối (trong khí tượng học) trên một hành tinh quay
M
{\displaystyle M}
Xem thêm: Herpes sinh dục – Wikipedia tiếng Việt
- M = 1 2 f r 2 + v r { \ displaystyle M = { \ frac { 1 } { 2 } } fr ^ { 2 } + vr }
trong đó
f
{\displaystyle f}
v
{\displaystyle v}
r
{\displaystyle r}
f
=
0
{\displaystyle f=0}
Khi những dòng khí thổi tỏa tròn vào bên trong ở mực thấp, chúng khởi đầu hoạt động xoáy để bảo toàn momen động lượng. Tương tự, khi mà dòng khí xoáy nhanh thổi tỏa tròn ra phía ngoài ở gần tầng đối lưu, vòng xoay của nó giảm dần và ở đầu cuối biến hóa tín hiệu tại nơi có nửa đường kính đủ lớn. Kết quả là một cấu trúc theo chiều dọc đặc trưng bởi một xoáy thuận mạnh tại mực thấp và một xoáy nghịch mạnh gần tầng đối lưu ; theo sự cân đối gió nhiệt, điều này tương thích với một mạng lưới hệ thống có TT ấm hơn thiên nhiên và môi trường xung quanh tại mọi độ cao ( ” lõi ấm ” ). Theo như cân đối thủy tĩnh, lõi ấm quy đổi thành áp suất thấp hơn ở TT tại mọi độ cao, với sự giảm áp suất tối đa xảy ra ở vị trí trên mặt phẳng. [ 7 ]
Các khu vực lớn và TT cảnh báo nhắc nhở tương quan[sửa|sửa mã nguồn]
Có sáu Trung tâm Khí tượng Chuyên ngành Khu vực ( RSMC ) trên quốc tế. Các tổ chức triển khai này được chỉ định bởi Tổ chức Khí tượng Thế giới và họ có nghĩa vụ và trách nhiệm theo dõi, phát hành những bản tin, cảnh báo nhắc nhở, và thông tin về những xoáy thuận nhiệt đới gió mùa nằm trong khu vực họ chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. Bên cạnh đó, có sáu Trung tâm Cảnh báo Xoáy thuận nhiệt đới gió mùa ( TCWC ) cung ứng những thông tin trong khoanh vùng phạm vi những vùng nhỏ hơn. [ 32 ] RSMC và TCWC không phải là những tổ chức triển khai duy nhất phân phối thông tin công khai minh bạch về xoáy thuận nhiệt đới gió mùa. Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp ( JTWC ) cũng phát hành những thông tin tại tổng thể những khu vực xoáy thuận nhiệt đới gió mùa trừ Bắc Đại Tây Dương nhằm mục đích Giao hàng cho mục tiêu của nhà nước Mỹ. [ 33 ] Cục quản trị Thiên văn, Địa vật lý và Khí quyển Philippines ( PAGASA ) cũng phát hành những thông tin và đặt tên cho những xoáy thuận nhiệt đới gió mùa tiến gần đến Philippines trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương để bảo vệ mạng sống và gia tài cho công dân nước họ. [ 34 ] Trung tâm Bão Canada ( CHC ) phát hành những thông tin về xoáy thuận nhiệt đới gió mùa và tàn dư của chúng dành cho công dân Canada khi chúng tác động ảnh hưởng đến quốc gia này. [ 35 ]Vào ngày 26 tháng 3 năm 2004, Xoáy thuận Catarina đã trở thành xoáy thuận Nam Đại Tây Dương tiên phong từng được ghi nhận và sau đó nó đã tiến công miền Nam Brazil với sức gió tương tự bão cấp 2 trong thang bão Saffir-Simpson. Khi mà xoáy thuận này hình thành ngoài khoanh vùng phạm vi có thẩm quyền của những TT cảnh báo nhắc nhở khác, những nhà khí tượng học Brazil bắt đầu đã xem nó như một xoáy thuận ngoại nhiệt đới gió mùa, nhưng về sau đã phân loại nó là nhiệt đới gió mùa. [ 36 ]
Sự hình thành[sửa|sửa mã nguồn]
Bản đồ quỹ đạo của tổng thể những xoáy thuận nhiệt đới gió mùa trên Trái Đất quy trình tiến độ 1945 – 2006 .Trên Trái Đất, xoáy thuận nhiệt đới gió mùa hoạt động giải trí mạnh nhất vào cuối ngày hè, thời gian mà sự chênh lệch giữa nhiệt độ ở trên cao và nhiệt độ mặt phẳng nước biển là lớn nhất. Tuy nhiên, mỗi khu vực lại có một hình mẫu mùa bão riêng. Tính trên toàn thế giới, tháng 5 là tháng xoáy thuận nhiệt đới gió mùa ít hoạt động giải trí nhất, ngược lại tháng 9 là tháng hoạt động giải trí mạnh nhất. Tháng 11 là tháng duy nhất mà hàng loạt những khu vực xoáy thuận nhiệt đới gió mùa cùng trong tiến trình hoạt động giải trí chính thức. [ 37 ]
