LÝ THUYẾT MẠNG LƯỚI XÃ HỘI trong nghiên cứu TIN ĐỒN

LỮ THỊ MAI OANH1, NGUYỄN QUÝ THANH2
(1 Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. 2 Trường Đại học Giáo dục)

TÓM TẮT

Mạng lưới xã hội là một cấu trúc xã hội hình thành bởi những cá thể hay những tổ chức triển khai được kết nối bởi sự phụ thuộc vào lẫn nhau. Mạng lưới xã hội được vận dụng để khám phá quy trình tương tác giữa cá thể, nhóm trong những mạng lưới với mối liên hệ mạnh yếu khác nhau dẫn đến sự chuyển biến thông tin thành lời đồn thổi. Bài viết bàn luận, gợi mở những hướng tiếp cận kim chỉ nan mạng lưới xã hội để tìm hiểu và khám phá về chính sách hình thành và lan tỏa tin đồn thổi trong đời sống xã hội .

Từ khóa: Lý thuyết mạng lưới xã hội, mạng lưới xã hội, tin đồn.

Phân loại ngành: Xã hội học.

ABSTRACT

Social networks are a social structure formed by individuals or organisations that are linked by interdependences. The networks are applied to understand the process of interaction among individuals and groups in networks with link that are different in strength and lead to transforming information into rumours. In this paper, the authors discuss and suggest approaches to the social network theory to learn about the mechanism of forming and spreading rumours in life .

Keywords: Social network theory, social network, rumours.

Subject classification: Sociology.

x
x x

1. Mở đầu

Tin đồn luôn sống sót như một hình thức truyền tin từ cá thể này đến cá thể khác, từ nhóm này đến nhóm khác trong mọi thời đại, với nhiều hình thức và Lever biểu lộ khác nhau. Theo Allport và Postman, tin đồn thổi là sự khẳng định chắc chắn về một chủ đề được chăm sóc mà không có đủ vật chứng đáng an toàn và đáng tin cậy được đưa ra [ 4 ]. Cụ thể hơn, tin đồn thổi là cách lý giải cho vấn đề đang diễn ra tại thời gian Viral về sự kiện mà chưa có lời lý giải được xác nhận [ 7 ] và theo Nwokocha [ 15 ], thực chất của tin đồn nằm ở tính chưa xác nhận đã dẫn đến tin đồn thổi Viral phổ cập hơn. Bởi vậy, khi điều tra và nghiên cứu lời đồn thổi cần khám phá được thực chất tin đồn thổi để từ đó hướng đến những đặc thù lời đồn thổi diễn ra như thế nào trong những toàn cảnh khác nhau. Bản chất tin đồn thổi cần được bộc lộ trải qua hai nội dung cơ bản là quy trình tiếp xúc giữa những cá thể và tính xác nhận của lời đồn thổi. Tính xác nhận của lời đồn thổi không phải nằm ở tác dụng tin đồn thổi đúng hay sai mà lời đồn thổi đó đã được làm rõ bởi cơ quan thẩm quyền chưa. Tin đồn, khác với thông tin chính thống của cơ quan chính phủ và tiếp thị quảng cáo ở chỗ, thực chất của nó là sự không được xác nhận bởi cơ quan có thẩm quyền, chứ không phải ở việc nó hoàn toàn có thể sai thực sự [ 10 ] .
Có thể thấy, tin đồn thổi là phương pháp tiếp xúc bằng ngôn từ diễn ra hàng ngày được biểu lộ trải qua quy trình trao đổi thông tin từ người này sang người khác. Tuy nhiên, trong thời đại tăng trưởng công nghệ thông tin, lời đồn thổi càng có vận tốc truyền tin nhanh gọn và hệ quả là tác động ảnh hưởng từ lời đồn thổi đến xã hội trong nhiều trường hợp không nhỏ. Kèm theo đó, xu thế dân chủ, tự do ngôn luận trong những vương quốc lại càng làm ngày càng tăng ảnh hưởng tác động của lời đồn thổi đến đời sống xã hội. Tiếp cận kim chỉ nan xã hội học trong điều tra và nghiên cứu tin đồn thổi phải kể đến nhiều triết lý khác nhau như thuyết tiếp thị quảng cáo, thuyết tin đồn thổi, thuyết vòng xoáy sự tĩnh mịch … Lý thuyết mạng lưới xã hội là một trong những kim chỉ nan xã hội học được vận dụng và bàn luận nhiều trong điều tra và nghiên cứu về dư luận xã hội, tiếp thị quảng cáo. Trong số những nghiên cứu và điều tra về kim chỉ nan mạng lưới xã hội điển hình nổi bật là kim chỉ nan về sự lây lan của thông tin trong những mạng xã hội, được gọi là “ Sức mạnh của những liên hệ yếu ” của nhà xã hội học người Mỹ Mark Granovetter [ 13 ]. Cụ thể hơn, nghiên cứu và điều tra mạng lưới thường tập trung chuyên sâu vào hình thù, khuôn mẫu, đặc thù, quy mô, đặc thù quy trình hình thành, hoạt động và biến hóa của mạng lưới xã hội. Điều này được biểu lộ trên cả hai hướng nghiên cứu và điều tra định lượng và nghiên cứu và điều tra định tính. Nhờ vậy, vận dụng triết lý mạng lưới xã hội được cho phép tìm hiểu và khám phá thành phần và kiểu dạng quan hệ xã hội mà cá thể hoàn toàn có thể sử dụng trong quy trình phát tán và truyền tải lời đồn thổi .
Tin đồn không riêng gì được lý giải theo góc nhìn tâm lí học mà còn được lý giải dưới góc nhìn của xã hội học để hoàn toàn có thể thấy được việc tham gia của công chúng trong quy trình truyền tải lời đồn thổi và tác động ảnh hưởng của lời đồn thổi đến đời sống xã hội lúc bấy giờ. Bài viết tìm hiểu và khám phá kim chỉ nan mạng lưới xã hội và ứng dụng của triết lý để nghiên cứu và phân tích đặc thù của chính sách hình thành, tăng trưởng lời đồn thổi .

