Chu kỳ kinh nguyệt – Wikipedia tiếng Việt

Bài này viết về khía cạnh sinh học của chu kì sinh dục nữ ở người. Về thông tin chi tiết hơn, xem kinh nguyệt ở người, kinh nguyệt ở thú.

Sơ đồ bộc lộ tiến trình của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt và những hormone có tác động ảnh hưởng đến tiến trình này .

Chu kỳ kinh nguyệt (hay thời gian hành kinh) là sự biến đổi tự nhiên thường xuyên xảy ra trong hệ sinh dục nữ (cụ thể là tử cung và buồng trứng) cần thiết cho quá trình mang thai và sinh sản.[1][2] Theo định nghĩa khác, chu kỳ kinh nguyệt là sự biến đổi về cấu trúc, chức năng của niêm mạc tử cung dẫn tới sự chảy máu có chu kỳ ở niêm mạc tử cung dưới tác dụng của các hormone tuyến yên và buồng trứng.[3] Chu kỳ này là cần thiết cho việc sản xuất noãn bào và chuẩn bị tử cung để mang thai. Chu kỳ kinh nguyệt xảy ra do sự tăng giảm của nồng độ hormone estrogen,[4] dẫn đến sự dày lên của niêm mạc tử cung và sự phát triển của noãn (cần thiết cho quá trình mang thai). Noãn được phóng thích từ buồng trứng vào khoảng ngày thứ 14 trong chu kỳ; niêm mạc tử cung dày lên cung cấp chất dinh dưỡng cho phôi sau khi làm tổ. Nếu không mang thai, lớp niêm mạc này sẽ thoái hóa và bong ra, đẩy ra ngoài qua đường âm đạo. Đây gọi là hiện tượng kinh nguyệt, hành kinh hoặc “đến kỳ”.

Có đến 80% phụ nữ cho biết họ có một số triệu chứng trong một đến hai tuần trước kỳ kinh nguyệt.[5] Các triệu chứng thường thấy gồm mụn trứng cá, đau ngực, căng ngực, cảm thấy mệt mỏi, dễ cáu giận và tính khí bất ổn.[6] Các triệu chứng này ảnh hưởng đến cuộc sống bình thường và do đó được xếp vào loại hội chứng tiền kinh nguyệt, ghi nhận ở 20 đến 30% phụ nữ. Khoảng 3 đến 8% trong số đó gặp những triệu chứng nghiêm trọng.[5]

Bạn đang đọc: Chu kỳ kinh nguyệt – Wikipedia tiếng Việt

Chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên thường diễn ra vào độ tuổi 12 đến 15, được gọi là hành kinh lần đầu (Menarche).[7] Trong trường hợp dậy thì sớm, bé gái tám tuổi đã có thể có sự hành kinh, tuy vậy vẫn có thể coi đây là hiện tượng bình thường.[4] Tuổi trung bình bắt đầu xuất hiện hành kinh lần đầu ở các nước đang phát triển nói chung thường muộn hơn và các nước phát triển thì sớm hơn. Độ dài chu kỳ kinh nguyệt (thời gian giữa hai kỳ kinh nguyệt) được tính bằng khoảng thời gian giữa hai ngày chảy máu đầu tiên của hai chu kỳ kế tiếp nhau,[3] thường là từ 21 đến 35 ngày ở người lớn (trung bình là 28 ngày [8][9]). Thường đến độ tuổi từ 45 đến 55, kinh nguyệt ngừng lại sau kỳ mãn kinh.[10] Chảy máu thường kéo dài khoảng 3 đến 7 ngày. Ở phụ nữ Việt Nam, độ dài chu kỳ kinh nguyệt là 28 đến 30 ngày.[3]

Chu kỳ kinh nguyệt được tinh chỉnh và điều khiển bởi sự đổi khác hàm lượng hormone ( nội tiết tố ) trong khung hình. [ 4 ] Quá trình này hoàn toàn có thể được can thiệp bằng cách sử dụng giải pháp tránh thai bằng hormone. [ 11 ] Mỗi chu kỳ luân hồi được chia thành ba quy trình tiến độ dựa trên những biến hóa trong buồng trứng ( chu kỳ luân hồi buồng trứng ) hoặc trong tử cung ( chu kỳ luân hồi tử cung ). [ 1 ] Chu kỳ buồng trứng gồm quy trình tiến độ nang noãn, rụng trứng và quá trình hoàng thể còn chu kỳ luân hồi tử cung gồm có kinh nguyệt, tiến trình tăng sinh và tiến trình chế tiết .Bị kích thích bởi hàm lượng estrogen tăng dần trong quá trình nang noãn, quy trình ra máu ngừng lại, nội mạc tử cung dày lên. Nang trứng trong buồng trứng mở màn tăng trưởng dưới sự chi phối phức tạp lẫn nhau của những hormone, và sau một vài ngày một hoặc đôi lúc là hai nang noãn tăng trưởng tiêu biểu vượt trội ( những nang còn lại sẽ co lại rồi chết ). Ở khoảng chừng giữa chu kỳ luân hồi, 24 – 36 tiếng sau khi lượng hormone LH ( LH ) tăng lên đột biến, nang noãn tiêu biểu vượt trội sẽ phóng thích một trứng, đây gọi là sự rụng trứng. Sau khi rụng, tế bào trứng chỉ hoàn toàn có thể sống trong khoảng chừng 24 giờ hoặc thậm chí còn ít hơn để chờ thụ tinh còn nang noãn tiêu biểu vượt trội nói trên ở trong buồng trứng sẽ biến thành thể vàng ; thể này có tính năng chính là sản xuất ra một lượng lớn progesterone. Dưới ảnh hưởng tác động của progesterone, nội mạc tử cung sẽ biến hóa để chuẩn bị sẵn sàng chờ phôi thai về làm tổ, khi đó khung hình bước vào trạng thái mang thai. Nếu trong khoảng chừng hai tuần mà không có phôi thai đến làm tổ, thể vàng bị thoái hóa làm lượng hormone progesterone và estrogen giảm mạnh. Sự suy giảm hormone ấy làm cho lớp nội mạc tử cung bong ra, gọi là kinh nguyệt. Kinh nguyệt cũng xảy ra ở 1 số ít loài động vật hoang dã khác như Chuột chù, Dơi và một số ít động vật hoang dã thuộc bộ Linh trưởng như tinh tinh và khỉ. [ 12 ]

Mục lục nội dung

Khởi phát và tần suất[sửa|sửa mã nguồn]

Sơ đồ minh họa quy trình niêm mạc tử cung hình thành và thoái hóa trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt .Độ tuổi trung bình của hành kinh lần đầu là từ 12 đến 15. [ 7 ] [ 13 ] Trong trường hợp dậy thì sớm, bé gái tám tuổi đã hoàn toàn có thể có sự hành kinh, tuy nhiên vẫn hoàn toàn có thể coi đây là hiện tượng kỳ lạ thông thường. [ 4 ] Tuổi trung bình mở màn xuất hiện hành kinh lần đầu ở những nước đang tăng trưởng nói chung thường muộn hơn và những nước tăng trưởng thì sớm hơn. [ 9 ]Độ tuổi trung bình của hành kinh lần đầu của một số ít vương quốc : 12,5 tuổi ở Hoa Kỳ, [ 14 ] 12,7 ở Canada, [ 15 ] 12,9 ở Anh [ 16 ] và 13,1 tuổi ở Iceland. [ 17 ] Các yếu tố như di truyền, chính sách nhà hàng siêu thị và sức khỏe thể chất toàn diện và tổng thể ảnh hưởng tác động đến thời gian hành kinh lần đầu. [ 18 ]