Trên khu vực Bắc Đại Tây Dương, mùa bão phân biệt diễn ra từ ngày 1 tháng 6 đến 30 tháng 11, đỉnh điểm là vào cuối tháng 8 đầu tháng 9. [ 37 ] Tính trung bình theo thống kê, ngày 10 tháng 9 là thời gian đạt đỉnh của mùa bão Đại Tây Dương. Vùng Đông Bắc Thái Bình Dương có quá trình hoạt động giải trí lan rộng ra hơn, nhưng khung thời hạn cũng tựa như như Đại Tây Dương. [ 38 ] Khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương tận mắt chứng kiến xoáy thuận nhiệt đới gió mùa hoạt động giải trí quanh năm, đỉnh điểm vào đầu tháng 9 và tối thiểu là tháng 2. Trên Bắc Ấn Độ Dương, bão thường Open từ tháng 4 đến tháng 12, đỉnh điểm là tháng 5 và tháng 11. [ 37 ] Còn ở Nam Bán cầu, mùa bão thường chính thức mở màn từ ngày 1 tháng 11 cho đến hết tháng 4, đỉnh điểm là giữa tháng 2 đầu tháng 3 ; dù vậy xoáy thuận nhiệt đới gió mùa hoàn toàn có thể Open quanh năm và thời gian khởi đầu cho một năm là ngày 1 tháng 7. [ 37 ] [ 39 ]
Độ dài mùa bão và các con số trung bình
Khu vực
Thời điểm
bắt đầu
Thời điểm
kết thúc
Bão nhiệt đới
Bão cuồng phong
(Hurricane)
Tham
khảo
Bắc Đại Tây Dương
1 tháng 6
30 tháng 11
12.1
6.4
[40]
Đông Thái Bình Dương
15 tháng 5
30 tháng 11
16.6
8.9
[40]
Tây Thái Bình Dương
1 tháng 1
31 tháng 12
27.0
17.0
[40]
Bắc Ấn Độ Dương
1 tháng 1
31 tháng 12
4.8
1.5
[40]
Tây Nam Ấn Độ Dương
1 tháng 7
30 tháng 6
9.3
5.0
[40][30]
Vùng Australia
1 tháng 11
30 tháng 4
11.0
[41]
Nam Thái Bình Dương
1 tháng 11
30 tháng 4
7.4
4
[42]
Toàn cầu
1 tháng 1
31 tháng 12
86.0
46.9
[40]
Cấu trúc chung[sửa|sửa mã nguồn]
Một cơn bão nhiệt đới gió mùa trưởng thành gồm có một hoàn lưu ngang gần đối xứng và một hoàn lưu đứng. Các hoàn lưu này đôi lúc được gọi là hoàn lưu sơ cấp và hoàn lưu thứ cấp. Sự tích hợp của 2 hoàn lưu tạo thành một dạng hoạt động xoáy ốc. Không khí quy tụ theo hình xoắn ốc vào khu vực TT của bão ở mực thấp, hầu hết dòng thổi vào bị số lượng giới hạn trong lớp biên mỏng mảnh có độ dày cỡ 500 m đến 1000 m .
Mắt bão là khu vực trong tâm của bão, nơi không có mây hoặc ít mây, lặng gió, có dòng giáng yếu. Thông thường chỉ có những cơn bão mạnh trường thành mới hình thành mắt bão rõ nét.
Hoàn lưu sơ cấp của xoáy thuận nhiệt đới gió mùa mạnh nhất ở những mực thấp tại vùng mây thành mắt bão và giảm dần theo cả độ cao và nửa đường kính. Trường nhiệt độ bộc lộ một cấu trúc lõi nóng với nhiệt độ lớn nhất ở trong mắt bão do sự giải phóng ẩn nhiệt khi không khí nâng lên trong thành mây mắt bão .
Dòng thổi ra của xoáy thuận nhiệt đới nằm ở nửa trên tầng bình lưu với hoàn lưu xoáy nghịch ở ngoài bán kính vài trăm km.
Sự hình thành[sửa|sửa mã nguồn]
Bão hình thành được phải hội đủ những điều kiện kèm theo thiết yếu như nhiệt độ của nước biển phải cao ( tính từ mặt nước đến độ sâu hơn 50 mét tối thiểu là trên 26.5 °C ) : Những nơi có bão biển thường ở trong vùng biển nhiệt đới gió mùa ở cả hai bán cầu : Bán cầu Bắc và Bán cầu Nam, khí áp của khí quyển phải cực thấp để lôi cuốn nguồn năng lượng từ những khu vực áp cao chung quanh và bão phải được duy trì nghĩa là không bị vật cản khi có lực ma sát ( như khi đổ xô vào đất liền ). Do đó, mặt phẳng đại dương hoặc biển nhiệt đới gió mùa, trong khoảng chừng 10 ⁰ – 30 ⁰ vĩ tuyến Bắc và Nam, ở phía Tây những đại dương, nơi có lực Coriolis mạnh và có hiện tượng kỳ lạ những dương lưu nóng duy trì nhiệt độ cao cho bão hình thành. Khu vực tam giác Bermuda ( Tam Giác Quỷ ) ở miền Tây Đại Tây Dương là một thí dụ nổi bật, nơi có nhiều siêu bão cấp hành tinh .