2. Lý thuyết mạng lưới xã hội

Theo Caulkins, Sundt chính là người tiên phong đặt nền móng nghiên cứu và điều tra mạng lưới xã hội khi thực thi cuộc khảo sát tổ chức triển khai xã hội của những người nông dân trong hội đồng năm 1856 ( điều tra và nghiên cứu nhấn mạnh vấn đề đến mối quan hệ giữa những mái ấm gia đình trải qua những dịp đặc biệt quan trọng như đám cưới, đám tang … ) [ 9 ]. Từ đây, những nhà nhân học, xã hội học và những nhà khoa học xã hội khác như Barnes, Wolf và George Simmel, Jacos Moreno … liên tục nghiên cứu và điều tra đi sâu tìm hiểu và khám phá về mạng lưới xã hội. John A. Barnes [ 6 ], nhà xã hội học thuộc phe phái Manchester lần tiên phong sử dụng nghiên cứu và phân tích bằng thuyết mạng lưới xã hội công bố trên tạp chí Quan hệ con người. G.Simmel [ 20 ] tập trung chuyên sâu khắc hoạ hình thức mạng tương tác xã hội, Jacos Moreno [ 14 ] thì tăng trưởng kĩ thuật trắc nghiệm xã hội nhằm mục đích thiết kế xây dựng những đồ thức xã hội để triển khai điều tra và nghiên cứu định lượng về những kiểu mạng lưới xã hội và vai trò giữa những chủ thể trong sự thống nhất và hội nhập xã hội .
Những tư tưởng tiên phong liên tục Open trong triết học xã hội của Georg Simmel đầu thế kỷ XX, tư tưởng tâm ý xã hội của Moreno đầu những năm 1930, nhân học cấu trúc tính năng của Radcliffe Brown [ 17 ]. Nghiên cứu mạng lưới hoàn hảo dựa vào kim chỉ nan về biểu đồ hay ma trận để nghiên cứu và phân tích những tài liệu về mối quan hệ nhằm mục đích làm rõ những đặc tính cấu trúc mạng lưới. Đặc điểm về mặt cấu trúc của một mạng lưới xã hội dựa trên những yếu tố : đặc thù của mối quan hệ ( loại tương tác ) khuynh hướng, không khuynh hướng ; đối xứng, phi đối xứng ; trực tiếp, gián tiếp ; tính giống hệt trong sự tương đương về đặc thù giữa những tác nhân về những mối quan hệ, sức mạnh của những quan hệ, tần suất tương tác … và đặc thù của cấu trúc : kiểu quan hệ, tỷ lệ của những mạng lưới, khoảng cách giữa những thành viên trong mạng lưới, những dạng thức tập trung chuyên sâu, những lỗ hổng cấu trúc .
Mạng lưới xã hội được hiểu là một cấu trúc xã hội hình thành bởi những cá thể hay tổ chức triển khai. Trong đó, những cá thể thường được kết nối bởi sự phụ thuộc vào lẫn nhau trải qua những nút thắt như tình bạn, quan hệ họ hàng, sở trường thích nghi, trao đổi kinh tế tài chính, quan hệ tình dục, mối quan hệ về niềm tin, kỹ năng và kiến thức và uy tín. Những điểm nút kết nối cá thể với xã hội chính là mối liên hệ xã hội của mỗi cá thể. Trong đó, mạng lưới xã hội cũng hoàn toàn có thể được dùng như nguồn vốn xã hội và giá trị mà cá thể có được trải qua nó. Fitchter đồng thời nhấn mạnh vấn đề đến mạng lưới xã hội gồm có nhiều mối quan hệ đôi. Mỗi người trong mạng lưới có liên hệ với tối thiểu hai người khác nhưng không ai có liên hệ với tổng thể những thành viên khác [ 11 ] .
Quan điểm khác cho rằng, mạng lưới xã hội là một tập hợp những mối quan hệ giữa những thực thể xã hội. Các thực thể xã hội này không chỉ là những cá thể mà còn là những nhóm xã hội, những tổ chức triển khai, những thiết chế, những công ty xí nghiệp sản xuất và cả những vương quốc. Các mối quan hệ giữa những thực thể xã hội cũng hoàn toàn có thể mang nhiều nội dung khác nhau từ sự tương hỗ, trao đổi thông tin cho đến việc trao đổi sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ [ 3 ]. Ở đây, mạng lưới được xem là phức tạp những mối quan hệ hoạt động giải trí giữa những thực thể xã hội trong hội đồng nhằm mục đích trao đổi, tương tác tương hỗ lẫn nhau. Trong bài viết “ Lý thuyết và giải pháp tiếp cận mạng lưới xã hội trường hợp tìm kiếm việc làm của sinh viên ”, Lê Ngọc Hùng [ 2 ] đã nhấn mạnh vấn đề mạng lưới xã hội dùng để chỉ phức thể những mối quan hệ xã hội do con người thiết kế xây dựng, duy trì và tăng trưởng trong đời sống thực với tư cách là thành viên xã hội. Bởi vậy, nghiên cứu và phân tích mạng lưới là điều tra và nghiên cứu về cách cấu trúc xã hội của những mối quan hệ xung quanh một người, một nhóm hay tổ chức triển khai tác động ảnh hưởng đến niềm tin hoặc hành vi. Tiếp cận mạng