Việc ngừng chu kỳ kinh nguyệt vào cuối thời kỳ sinh sản của phụ nữ được gọi là mãn kinh. Thường đến độ tuổi từ 45 đến 55, trung bình là 52 tuổi, kinh nguyệt ngừng lại do mãn kinh. Mãn kinh trước 45 tuổi được coi là quá sớm ở các nước công nghiệp.[19] Giống như tuổi hành kinh lần đầu, tuổi mãn kinh phần lớn là hệ quả của các yếu tố văn hóa và sinh học.[20] Tuy nhiên, bệnh tật, một số cuộc phẫu thuật hay can thiệp điều trị y tế có thể khiến thời kỳ mãn kinh diễn ra sớm hơn.[21]

Độ dài của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt của phụ nữ thường đổi khác đôi chút. Giữa chu kỳ luân hồi dài nhất và chu kỳ luân hồi ngắn nhất có sự chênh lệch không quá 8 ngày được coi là có chu kỳ luân hồi kinh nguyệt đều đặn. Độ dài chu kỳ luân hồi đổi khác nhiều hơn 4 ngày là có tín hiệu không bình thường. Nếu sự chênh nhau từ 8 đến 20 ngày được coi là kinh nguyệt không đều vừa phải. Còn nếu sự chênh lệch lên tới từ 21 ngày trở lên thì đây là điều rất không bình thường. [ 22 ]Chu kỳ kinh nguyệt trung bình lê dài 28 ngày. Sự chênh lệch độ dài chu kỳ luân hồi kinh nguyệt cao nhất so với phụ nữ dưới 25 tuổi và thấp nhất ( tức là đều đặn nhất ) so với phụ nữ có độ tuổi từ 25 đến 39. [ 8 ] Sau đó, sự chênh lệch này tăng nhẹ so với phụ nữ từ 40 đến 44 tuổi. Ở phụ nữ Nước Ta, độ dài chu kỳ luân hồi kinh nguyệt là 28 đến 30 ngày. [ 3 ]

Giai đoạn hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt có cùng độ dài ở hầu hết các cá thể (trung bình 14,13 ngày, độ lệch chuẩn 1,41 ngày, tức là

14
,
13
±
1
,
41

{\displaystyle 14,13\pm 1,41}

$14,13\pm 1,41$ ) [23] trong khi giai đoạn nang noãn có xu hướng chênh lệch độ dài nhiều hơn (10.3 đến 16.3 ngày với độ tin cậy 95%). Giai đoạn nang noãn có xu hướng ngắn đi đáng kể theo độ tuổi (trung bình 14,2 ngày ở phụ nữ 18–24 tuổi và 10,4 ngày ở phụ nữ 40–44 tuổi).[24]

Tác động đến sức khỏe thể chất[sửa|sửa mã nguồn]

Tình trạng của một số phụ nữ mắc các chứng thần kinh có thể trầm trọng hơn vào cùng một thời điểm trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt. Ví dụ, sự giảm nồng độ estrogen đã được biết là nguyên nhân gây ra chứng đau nửa đầu,[25] đặc biệt là khi người phụ nữ bị chứng đau nửa đầu cũng đang dùng thuốc tránh thai. Nhiều phụ nữ mắc động kinh có nhiều cơn co giật hơn theo những “mẫu hình” liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt; đây được gọi là “chứng động kinh kinh nguyệt” (catamenial epilepsy).[26] Những mẫu hình khác dường như cũng tồn tại (chẳng hạn như co giật trùng với thời gian hành kinh hoặc trùng với thời điểm rụng trứng) và tần suất xuất hiện của chúng vẫn chưa được thiết lập một cách chắc chắn. Sử dụng một định nghĩa cụ thể, một nhóm các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng: khoảng một phần ba phụ nữ mắc chứng động kinh một phần khó trị cũng có trải qua chứng động kinh kinh nguyệt.[26][27][28] Một cơ chế tác động của hormone được đề xuất để giải thích hiện tượng này, theo đó, nồng độ progesterone giảm và estrogen tăng sẽ gây ra co giật.[29] Gần đây, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng liều lượng cao của estrogen có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các cơn co giật, trong khi liều cao của progesterone có thể hoạt động giống như một loại thuốc chống động kinh.[30] Các nghiên cứu của các tạp chí y tế đã phát hiện ra rằng phụ nữ trải qua kỳ kinh nguyệt có nguy cơ tự tử cao hơn 1,68 lần.[31]

Chuột đã được sử dụng làm một mạng lưới hệ thống thí nghiệm để tìm hiểu những chính sách mà nhờ đó mức độ hormone steroid sinh dục hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh công dụng hệ thần kinh. Trong suốt chu kỳ luân hồi động dục của chuột, khi nồng độ progesterone cao nhất, mức độ biểu lộ của thụ thể GABA phân lớp delta trên tế bào thần kinh là cao hơn. Vì những thụ thể GABA này có đặc thù ức chế thần kinh, những tế bào thần kinh có nhiều thụ thể delta có ít năng lực phát xung hơn so với những tế bào có số lượng thụ thể cùng loại thấp hơn. Ngoài ra, cũng trong chu kỳ luân hồi động dục của chuột, khi nồng độ estrogen cao hơn nồng độ progesterone thì số lượng thụ thể sẽ delta giảm, làm tăng hoạt động giải trí của tế bào thần kinh, do đó làm tăng lo ngại và nhạy cảm với động kinh. [ 32 ]Mức độ estrogen cũng hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến hoạt động giải trí của tuyến giáp. [ 33 ] Ví dụ, trong quá trình thể vàng ( khi nồng độ estrogen thấp hơn ), tốc độ của dòng máu trong tuyến giáp thấp hơn trong tiến trình nang trứng ( khi nồng độ estrogen cao hơn ). [ 34 ]Có giả thuyết cho rằng thời hạn khởi đầu hành kinh ở những phụ nữ sống gần nhau có khuynh hướng giống nhau ( còn gọi là ” sự đồng điệu kinh nguyệt ” ). Hiệu ứng này được miêu tả lần tiên phong vào năm 1971, và hoàn toàn có thể được lý giải bởi hoạt động giải trí của pheromone vào năm 1998. [ 35 ] Các nghiên cứu và điều tra sau đó liên tục đặt ra câu hỏi về giả thuyết này. [ 36 ]Nghiên cứu chỉ ra rằng năng lực bị thương ở dây chằng chéo trước ở phụ nữ là cao hơn đáng kể trong quá trình tiền rụng trứng so với tiến trình sau rụng trứng. [ 37 ]

Khả năng sinh sản[sửa|sửa mã nguồn]