Sự tăng cường[sửa|sửa mã nguồn]
Năng lượng của bão được tăng cường vì nhiều nguyên nhân: Do các luồng không khí ẩm từ các khu áp cao xung quanh hút vào, hoặc do kết hợp với sóng Đông, nơi có các khu áp thấp nhiệt đới xâm nhập vào áp cao chí tuyến, hoặc mạnh lên khi đi vào vùng có dòng biển nóng… Thường thì năng lượng của bão biển giảm khi đi vào đất liền vì tốc độ của gió giảm đi do ma sát với đất liền.
Tâm bão nhiệt đới gió mùa thường chuyển dời theo quỹ đạo parabol, ở bắc bán cầu, vào quy trình tiến độ mới hình thành, hầu hết những cơn bão đều vận động và di chuyển theo hướng tây, sau đó liên tục chuyển dời theo hướng tây-bắc và quy trình tiến độ ở đầu cuối, nếu không bị suy yếu, sẽ chuyển dời theo hướng đông bắc. Ở nam bán cầu, bắt đầu bão vận động và di chuyển về hướng tây, sau chuyển về tây nam, rồi đến hướng đông nam. Nhưng cũng có những cơn bão chuyển dời theo quỹ đạo rất phức tạp, nói chung quỹ đạo của bão phụ thuộc vào vào sự phân bổ khí áp mặt phẳng trong khu vực lân cận .
Các xoáy thuận nhiệt đới gió mùa tiêu biểu vượt trội[sửa|sửa mã nguồn]
Bão Bhola năm 1970 là cơn bão có sức tiêu diệt gây ra hậu quả nặng nề nhất trong lịch sử vẻ vang. Bão đã đổ xô vào vùng đồng bằng sông Hằng ở Ấn Độ và Bangladesh, làm tối thiểu 300 nghìn người đã chết, [ 43 ] 100 nghìn người mất tích, và tác động ảnh hưởng đến gần 1 triệu người [ 44 ]. Ở Trung Quốc, bão Nina năm 1975 gây mưa lớn đã làm vỡ đập Bản Kiều và giết chết hơn 100 nghìn người. [ 45 ] Siêu bão năm 1780 ở khu vực Bắc Đại Tây Dương đã giết chết khoảng chừng 22.000 người ở Tiểu Antilles .. [ 46 ] Bão nhiệt đới gió mùa Thelma vào tháng 11 năm 1991 đã giết chết hàng ngàn người Philippines. [ 47 ] Cơn bão Katrina đổ bộ vào Hoa Kỳ làm 1.836 người chết, thiệt hại gia tài lên tới 81,2 tỉ USD ( 2008 ), [ 48 ] với tổng thiệt hại hơn 100 tỉ USD ( 2005 ). Bão Mitch làm 10.000 người thiệt mạng ở Mỹ Latinh .Siêu bão kinh hoàng nhất trong lịch sử vẻ vang là siêu bão Tip ở Tây Bắc Thái Bình Dương năm 1979, với mức áp suất thấp kỉ lục là 870 hPa ( 652,5 mmHg ) và vận tốc gió duy trì cực lớn 165 hải lý trên giờ ( 85 m / s ) ( tức 310 km / h duy trì gió trong 1 phút ) .. [ 49 ] Bão Keith ở Thái Bình Dương và cơn bão Camille và bão Allen ở Bắc Đại Tây Dương cũng có cùng sức gió với bão Tip. [ 50 ] Siêu bão Nancy năm 1961 đã ghi nhận vận tốc gió kỉ lục 185 hải lý trên giờ ( 95 m / s ) ( tức 346 km / h duy trì gió trong 1 phút ), nhưng nghiên cứu và điều tra gần đây cho thấy vận tốc gió từ những năm 1940 đến những năm 1960 đã đo sức gió quá cao, không đúng mực, do vậy bão Nancy hoàn toàn có thể có sức gió thấp hơn. [ 51 ] Bão Paka năm 1997 ở Guam được ghi nhận gió giật lên tới 205 hải lý ( 105 m / s ) ( tức 378 km / h ). [ 52 ]
Siêu bão Tip còn giữ kỉ lục là cơn bão lớn nhất với sức gió trên 64 km/h trải rộng với đường kính 2170 km. Cơn bão nhỏ nhất được ghi nhận, cơn bão nhiệt đới Marco, hình thành trong tháng 10 năm 2008, ở vịnh Mexico với sức gió trên 64 km/h trải rộng với đường kính 37 km.
Xem thêm: LGBT – Wikipedia tiếng Việt
Bão John là cơn bão nhiệt đới gió mùa sống sót lâu nhất và có đường đi dài nhất, lê dài 31 ngày trong năm 1994 đi được 13280 km. Bão Rewa năm 1993 – 1994 có đường đi dài nhất ở Nam Bán Cầu, 8920 km .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Source: https://blogchiase247.net
Category: Hỏi Đáp