lưới trên trong thực tiễn được hình thành đa phần theo đặc thù những mối quan hệ giữa những thuộc tính đơn vị chức năng. Trong khoa học xã hội, những đơn vị chức năng xã hội gồm có những cá thể, nhóm, tổ chức triển khai và xã hội. Rogers miêu tả mạng lưới thông tin liên lạc gồm có “ cá thể liên kết với nhau và mỗi người được link bởi những luồng thông tin liên lạc theo khuôn mẫu ” [ 19 ]. Một mạng lưới thông tin liên lạc trong nghiên cứu và điều tra nghiên cứu và phân tích cho thấy, những mối link giữa những cá thể được tạo ra bởi điểm nút cắt thông tin trong cơ cấu tổ chức tiếp thị quảng cáo giữa những cá thể. Bên cạnh đó, khi xem xét mạng xã hội tin đồn thổi trải qua những mối quan hệ xã hội về triết lý mạng lưới còn nhấn mạnh vấn đề đến những điểm nút và quan hệ mạng lưới cá thể. Những điểm nút chính là những thực thể cá thể trong mạng lưới và những mối quan hệ giữa những thực thể xã hội. Điều này dẫn đến sự phức tạp trong cấu trúc dựa trên đồ thị và nhiều loại quan hệ giữa những điểm nút khác nhau .
Nghiên cứu ở 1 số ít nghành nghề dịch vụ học thuật nhận thấy mạng lưới xã hội hoạt động giải trí trên nhiều Lever, từ mức độ mái ấm gia đình đến cấp vương quốc và đóng vai trò quan trọng trong việc xác lập những yếu tố được xử lý như quản lý và điều hành tổ chức triển khai hay mức độ cá thể thành công xuất sắc trong việc đạt được tiềm năng. Theo cách đơn thuần nhất, mạng xã hội là đồ thị tổng thể những mối quan hệ liên đến toàn bộ những điểm nút được điều tra và nghiên cứu. Nhờ vậy, mạng lưới cũng hoàn toàn có thể được xem là giá trị mà một cá thể đạt được. Ở Lever vi mô, điều tra và nghiên cứu mạng lưới xã hội được biểu lộ qua nghiên cứu và điều tra cấu trúc bên trong của xã hội trải qua mối liên hệ, tương tác và quan hệ xã hội giữa những cá thể. Trên Lever vĩ mô, điều tra và nghiên cứu của M.Granovetter nhấn mạnh vấn đề về tỷ lệ và cường độ của mạng lưới xã hội phản ánh những đặc thù của mạng lưới xã hội có tính năng khác nhau so với tiếp xúc và sự hội nhập xã hội .
Những liên kết diễn ra ở Lever cấu trúc xã hội vĩ mô cũng như Lever vi mô. Mark Granovetter nhấn mạnh vấn đề đến liên kết vi mô như là hành vi được gán cho quan hệ cá thể đơn cử và cấu trúc mạng lưới của những mối quan hệ đó. Mark Granovetter đã đi sâu nghiên cứu và phân tích tỷ lệ, cường độ, sự đáng tin cậy trải qua mối liên hệ mạnh yếu trong mạng lưới xã hội nhằm mục đích giám sát sức mạnh của những mối liên hệ đó. Ông đã phân biệt những mối quan hệ mạnh, yếu trong mạng lưới theo 5 tiêu chuẩn : độ dài của những mối quan hệ dựa trên 2 yếu tố là “ thâm niên ” của mối quan hệ và thời hạn hoạt động và sinh hoạt chung của những cá thể trong mạng lưới ; sự xúc cảm, tình cảm giữa những cá thể trong mối quan hệ đó ; sự an toàn và đáng tin cậy của những mối quan hệ ; tác động ảnh hưởng tương hỗ giữa những cá thể trong những mối quan hệ ; tính phong phú về nội dung của những quan hệ. Các yếu tố này theo Granovetter hoàn toàn có thể độc lập hoặc đối sánh tương quan nhau .
Theo Mark Granovetter, triết lý về yếu tố sức mạnh của những liên kết mạnh / yếu nhấn mạnh vấn đề đến mối quan hệ xã hội thường được liên tưởng đến tần suất thời hạn gặp gỡ, mức độ tình cảm hay tính thân thương và sự tương hỗ lẫn nhau. Những yếu tố trên hoàn toàn có thể đứng độc lập hoặc biểu lộ đối sánh tương quan với nhau. Theo ông, sự liên kết xã hội mạnh chính là mức độ hiểu biết giữa những chủ thể với nhau và mối liên hệ ngặt nghèo, gắn bó giữa những thành viên trong hội đồng. Cụ thể hơn, quan hệ mạnh được xem là những mối quan hệ chiếm nhiều thời hạn của những thực thể xã hội với nội dung phong phú và đa dạng và độ an toàn và đáng tin cậy, cường độ cảm hứng cao ( điều này được bộc lộ rất rõ trải qua mối quan hệ giữa những thành viên trong mái ấm gia đình, nhóm bạn tri kỷ, đồng hương … ). Tuy nhiên, mối quan hệ mạnh cũng bộc lộ điểm yếu kém lớn là xu thế khép kín trong mạng lưới của mình và do đó hạn chế những thực thể xã hội trong việc lặp đi lặp thông tin lưu chuyển trong mạng lưới và ít bộc lộ được những điểm mới trong đó .