Thời kỳ dễ thụ thai nhất ( thời hạn mà năng lực mang thai cao nhất do quan hệ tình dục ) là trong quãng thời hạn từ khoảng chừng 6 ngày trước cho đến 2 ngày sau khi rụng trứng. [ 38 ] [ 39 ] [ 40 ] Khoảng thời hạn 8 ngày này, trong một chu kỳ luân hồi 28 ngày với quá trình thể vàng 14 ngày, sẽ tương ứng với tuần thứ hai và đầu của tuần thứ ba. Nhiều chiêu thức đã được tăng trưởng để giúp những cá thể phụ nữ tính ngày dễ thụ thai và ngày khó thụ thai dựa vào chu kỳ luân hồi kinh nguyệt ; những giải pháp này được gọi là chiêu thức phân biệt về thời gian thụ thai .Có nhiều cách để kiểm tra năng lực sinh sản và nâng cao phân biệt thời gian thụ thai, ví dụ như bộ dụng cụ xét nghiệm nước tiểu hoàn toàn có thể ghi nhận hormone trong nước tiểu, nhiệt độ khung hình cơ bản, độ đặc của dịch cổ tử cung hoặc vị trí cổ tử cung. Các chiêu thức nhận ra năng lực thụ thai chỉ dựa vào những ghi chép về thời hạn chu kỳ luân hồi được gọi là chiêu thức dựa trên lịch. [ 41 ] [ 42 ] Bên cạnh đó, những chiêu thức yên cầu phải quan sát một hoặc nhiều trong ba tín hiệu sinh sản chính ( thân nhiệt cơ bản, chất nhầy cổ tử cung và vị trí cổ tử cung ) [ 43 ] được gọi là giải pháp dựa trên triệu chứng. [ 41 ] [ 42 ] Phương pháp dựa vào nội tiết tố ( hormone ) được gọi là giải pháp nội tiết tố. Sự đổi khác nồng độ hormone dọc theo chu kỳ luân hồi gây ra những biến hóa khác như nhiệt độ hoặc độ đặc của dịch cổ tử cung. Hầu hết những giải pháp nội tiết tố đều dựa vào những hormone như LH, FSH hoặc estrogen. Các xét nghiệm LH hoàn toàn có thể được sử dụng để phát hiện đỉnh LH hoặc sự tăng LH xảy ra trong vòng 24 đến 36 giờ trước khi rụng trứng, những xét nghiệm này được gọi là bộ dụng cụ Dự kiến rụng trứng ( OPK ). [ 44 ] Xét nghiệm FSH nước tiểu hoàn toàn có thể được sử dụng để phát hiện sự sụt giảm FSH hoặc đạt đỉnh hoặc tăng vì FSH khởi đầu giảm khoảng chừng 6 ngày trước khi rụng trứng, sau đó tăng và đạt đỉnh cùng với LH. Sự đối sánh tương quan giữa nồng độ FSH và LH cũng hoàn toàn có thể là một chỉ số của năng lực sinh sản hoặc mãn kinh. Các thiết bị máy tính diễn giải nhiệt độ khung hình cơ bản, hiệu quả xét nghiệm nước tiểu hoặc những biến hóa sinh lý khác được gọi là máy theo dõi năng lực sinh sản .
Nhiều phụ nữ bị chuột rút đau đớn hay còn gọi là đau bụng kinh trong thời kỳ hành kinh. [ 45 ]

Tâm trạng và hành vi[sửa|sửa mã nguồn]

Các quá trình khác nhau của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt hoàn toàn có thể có mối liên hệ với tâm trạng của phụ nữ. Trong một số ít trường hợp, hormone được tiết ra trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt hoàn toàn có thể gây ra những biến hóa hành vi ở phụ nữ ; biến hóa tâm trạng, ở mức độ nhẹ hoặc nặng, cũng hoàn toàn có thể xảy ra. [ 46 ] Giai đoạn chu kỳ luân hồi kinh nguyệt và những hormone buồng trứng hoàn toàn có thể góp thêm phần làm tăng năng lực đồng cảm ở phụ nữ. Sự đổi khác tự nhiên của nồng độ hormone trong những quy trình tiến độ khác nhau của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt đã được điều tra và nghiên cứu cùng với điểm kiểm tra. Khi triển khai xong những ” bài kiểm tra ” về sự đồng cảm, phụ nữ trong quy trình tiến độ nang trứng của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt của họ bộc lộ tốt hơn phụ nữ trong quy trình tiến độ thể vàng. Một mối đối sánh tương quan đáng kể giữa mức progesterone và năng lực phân biệt đúng mực xúc cảm đã được tìm thấy. Việc triển khai những trách nhiệm ghi nhận xúc cảm là tốt hơn khi phụ nữ có mức progesterone thấp hơn. Phụ nữ trong tiến trình nang trứng cho thấy độ đúng chuẩn cao hơn trong việc nhận ra cảm hứng so với những phụ nữ trong quá trình thể vàng. Phụ nữ được phát hiện phản ứng nhiều hơn với những kích thích xấu đi khi ở quá trình hoàng thể so với phụ nữ ở quy trình tiến độ nang trứng, có lẽ rằng cho thấy mức độ phản ứng nhiều hơn với căng thẳng mệt mỏi xã hội trong quy trình tiến độ chu kỳ luân hồi kinh nguyệt đó. [ 47 ] Nhìn chung, người ta nhận thấy rằng phụ nữ trong quá trình nang trứng biểu lộ năng lực hoạt động giải trí tốt hơn trong những việc làm cần năng lực đồng cảm .Phản ứng sợ hãi ở phụ nữ trong hai quy trình tiến độ khác nhau của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt đã được kiểm tra. Khi estrogen cao nhất trong quy trình tiến độ tiền rụng trứng, phụ nữ phân biệt biểu lộ sợ hãi tốt hơn đáng kể so với phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt, đó là khi mức estrogen thấp nhất. Những người phụ nữ đều có năng lực nhận diện những khuôn mặt niềm hạnh phúc như nhau, chứng tỏ rằng phản ứng sợ hãi là phản ứng can đảm và mạnh mẽ hơn. Tóm lại, quy trình tiến độ chu kỳ luân hồi kinh nguyệt và nồng độ estrogen đối sánh tương quan với quy trình giải quyết và xử lý nỗi sợ của phụ nữ. [ 48 ]Tuy nhiên, việc kiểm tra tâm trạng hàng ngày ở phụ nữ bằng cách đo kích thích tố buồng trứng hoàn toàn có thể cho thấy mối liên hệ kém can đảm và mạnh mẽ hơn. So với mức độ căng thẳng mệt mỏi hoặc sức khỏe thể chất sức khỏe thể chất, những hormone buồng trứng ít tác động ảnh hưởng hơn đến tâm trạng tổng thể và toàn diện. [ 49 ] Điều này chỉ ra rằng : mặc dầu những đổi khác của hormone buồng trứng hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến tâm trạng, nhưng ở mức độ hàng ngày, nó không ảnh hưởng tác động đến tâm trạng nhiều hơn những tác nhân gây stress khác .Cảm xúc và hành vi tình dục biến hóa trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. Trước và trong khi rụng trứng, mức độ cao của estrogen và androgen dẫn đến việc phụ nữ có hứng thú với hoạt động giải trí tình dục hơn. [ 50 ] Không giống như những loài động vật hoang dã có vú khác, phụ nữ hoàn toàn có thể biểu lộ sự chăm sóc đến hoạt động giải trí tình dục trong tổng thể những ngày của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt, bất kể năng lực thụ thai. [ 51 ]

Lựa chọn bạn tình[sửa|sửa mã nguồn]

Hành vi so với bạn tình tiềm năng biến hóa trong những quá trình khác nhau của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. [ 52 ] [ 53 ] [ 54 ] Gần ngày rụng trứng, phụ nữ hoàn toàn có thể tăng sức mê hoặc về sức khỏe thể chất và hứng thú tham gia những cuộc tụ họp xã hội với đàn ông. [ 55 ] Trong quá trình dễ thụ thai của chu kỳ luân hồi, phụ nữ có vẻ như thích đàn ông nam tính mạnh mẽ hơn [ 56 ]. Cường độ bảo vệ / giữ bạn tình là khác nhau giữa những tiến trình của chu kỳ luân hồi, với việc tăng cường bảo vệ bạn tình xảy ra khi phụ nữ có năng lực sinh sản. [ 54 ] [ 57 ] [ 58 ]Trong tiến trình dễ thụ thai, một số ít phụ nữ hoàn toàn có thể bị mê hoặc, tưởng tượng và hứng thú tình dục hơn so với những người đàn ông ngoại đôi và ít hơn so với bạn tình chính. [ 55 ] [ 58 ] Một số phụ nữ cũng hoàn toàn có thể tham gia vào những cuộc tán tỉnh ngoại đôi và bộc lộ sở trường thích nghi giao cấu ngoài bạn tình chính. [ 58 ]
Sở thích về cao độ giọng nói [ của bạn tình ] cũng biến hóa trong suốt chu kỳ luân hồi. [ 58 ] Khi tìm kiếm một đối tác chiến lược giao phối thời gian ngắn, phụ nữ hoàn toàn có thể thích một người đàn ông có âm vực thấp, đặc biệt quan trọng là trong thời gian dễ thụ thai. [ 58 ] Trong quy trình tiến độ cuối của nang trứng, phụ nữ thường tỏ ra thích bạn tình có giọng nam tính mạnh mẽ, trầm. [ 59 ] Nghiên cứu cũng đã được thực thi về sức mê hoặc của giọng nữ trong suốt chu kỳ luân hồi. [ 60 ] Trong quy trình tiến độ dễ thụ thai nhất của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt, có 1 số ít dẫn chứng cho thấy giọng nữ được nhìn nhận là mê hoặc hơn đáng kể. [ 60 ] Tác dụng này không được tìm thấy ở phụ nữ đang sử dụng thuốc tránh thai. [ 60 ]

Mùi khung hình[sửa|sửa mã nguồn]

Sở thích của phụ nữ so với mùi khung hình của phái mạnh được cho là sẽ đổi khác theo chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. [ 61 ] Những đàn ông đạt điểm trên cao về ” sự thống trị ” ( hay ” lợi thế “, ” áp đảo ” ) được nhìn nhận là điệu đàng hơn bởi những phụ nữ trong tiến trình dễ thụ thai của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. Ngoài ra, trong tiến trình dễ thụ thai nhất của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt, phụ nữ hoàn toàn có thể tỏ ra thích mùi của những người đàn ông có thân hình đối xứng. [ 54 ] Hiệu ứng này không được tìm thấy so với phụ nữ đang sử dụng thuốc tránh thai. [ 62 ] Ngoài ra, trong quá trình cuối của nang trứng và rụng trứng, phụ nữ thích mùi hương của đàn ông nam tính mạnh mẽ. [ 58 ] Mùi hương của androsterone ( chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về mức độ testosterone ) rất được phụ nữ ưa thích trong thời kỳ cao điểm của năng lực sinh sản trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. [ 58 ] Hơn nữa, phụ nữ hoàn toàn có thể tỏ ra thích phái mạnh hơn với mùi hương biểu lộ sự không thay đổi trong tăng trưởng. [ 58 ]Về mùi của phụ nữ trong suốt chu kỳ luân hồi, một số ít bằng chứng chỉ ra rằng đàn ông sử dụng những tín hiệu khứu giác để biết phụ nữ có đang rụng trứng hay không. [ 61 ] Sử dụng xếp hạng mùi của phụ nữ, phụ nữ đang rụng trứng được nhìn nhận là mê hoặc hơn bởi phái mạnh. [ 61 ] Đàn ông cũng biểu lộ sở trường thích nghi về mùi hương của những phụ nữ dễ sinh nở. [ 61 ]Những phát hiện về vai trò của mùi hương và tiếp xúc hóa học so với hành vi của con người đang gây tranh cãi. Trong khi nhiều nghiên cứu và điều tra có chỉ ra một mối link nào đó, những ảnh hưởng tác động thường không lớn và luôn dựa vào kích cỡ mẫu nhỏ, điều này khiến cho độ không thay đổi của hiệu quả thí nghiệm là đáng ngờ. [ 63 ] Những hoài nghi cũng xoay quanh sự thiếu vật chứng xét nghiệm sinh học cho những công bố rằng bốn phân tử steroid được nghiên cứu và điều tra có đóng vai trò nào đó. Những bài báo này cũng hoàn toàn có thể tiềm ẩn thiên kiến công bố tích cực. [ 64 ]
Sở thích về những đặc thù trên khuôn mặt ở bạn tình cũng hoàn toàn có thể biến hóa trong chu kỳ luân hồi. [ 58 ] Không có sự độc lạ nào được tìm thấy về sở trường thích nghi so với những đối tác chiến lược giao phối lâu bền hơn trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt ; tuy nhiên, những phụ nữ tìm kiếm một mối quan hệ thời gian ngắn có nhiều năng lực chọn bạn đời tri kỷ có nhiều đặc thù nam tính mạnh mẽ hơn thông thường. [ 54 ] [ 59 ] Điều này được phát hiện đặc biệt quan trọng là trong tiến trình có rủi ro tiềm ẩn thụ thai cao của phụ nữ và khi lượng testosterone trong nước bọt có nồng độ cao. [ 65 ] Tuy nhiên, khi phụ nữ trong quá trình thể vàng ( không sinh sản ), họ có xu thế thích phái mạnh ( hoặc phụ nữ ) chiếm hữu khuôn mặt có nét dịu dàng êm ả hơn. [ 59 ] Sự ưa thích so với khuôn mặt giống bản thân và sức khỏe thể chất rõ ràng trên khuôn mặt cũng được biểu lộ trong quy trình tiến độ hoàng thể của chu kỳ luân hồi. [ 66 ] Sở thích tương quan đến sức khỏe thể chất trên khuôn mặt được phát hiện là mạnh nhất khi mức progesterone cao. [ 66 ] Ngoài ra, trong thời kỳ sinh nở, nhiều phụ nữ tỏ ra thích đàn ông có sắc tố da sẫm màu hơn. [ 58 ] Nghiên cứu về sự đối xứng trên khuôn mặt đem lại nhiều hiệu quả khác nhau. [ 67 ]Sở thích về những đặc thù khung hình hoàn toàn có thể biến hóa trong quy trình tiến độ dễ thụ thai của chu kỳ luân hồi. Phụ nữ tìm kiếm bạn đời tri kỷ thời gian ngắn bộc lộ sở trường thích nghi dành cho những người đàn ông to lớn và cơ bắp hơn. [ 58 ] Phụ nữ cũng bộc lộ sở trường thích nghi của những người đàn ông có khung hình nam tính mạnh mẽ khi có năng lực sinh sản cao nhất. [ 58 ] [ 65 ] Đã có những nghiên cứu và điều tra tổng hợp về sở trường thích nghi đối xứng khung hình trong suốt những quy trình tiến độ khác nhau của chu kỳ luân hồi. [ 58 ]
Đối với những người bạn tình thời gian ngắn, trong quy trình tiến độ dễ thụ thai, phụ nữ hoàn toàn có thể tỏ ra mê hoặc hơn so với những người đàn ông có tính ” thống trị “, những người bộc lộ sự hiện hữu xã hội. [ 58 ] Đối với những bạn tình lâu năm, những biến hóa trong sở trường thích nghi tính cách mong ước không xảy ra trong suốt chu kỳ luân hồi. [ 58 ]

Hành vi nhà hàng[sửa|sửa mã nguồn]