     Đối lập với những kết nối mạnh là kết nối yếu hoặc kết nối không tồn tại các mối liên hệ. Kết nối yếu được thể hiện thông qua khái niệm cầu nối nhằm thực hiện những mối liên hệ gián tiếp bên ngoài cộng đồng của cá thể [13, tr.1364]. Cụ thể hơn, kết nối yếu nhấn mạnh đến những mối quan hệ lỏng lẻo giữa các thành viên trong cộng đồng, thay vào đó là những kết nối bên ngoài cộng đồng. Đây chính là các mối quan hệ không chiếm nhiều thời gian của các thực thể xã hội và thể hiện nội dung, độ tin cậy cũng như cường độ cảm xúc ít hơn (mối quan hệ những người biết mà không thân thiết…). Tuy nhiên, để xác định được mối liên hệ chặt chẽ hay lỏng lẻo giữa các cộng đồng cần căn cứ vào mức độ kết nối
gián tiếp của 2 cá thể mà thông qua một trong hai cá thể đó có thể liên hệ được bao nhiêu mối quan hệ với bên ngoài. Mặc dù hạn chế trong mối quan hệ mở, ít ràng buộc song quan hệ yếu lại mang xu hướng ngoại, giúp thu nhận được nhiều thông tin mới mẻ, phong phú và có thể mở rộng mạng lưới xã hội của các cá nhân.