Phụ nữ được phát hiện có thói quen nhà hàng khác nhau ở những tiến trình khác nhau của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt, với lượng ăn vào trong tiến trình hoàng thể là cao hơn so với tiến trình nang trứng. [ 68 ] [ 69 ] Cụ thể hơn thì lượng thức ăn tiêu thụ tăng khoảng chừng 10 % trong tiến trình hoàng thể so với tiến trình nang trứng. [ 69 ]Nhiều điều tra và nghiên cứu khác nhau đã chỉ ra rằng trong quy trình tiến độ hoàng thể, phụ nữ tiêu thụ nhiều carbohydrate, protein và chất béo hơn và mức tiêu tốn nguồn năng lượng trong 24 giờ tăng từ 2,5 đến 11,5 %. [ 70 ] Việc tăng lượng hấp thụ trong quy trình tiến độ hoàng thể hoàn toàn có thể tương quan đến sở trường thích nghi cao hơn so với thức ăn ngọt và béo, điều này xảy ra một cách tự nhiên và được tăng cường trong quá trình thể vàng của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt. [ 70 ] Điều này là do nhu yếu trao đổi chất cao hơn trong quá trình này. [ 71 ] Đặc biệt, phụ nữ có xu thế thèm sô-cô-la, với cảm xúc thèm cao hơn trong quy trình tiến độ hoàng thể. [ 70 ]Phụ nữ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt ( PMS ) báo cáo giải trình sự biến hóa cảm xúc thèm ăn trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt nhiều hơn những người không mắc hội chứng tiền kinh nguyệt, điều này hoàn toàn có thể là do họ đang nhạy cảm với sự biến hóa nồng độ hormone. [ 69 ] Ở phụ nữ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt, lượng thức ăn trong quá trình hoàng thể cao hơn so với thời kỳ nang trứng. [ 72 ] Các triệu chứng còn lại của PMS, gồm có biến hóa tâm trạng và những triệu chứng sức khỏe thể chất, cũng xảy ra trong quy trình tiến độ hoàng thể. Không có sự độc lạ về sở trường thích nghi những loại thực phẩm giữa những người bị PMS và những người không bị. [ 68 ]Sự đổi khác nồng độ hormone buồng trứng ở những tiến trình khác nhau của chu kỳ luân hồi đã được sử dụng để lý giải sự đổi khác hành vi nhà hàng siêu thị. Progesterone đã được chứng tỏ là có năng lực thôi thúc quy trình tàng trữ chất béo, khiến lượng thức ăn béo trong quá trình hoàng thể cao hơn khi mức progesterone cao hơn. [ 69 ] Ngoài ra, với mức độ estrogen cao, dopamine không có hiệu suất cao trong việc quy đổi thành noradrenaline, một loại hormone thôi thúc nhà hàng siêu thị, do đó làm giảm sự thèm ăn. [ 69 ] Ở người, mức độ của những hormone buồng trứng này trong chu kỳ luân hồi kinh nguyệt được phát hiện có tác động ảnh hưởng đến chứng ” nhà hàng vô độ “. [ 73 ]Người ta cho rằng việc sử dụng thuốc tránh thai sẽ tác động ảnh hưởng đến hành vi siêu thị nhà hàng vì chúng giảm thiểu hoặc vô hiệu sự xê dịch trong nồng độ hormone. [ 68 ] Chất dẫn truyền thần kinh serotonin cũng được cho là có vai trò trong việc hấp thụ thức ăn. Serotonin chịu nghĩa vụ và trách nhiệm ức chế ăn và trấn áp dung tích bữa ăn [ 74 ] cùng những yếu tố khác, và được kiểm soát và điều chỉnh một phần bởi những hormone buồng trứng. [ 75 ]Một số yếu tố tác động ảnh hưởng đến việc liệu những quy trình kinh nguyệt có bị ảnh hưởng tác động bởi ăn kiêng hay không là tuổi tác, giảm cân và chính chính sách ăn kiêng. Đầu tiên, phụ nữ trẻ có năng lực bị kinh nguyệt không đều do chính sách ẩm thực ăn uống của họ. Thứ hai, kinh nguyệt không bình thường có nhiều năng lực dẫn đến sụt cân nhiều hơn. Ví dụ, hiện tượng kỳ lạ không rụng trứng hoàn toàn có thể xảy ra do vận dụng chính sách ăn kiêng hạn chế, cũng như tập thể dục nhiều. [ 69 ] Cuối cùng, chu kỳ luân hồi bị ảnh hưởng tác động nhiều hơn bởi chính sách ăn chay so với chính sách ăn không ăn chay. [ 76 ]

Lạm dụng chất gây nghiện[sửa|sửa mã nguồn]

Các nghiên cứu và điều tra tìm hiểu tác động ảnh hưởng của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt so với việc uống rượu đã cho ra nhiều hiệu quả khác nhau. [ 77 ] Tuy nhiên, 1 số ít vật chứng cho thấy rằng những cá thể sẽ tiêu thụ nhiều rượu hơn trong quy trình tiến độ thể vàng, đặc biệt quan trọng nếu những người này nghiện rượu nặng hoặc có tiền sử mái ấm gia đình lạm dụng rượu .Mức độ lạm dụng chất gây nghiện tăng lên với phụ nữ có hội chứng tiền kinh nguyệt, hầu hết là với những chất gây nghiện như nicotine, thuốc lá và cocaine. [ 71 ] Để lý giải cho điều này, một giả thuyết cho rằng mức độ lạm dụng chất kích thích cao hơn này đến từ sự giảm năng lực tự trấn áp do nhu yếu trao đổi chất cao hơn trong quy trình tiến độ hoàng thể. [ 71 ]

Rối loạn chu kỳ luân hồi kinh nguyệt[sửa|sửa mã nguồn]

Sự rụng trứng không thường xuyên hoặc không đều được gọi là ít rụng trứng (oligoovulation).[78] Nếu như không có sự rụng trứng thì được gọi là hiện tượng không rụng trứng (anovulation). Trong trường hợp không có rụng trứng mà vẫn có dòng chảy kinh nguyệt như bình thường thì đó gọi là chu kỳ kinh nguyệt không rụng trứng. Trong một số chu kỳ, sự phát triển của nang trứng có thể bắt đầu nhưng không được hoàn thành; tuy nhiên, estrogen vẫn sẽ được tạo ra và kích thích niêm mạc tử cung. Chảy máu chu kỳ do nội mạc tử cung rất dày gây ra bởi nồng độ estrogen cao liên tục kéo dài được gọi là chảy máu do đột phá estrogen (estrogen breakthrough bleeding). Chảy máu tuần hoàn được kích hoạt bởi sự sụt giảm đột ngột nồng độ estrogen được gọi là chảy máu do giảm đột ngột estrogen (withdrawal bleeding).[79] Chu kỳ không rụng trứng thường xảy ra ở phụ nữ trước mãn kinh (tiền mãn kinh) và ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang.[80]

Hiện tượng chảy máu rất ít (dưới 10 ml) được gọi là hiện tượng ít kinh. Nếu các chu kỳ xảy ra liên tục với khoảng cách từ 21 ngày trở xuống thì gọi là đa kinh; kinh nguyệt thường xuyên nhưng không đều được gọi là băng huyết. Chảy nhiều đột ngột hoặc lượng lớn hơn 80 ml được gọi là rong kinh.[81] Kinh nguyệt ra nhiều, thường xuyên và không đều là đa kinh kéo dài (Menometrorrhagia). Thuật ngữ cho các chu kỳ có khoảng cách vượt quá 35 ngày là thiểu kinh.[82] Vô kinh đề cập hiện tượng từ hơn ba [81] đến sáu [82] tháng mà không có kinh (trong khi không mang thai) trong những năm sinh sản của phụ nữ. Thuật ngữ chỉ giai đoạn đau trong chu kỳ là đau bụng kinh.

Xem thêm: LGBT – Wikipedia tiếng Việt

Chu kỳ và quy trình tiến độ[sửa|sửa mã nguồn]

Chu kỳ kinh nguyệt hoàn toàn có thể được chia thành nhiều quy trình tiến độ khác nhau. Thời gian trung bình của mỗi quá trình được tóm tắt dưới bảng này. 3 dòng đầu là những đổi khác trong niêm mạc tử cung, 3 dòng cuối là những quy trình diễn ra trong buồng trứng :
Giai đoạn
Ngày bắt đầu
theo chu kỳ 28 ngày
Ngày kết thúc

Hành kinh
1
4

Giai đoạn tăng sinh (một số tác giả coi kinh nguyệt nằm trong giai đoạn này)
5
13

Rụng trứng
13
16

Giai đoạn hoàng thể (hay giai đoạn bài tiết)
16
28

Giai đoạn thiếu máu cục bộ
27
28

Giai đoạn nang trứng
1
13

Chu kỳ kinh nguyệt Sơ đồ trấn áp hormone của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt

Chu kỳ kinh nguyệt được mô tả bằng chu kỳ buồng trứng hoặc chu kỳ tử cung. Chu kỳ buồng trứng mô tả những thay đổi xảy ra trong các nang buồng trứng (hay nang trứng) còn chu kỳ tử cung mô tả những thay đổi trong nội mạc tử cung. Cả hai chu kỳ được chia thành ba giai đoạn. Chu kỳ buồng trứng gồm giai đoạn nang trứng, rụng trứng và giai đoạn hoàng thể, còn chu kỳ tử cung gồm kinh nguyệt, giai đoạn tăng sinh (giai đoạn estrogen) và giai đoạn bài tiết (giai đoạn progresterol).[1][83]

Chu kỳ buồng trứng[sửa|sửa mã nguồn]

Giai đoạn nang trứng[sửa|sửa mã nguồn]

Giai đoạn nang trứng là phần tiên phong của chu kỳ luân hồi buồng trứng. Trong quy trình tiến độ này, những nang buồng trứng trưởng thành và sẵn sàng chuẩn bị giải phóng trứng. [ 1 ] Phần cuối của quy trình tiến độ này trùng với với quá trình tăng sinh của chu kỳ luân hồi tử cung .

Những nang trứng đã có từ lúc mới sinh [84] và phát triển trong hơn một năm trong quá trình sinh nang trứng (folliculogenesis). Sự gia tăng hormone kích thích nang trứng (FSH) trong những ngày đầu tiên của chu kỳ làm kích thích một số nang trứng.[84] Các nang trứng cạnh tranh với nhau để giành ưu thế. Dưới ảnh hưởng của một số hormone, tất cả nang này sẽ ngừng phát triển, nhường cho một nang trội trong buồng trứng tiếp tục trưởng thành. Nang đạt đến độ chín được gọi là nang trưởng thành (hay nang Graaf), trong đó có chứa noãn.

Buồng trứng sắp rụng trứngRụng trứng là tiến trình thứ hai của chu kỳ luân hồi buồng trứng. Trứng trưởng thành được phóng thích từ nang trứng vào ống dẫn trứng. [ 85 ] Trong quy trình tiến độ nang trứng, estradiol ngăn ngừa giải phóng hormone kích thích hoàng thể ( LH ) từ tuyến yên trước. Khi trứng gần trưởng thành, nồng độ estradiol đạt ngưỡng và không còn chặn giải phóng LH. Lúc này estrogen kích thích sản xuất một lượng lớn LH. Quá trình tăng LH khởi đầu vào khoảng chừng ngày 12 của chu kỳ luân hồi và hoàn toàn có thể lê dài 48 giờ. [ 86 ]Cơ chế đúng chuẩn của những phân phối của nồng độ LH ảnh hưởng tác động lên estradiol vẫn chưa rõ. [ 87 ] Ở động vật hoang dã, sự ngày càng tăng hormone giải phóng gonadotropin ( GnRH ) được chứng tỏ là có trước sự ngày càng tăng nồng độ LH, cho thấy công dụng chính của estrogen là kích thích vùng dưới đồi ( nơi trấn áp tiết GnRH ). Thật vậy, sự hiện hữu của hai receptor estrogen khác nhau ở vùng dưới đồi : receptor estrogen alpha chi phối feedback estradiol-LH âm tính, và receptor estrogen beta, chi phối feedback estradiol-LH dương thế. [ 88 ] Tuy nhiên, ở người chứng tỏ được rằng nồng độ estradiol cao hoàn toàn có thể gây ra tăng nồng độ LH tới 32 lần, ngay cả khi nồng độ GnRH không đổi, cho thấy rằng estrogen tác động ảnh hưởng trực tiếp lên tuyến yên để kích thích tăng nồng độ LH .

Việc giải phóng LH làm trứng chín và khiến thành nang trong buồng trứng yếu dần đi, giúp nang trứng phát triển đầy đủ giải phóng noãn bào thứ cấp (secondary oocyte).[84] Nếu noãn được thụ tinh, noãn bào thứ cấp sẽ nhanh chóng phát triển thành một noãn chính (ootid) và sau đó trở thànhnoãn trưởng thành. Nếu không được tinh trùng thụ tinh thì noãn bào thứ cấp sẽ bị thoái hóa. Noãn trưởng thành có đường kính khoảng 0,2 mm.[89]

Buồng trứng trái hoặc phải rụng trứng về cơ bản trọn vẹn là ngẫu nhiên ; chưa có phát hiện liệu có sự phối hợp giữa hai bên buồng trứng. [ 90 ] Đôi khi cả hai buồng trứng cùng lúc giải phóng một noãn ; Nếu cả hai noãn được thụ tinh sẽ rơi vào trường hợp sinh đôi. [ 91 ]

Sau khi giải phóng khỏi buồng trứng, trứng được tua vòi trứng đón và đưa vào ống dẫn trứng (còn được gọi là vòi trứng, ống Fallope). Sau khoảng một ngày, quả trứng không được thụ tinh sẽ bị phân hủy hoặc tiêu biến trong ống dẫn trứng.[84]

Sự thụ tinh thông thường diễn ra ở đoạn bóng ống dẫn trứng, đây là rộng nhất của ống dẫn trứng. Trứng được thụ tinh ngay lập tức bắt đầu quá trình hình thành phôi. Ba ngày đầu, phôi vừa phát triển, vừa di chuyển đến tử cung và ba ngày sau đó gắn vào nội mạc tử cung.[84] Phôi thường đạt đến giai đoạn phôi bào (blastocyst) tại thời điểm làm tổ.

Ở một số phụ nữ, khi rụng trứng có một cơn đau đặc trưng gọi là mittelschmerz (Tiếng Đức, nghĩa là chứng đau giữa hai kỳ kinh nguyệt).[92] Sự thay đổi đột ngột các hormone vào thời điểm rụng trứng đôi khi cũng gây ra hiện tượng ra máu nhẹ giữa chu kỳ kinh nguyệt.[93]

Giai đoạn hoàng thể[sửa|sửa mã nguồn]

Giai đoạn hoàng thể là giai đoạn cuối cùng của chu kỳ buồng trứng và tương ứng với giai đoạn bài tiết của chu kỳ tử cung. Trong giai đoạn hoàng thể, các hormone FSH và LH tiết ra từ tuyến yên làm cho các phần còn lại của trứng chuyển thành hoàng thể (còn gọi là thể vàng). Các tế bào hoàng thể dưới tác dụng kích thích của LH đã bài tiết một lượng lớn progesterone. Progesterone tăng lên trong tuyến thượng thận bắt đầu tạo ra estrogen. Các hormone do hoàng thể sản xuất cũng ngăn chặn việc sản xuất FSH và LH, mặc dù hoàng thể cần những hormone này để duy trì chính nó. Hậu quả là, khi mức FSH và LH giảm nhanh chóng, thể vàng bị teo.[84] Mức progesterone giảm sẽ kích hoạt kinh nguyệt và bắt đầu chu kỳ tiếp theo. Từ thời điểm rụng trứng cho đến khi nồng độ progesterone giảm, kinh nguyệt bắt đầu, quá trình này thường mất khoảng hai tuần (14 ngày được coi là bình thường). Trong cơ thể một phụ nữ, giai đoạn nang trứng thường có độ dài khác nhau giữa các chu kỳ; trong khi đó giai đoạn hoàng thể có độ dài khá nhất quán giữa các chu kỳ.[94]

Thể vàng sẽ không bị tiêu biến nếu có sự thụ tinh ở trứng. Lá nuôi hợp bào là lớp ngoài cùng của cấu trúc chứa phôi ( túi phôi ) và sau này cũng trở thành lớp ngoài của nhau thai. Cấu trúc này tiết ra hormone human chorionic gonadotropin ( hCG ), tính năng rất giống LH và có công dụng ngăn cản sự thoái hóa của hoàng thể. Do vậy hoàng thể hoàn toàn có thể liên tục tiết ra progesterone để duy trì thai mới. Hầu hết những xét nghiệm thử thai đều tìm kiếm sự hiện hữu của hCG. [ 84 ]

Chu kỳ tử cung[sửa|sửa mã nguồn]

Chu kỳ tử cung có ba quá trình : kinh nguyệt, tăng sinh, bài tiết. [ 95 ]
Kinh nguyệt ( còn được gọi là máu kinh, hành kinh ) là quy trình tiến độ tiên phong của chu kỳ luân hồi tử cung. Máu kinh nguyệt là tín hiệu cho thấy một phụ nữ chưa mang thai. ( Tuy nhiên không hề được coi là chắc như đinh vì hoàn toàn có thể có chảy máu khi mang thai ; chảy máu tiến trình thai kỳ sớm và chảy máu sản khoa ). [ 96 ] [ 97 ] [ 98 ]