Đặc biệt, Mark Granovetter nhấn mạnh vấn đề đến quan hệ yếu khi phát hiện được những ưu điểm trong đó. Ông cho rằng, tỷ lệ và cường độ của những mối liên hệ xã hội có công dụng khác nhau trong tiếp xúc và hội nhập xã hội. Khác với những quan điểm thường thì, cá thể có mạng lưới xã hội rậm rạp khép kín, trong đó mọi người đều quen biết và thân thương hoàn toàn có thể tạo ra sự hạn chế trong trao đổi thông tin và cản trở sự liên hệ với quốc tế bên ngoài. Nhưng so với mạng lưới xã hội gồm những mối liên hệ yếu ớt, lỏng lẻo và thưa thớt lại là hướng quan hệ mở có lợi cho sự trao đổi thông tin và tạo ra sự hội nhập xã hội cũng như theo đuổi mục tiêu cá thể. Bởi vậy, đây chính là “ hiệu ứng mạnh của những mối liên hệ yếu ” [ 13 ] mà Mark Granovetter nhấn mạnh vấn đề và chăm sóc .
Để xác lập hoặc so sánh giữa cá thể, nhóm, hội đồng này và cá thể, nhóm, hội đồng kia có mối liên hệ ngặt nghèo hay lỏng lẻo, phải địa thế căn cứ vào mức độ liên kết gián tiếp của 2 thành viên mà trải qua đó thành viên này hoặc thành viên kia hoàn toàn có thể link được thêm bao nhiêu mối quan hệ với bên ngoài [ 13, tr. 1365 ]. Sức mạnh của những liên kết yếu chính là đề cập đến những mối quan hệ lỏng lẻo trong cá thể, nhóm, hội đồng dẫn đến những mối quan hệ bên ngoài cá thể, nhóm, hội đồng, phá vỡ yếu tố địa phương, dòng họ và làm tăng những mối quan hệ xã hội ra bên ngoài .
Trong nghiên cứu và điều tra lời đồn thổi trải qua khoảng trống bán công cộng, những cá thể, nhóm hoàn toàn có thể thực thi trao đổi thông tin trong mạng lưới liên kết mạnh / yếu của mình. Nơi đây, những cá thể vừa có cảm xúc đó là một nơi mình hoàn toàn có thể đến, trò chuyện và trao đổi về nhiều yếu tố khác nhau ( nghành nghề dịch vụ công và tư ), nhưng đồng thời cũng cần phải tuân thủ những pháp luật được người chủ sở hữu đặt ra. Với đặc thù như vậy, những người đến đây hoàn toàn có thể tìm thấy một góc riêng cho mình. Các cá thể, nhóm hoàn toàn có thể đến để cùng san sẻ những thông tin, sự kiện, buôn chuyện tin đồn thổi với những cá thể, nhóm khác trong mối liên hệ yếu hay mạnh. Mối liên hệ yếu hoàn toàn có thể là những người khách lạ, đối tác chiến lược vô tình gặp gỡ, trao đổi thông tin. Mối liên hệ mạnh hoàn toàn có thể là nhóm bạn thân, người thân trong gia đình, đồng hương hay những người quen thân từ trước … Trong đó, nhóm liên hệ yếu theo quan điểm của Mark Granovetter hoàn toàn có thể phát huy sức mạnh của mình khi mạng lưới rộng giúp bao trùm thông tin đến những đối tượng người tiêu dùng