Ra kinh nguyệt đều đặn (Eumenorrhea) là dấu hiệu kinh nguyệt bình thường, kéo dài trong vài ngày (thường là 3 đến 5 ngày, nhưng nằm trong khoảng 2 đến 7 ngày được coi là bình thường).[92][99] Lượng máu mất trung bình trong kỳ kinh nguyệt là 35 ml (khoảng 10–80 ml là bình thường).[100] Phụ nữ bị rong kinh (kinh nguyệt ra nhiều) dễ bị thiếu sắt hơn người bình thường.[101] Một loại enzyme gọi là plasmin có chức năng ức chế sự đông máu trong dịch kinh nguyệt.[102]

Đau quặn ở bụng, sống lưng hoặc đùi trên thường gặp trong những ngày tiên phong của kỳ kinh. Đau tử cung kinh hoàng trong thời kỳ kinh nguyệt được gọi là đau bụng kinh. Hiện tượng này thông dụng nhất ở thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ tuổi ( khoảng chừng 67,2 % nữ giới vị thành niên ). [ 103 ] Khi khởi đầu hành kinh Open những triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt ( PMS ) như tức ngực và cáu kỉnh, giảm dần theo thời hạn. [ 92 ] Các loại sản phẩm vệ sinh phụ nữ như băng vệ sinh và tampon, là những đồ vật thiết yếu để sử dụng trong kỳ kinh nguyệt .

Giai đoạn tăng sinh[sửa|sửa mã nguồn]

Giai đoạn tăng sinh là giai đoạn thứ hai của chu kỳ tử cung khi estrogen làm cho niêm mạc tử cung phát triển hoặc tăng sinh trong thời gian này.[84] Khi trưởng thành, các nang trứng tiết ra ngày càng nhiều estradiol(một loại estrogen). Estrogen bắt đầu hình thành một lớp nội mạc tử cung mới. Estrogen cũng kích thích các hốc trong cổ tử cung sản xuất chất nhầy cổ tử cung, làm tiết dịch âm đạo và những phụ nữ có thể áp dụng theo dõi theo phương pháp nhận biết thời điểm thụ thai (fertility awareness).[104]

Giai đoạn bài tiết[sửa|sửa mã nguồn]

Giai đoạn bài tiết là tiến trình ở đầu cuối của chu kỳ luân hồi tử cung và tương ứng với quy trình tiến độ hoàng thể của chu kỳ luân hồi buồng trứng. Trong tiến trình chế tiết, hoàng thể sản xuất progesterone, chất này đóng một vai trò quan trọng trong việc làm cho nội mạc tử cung đảm nhiệm phôi bào và tương hỗ cho quy trình mang thai sớm bằng cách tăng lưu lượng máu và dịch tiết tử cung, đồng thời giảm sự co bóp của cơ trơn ở thành tử cung. [ 105 ] Progesterone có tính năng phụ là tăng nhiệt độ nền của khung hình người phụ nữ. [ 106 ]

Ức chế sự rụng trứng[sửa|sửa mã nguồn]

Biện pháp tránh thai[sửa|sửa mã nguồn]

Một số hình thức trấn áp sinh sản không làm tác động ảnh hưởng đến chu kỳ luân hồi kinh nguyệt tuy nhiên những giải pháp tránh thai nội tiết tố lại hoạt động giải trí bằng cách phá vỡ chu kỳ luân hồi tự nhiên này. Sự phản hồi ngược âm tính của progestogen làm giảm lượng tiết của hormone giải phóng gonadotropin ( GnRH ) do vùng dưới đồi giải phóng, kéo theo sự giảm tiết của hormone kích thích nang trứng ( FSH ) và hormone tạo hoàng thể ( LH ) bởi thùy trước tuyến yên. Nồng độ FSH giảm sẽ ức chế sự tăng trưởng của nang trứng, ngăn ngừa sự ngày càng tăng nồng độ estradiol. Sự phản hồi ngược âm tính của progestogen và việc thiếu phản hồi dương thế của estrogen so với sự giải phóng LH ngăn cản sự tăng đột biến LH giữa chu kỳ luân hồi. Việc ức chế sự tăng trưởng của nang trứng và không cho LH tăng đột biến sẽ ngăn cản sự rụng trứng. [ 107 ] [ 108 ] [ 109 ]Mức độ ức chế rụng trứng ở thuốc tránh thai chỉ chứa progestogen nhờ vào vào hoạt tính và liều lượng của progestogen. Thuốc tránh thai chỉ chứa progestogen liều thấp — thuốc viên chỉ chứa progestogen truyền thống cuội nguồn, que cấy dưới da Norplant và Jadelle, và mạng lưới hệ thống trong tử cung Mirena — ức chế sự rụng trứng trong khoảng chừng 50 % chu kỳ luân hồi và đa phần dựa vào những công dụng khác, ví dụ điển hình như làm đặc chất nhầy cổ tử cung, để có hiệu suất cao tránh thai. [ 110 ] Thuốc tránh thai chỉ chứa progestogen liều vừa — viên uống chỉ chứa progestogen và que cấy dưới da Nexplanon — được cho phép một số ít nang trứng tăng trưởng nhưng liên tục ức chế sự rụng trứng trong 97 – 99 % chu kỳ luân hồi. Những biến hóa về chất nhầy ở cổ tử cung cũng xảy ra như với progestogen liều rất thấp. Thuốc tránh thai liều cao, chỉ chứa progestogen — như Depo-Provera và Noristerat dạng tiêm — ức chế trọn vẹn sự tăng trưởng nang trứng và rụng trứng. [ 110 ]Thuốc tránh thai nội tiết tố tích hợp sẽ chứa cả estrogen và progestogen. Sự phản hồi ngược xấu đi của estrogen lên thùy trước tuyến yên sẽ làm giảm đáng kể việc giải phóng FSH, điều này làm cho những giải pháp tránh thai nội tiết phối hợp hiệu suất cao hơn trong việc ức chế sự tăng trưởng của nang trứng và ngăn ngừa rụng trứng. Estrogen cũng làm giảm tỷ suất xuất huyết bất ngờ đột ngột không đều. [ 107 ] [ 108 ] [ 109 ] Một số giải pháp tránh thai nội tiết tố phối hợp — viên uống, NuvaRing và miếng dán tránh thai — thường được sử dụng sao cho hiện tượng kỳ lạ chảy máu do giảm estrogen vẫn Open. Trong một chu kỳ luân hồi thông thường, hiện tượng kỳ lạ chảy máu kinh xảy ra khi nồng độ estrogen và progesterone giảm nhanh gọn. [ 106 ] Tạm thời ngưng sử dụng những giải pháp tránh thai nội tiết phối hợp ( một tuần giả dược, không sử dụng miếng dán hoặc vòng trong một tuần ) cũng có tính năng gây bong niêm mạc tử cung tựa như. Nếu không muốn ra máu khi cai thuốc, hoàn toàn có thể dùng liên tục những giải pháp tránh thai nội tiết phối hợp, mặc dầu điều này làm tăng rủi ro tiềm ẩn chảy máu do nâng tầm estrogen .

Cho con bú[sửa|sửa mã nguồn]

Việc cho con bú gây ra phản hồi âm tính xảy ra đến sự tiết hormone giải phóng gonadotropin ( GnRH ) và hormone tạo hoàng thể ( LH ). Tùy thuộc vào mức độ của những phản hồi âm tính này, sự tăng trưởng của nang trứng ở phụ nữ cho con bú hoàn toàn có thể bị ức chế trọn vẹn, nhưng sự không rụng trứng hoặc chu kỳ luân hồi kinh nguyệt thông thường vẫn hoàn toàn có thể liên tục. [ 111 ] Việc ức chế rụng trứng có năng lực xảy ra nhiều hơn khi trẻ bú liên tục hơn. [ 112 ] Việc sản xuất prolactin để cung ứng với việc trẻ bú rất quan trọng để duy trì thực trạng vô kinh do cho con bú. [ 113 ] Trung bình, những phụ nữ đang nuôi con bằng trọn vẹn sữa mẹ và có trẻ bú tiếp tục sẽ có kinh trở lại vào thời gian 14 tháng rưỡi sau khi sinh. Tuy nhiên, thời hạn có kinh trở lại ở những phụ nữ đang cho con bú là rất phong phú : một số ít người phụ nữ có kinh trở lại chỉ sau hai tháng nhưng cũng có những người mẹ khác vẫn vô kinh cho đến 42 tháng sau khi sinh. [ 114 ]

Các can thiệp khác[sửa|sửa mã nguồn]

Kích thích rụng trứng và quá kích buồng trứng có trấn áp là những kỹ thuật được sử dụng trong tương hỗ sinh sản tương quan đến việc sử dụng thuốc tương hỗ sinh sản để điều trị chứng không rụng trứng và tạo nhiều nang trứng .Progesterone hay progestin có tính năng trì hoãn kinh nguyệt. Do đó, uống progesterone hoặc progestin trong chu kỳ luân hồi ngày 20 được chứng tỏ là có hiệu suất cao trì hoãn kinh nguyệt trong tối thiểu 20 ngày. Kinh nguyệt mở màn quay trở lại sau 2-3 ngày ngừng chính sách. [ 115 ]

Xã hội và văn hoá[sửa|sửa mã nguồn]

Sản phẩm vệ sinh phụ nữ[sửa|sửa mã nguồn]

Sản phẩm vệ sinh phụ nữ có tính năng ngăn kinh nguyệt không chảy tự do ra thiên nhiên và môi trường bên ngoài, [ 116 ] tránh làm hỏng, làm bẩn quần áo. Các mẫu sản phẩm này được sử dụng thông dụng ở phương Tây, ít sử dụng có ở một số ít vùng kém tăng trưởng trên quốc tế. Một số loại sản phẩm vệ sinh phụ nữ : băng vệ sinh và tampon ( dùng một lần ) ; băng kinh nguyệt bằng vải và cốc nguyệt san ( tái sử dụng ). Một số đồ vật ngẫu hứng khác nhau cũng hoàn toàn có thể được sử dụng ( đặc biệt quan trọng là ở những nước đang tăng trưởng ) ví dụ điển hình như bông, vải, giấy vệ sinh. Trong những năm gần đây, yếu tố người dân khó tiếp cận với những loại sản phẩm này trở thành TT của nhiều cuộc tranh luận tương quan đến việc bãi bỏ thuế hoặc coi đây trở thành những mẫu sản phẩm không tính tiền trọn vẹn. Năm 2018, Scotland trở thành vương quốc tiên phong trên quốc tế ” phân phối băng kinh nguyệt không lấy phí cho những trường học và cao đẳng trong nỗ lực ngăn ngừa thực trạng nghèo nàn ” và Vương quốc Anh cũng bắt chước quy mô này vào năm 2019, công bố chiến dịch ” chấm hết bần hàn trên toàn thế giới vào năm 2030. ” [ 117 ]

Định kiến về thời kỳ kinh nguyệt[sửa|sửa mã nguồn]

Nepal.Việc nâng cao nhận thức của phụ nữ và trẻ em gái trải qua giáo dục đang được thực thi nhằm mục đích sửa đổi hoặc vô hiệu hủ tục chhaupadiỞ 1 số ít nền văn hóa truyền thống, phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt bị cô lập do họ coi đây là sự ô uế, nguy khốn hoặc mang lại rủi ro xấu cho những người xung quanh. Những tín ngưỡng này thông dụng ở những vùng của Nam Á, đặc biệt quan trọng là ở Nepal. Chhaupadi là một hủ tục ở miền tây Nepal, dành cho phụ nữ theo đạo Hindu. Hủ tục này cấm phụ nữ tham gia những hoạt động giải trí hàng ngày trong thời kỳ kinh nguyệt. Phụ nữ được coi là không trong sáng trong thời hạn này, bị cấm ra khỏi nhà và phải sống trong nhà kho. Mặc dù Tòa án Tối cao Nepal coi việc truyền bá, thực hành thực tế chhaupadi là phạm pháp từ năm 2005, hủ tục này đến nay vẫn còn lưu truyền. [ 118 ] [ 119 ] Phụ nữ và trẻ em gái thường bị giam giữ trong những túp lều kinh nguyệt, những nơi coi kinh nguyệt là điều cấm kỵ. Đã có trường hợp tử vong khi thực thi hủ tục. Nepal đã hình sự hóa hành vi này vào năm 2017 khi những trường hợp tử vong được báo cáo giải trình sau thời hạn cách ly lê dài, nhưng ” hoạt động giải trí cách ly phụ nữ và trẻ em gái đến thời kinh nguyệt vẫn còn tiếp nối. ” [ 117 ]

Từ “kinh nguyệt” có liên quan từ nguyên với “mặt trăng”. Trong tiếng Anh, hai thuật ngữ dùng để chỉ kinh nguyệt là “menstruation” và “menses” có nguồn gốc từ mensis (tháng) tiếng Latinh và mene (mặt trăng) trong tiếng Hy Lạp.[120] Trong tiếng Việt, từ “kinh nguyệt” (經月) là một từ Hán-Việt mà trong đó kinh nghĩa là “trải qua” còn nguyệt có nghĩa là “tháng”. Do mỗi một chu kỳ trải qua khoảng một tháng một lần nên nó được gọi là kinh nguyệt.[121]

Mặc dù độ dài trung bình của chu kỳ luân hồi kinh nguyệt của con người tương tự như như chu kỳ luân hồi Mặt trăng, nhưng khoa học đã chứng tỏ không có mối liên hệ giữa hai chu kỳ luân hồi này, [ 122 ] chỉ coi đây là một sự trùng hợp. [ 123 ] [ 124 ] Tiếp xúc với ánh sáng không ảnh hưởng tác động đến chu kỳ luân hồi kinh nguyệt ở người. [ 125 ] Một nghiên cứu và phân tích tổng hợp những điều tra và nghiên cứu từ năm 1996 cho thấy không có mối đối sánh tương quan nào giữa chu kỳ luân hồi kinh nguyệt của con người và chu kỳ luân hồi mặt trăng. [ 126 ] Chu kỳ kinh nguyệt trung bình và chu kỳ luân hồi mặt trăng về cơ bản có độ dài bằng nhau. [ 127 ]

Dân làng Dogon không có điện chiếu sáng, đêm họ nằm ở ngoài trời, nói chuyện và ngủ. Đây là quần thể lý tưởng để nghiên cứu ảnh hưởng của Mặt Trăng đối với kinh nguyệt; kết quả là không thấy mối tương quan nào.[128]

Xem thêm: KOL (marketing) – Wikipedia tiếng Việt

Chế độ việc làm[sửa|sửa mã nguồn]

Ở 1 số ít vương quốc, đa phần là ở châu Á, pháp luật hoặc thông lệ doanh nghiệp đã đưa ra chính sách nghỉ kinh nguyệt chính thức tương hỗ phụ nữ nghỉ việc có lương hoặc không lương khi họ đang hành kinh. [ 129 ] Các vương quốc có chủ trương này gồm có Nhật Bản, Đài Loan, Indonesia và Nước Hàn. [ 129 ] Chế độ này đang gây tranh cãi ở những nền văn hóa truyền thống phương Tây do mối lo lắng thôi thúc nhận thức về phụ nữ là những con người lao động yếu kém, kém hiệu suất cao, [ 129 ] cũng như tăng cường sự bất bình đẳng so với phái mạnh. [ 130 ] [ 131 ]

Ngày càng có nhiều nhà hoạt động đấu tranh cho sự bình đẳng về kinh nguyệt. Năm 16 tuổi, Nadya Okamoto, hiện là sinh viên Đại học Harvard, đã thành lập tổ chức PERIOD và viết cuốn sách Sức mạnh thời kỳ: Tuyên ngôn cho Phong trào Kinh nguyệt (Period Power: a Manifesto for the Menstrual Movement).[132]