khác được nhiều hơn so với mối liên hệ mạnh. Từ thông tin của một người lạ, gặp gỡ và trao đổi về tin đồn thổi đơn cử hoàn toàn có thể được truyền lại trong mái ấm gia đình, người thân trong gia đình, bè bạn và cả những cá thể, nhóm người lạ khác. Tin đồn hầu hết dựa vào cảm hứng chủ quan nên có tính tự phát lớn, Viral nhanh và thường bị xuyên tạc bởi tính chủ quan người đưa tin. Bởi vậy đây chính là khoảng trống cho những lời đồn thổi được hình thành, lan tỏa mạnh trải qua con đường truyền miệng .
Tiếp cận mạng lưới xã hội ngoài mối liên hệ mạnh / yếu của Granovetter không hề không xem xét những thành phần cấu trúc liên mạng. Yếu tố tiên phong trong mạng chính là những chủ thể quan hệ. Chủ thể ở đây hoàn toàn có thể được hiểu là những cá thể, tổ chức triển khai, hiệp hội … Một hay nhiều những quan hệ của hai chủ thể link với nhau gọi là một nút. Mạng xã hội là tập hợp nhóm của những nút. Trong xã hội, không một cá thể nào hoàn toàn có thể sống mà tách biệt được với nhóm, tập thể nhất định và theo quan điểm của K.Mark, “ con người là tổng hòa những mối quan hệ xã hội ”, chính vì thế những cá thể luôn chịu sự ảnh hưởng tác động chi phối của những mối quan hệ này. Cụ thể hơn, chính những nhóm, tổ chức triển khai xã hội mà cá thể là thành viên có những ảnh hưởng tác động, chi phối và qui định những quan hệ của những cá thể. Tùy thuộc vào mối quan hệ là yếu hay mạnh mà sự qui định đó có đặc thù mạnh yếu khác nhau .
Mạng lưới xã hội với tư cách là cấu trúc xã hội gồm có những mối tương tác xã hội và trao đổi xã hội trải qua mối quan hệ mạnh / yếu khác nhau. Tùy thuộc vào đặc thù từng sự kiện, yếu tố được đưa ra trao đổi trong mối quan hệ mạnh / yếu khác nhau mà những thành viên san sẻ nghĩa vụ và trách nhiệm, nghĩa vụ và trách nhiệm cũng như những quyền lợi ràng buộc theo hướng mục tiêu của mỗi cá thể trong đó. Dù mạng lưới hoàn toàn có thể là sự phối hợp không bền vững và kiên cố tuy nhiên lí thuyết mạng lưới có vẻ như dựa trên một tập hợp những nguyên tắc có cấu trúc ngặt nghèo. Điều này được bộc lộ trải qua những yếu tố đơn cử như : ( 1 ) Mối liên hệ giữa những chủ thể có tính đối xứng trên cả mặt nội dung và cường độ mạnh yếu khác nhau. Cụ thể hơn, những thực thể xã hội đáp ứng những điều mình có cho nhau theo cường độ mạnh và yếu ; ( 2 ) Mối liên hệ giữa những cá thể được diễn giải trong khoảng trống cấu trúc của mạng lưới lớn hơn ; ( 3 ) Tính cấu trúc của những liên hệ xã hội dẫn đến nhiều loại mạng lưới xác lập khác nhau. Tuy nhiên có sự hạn chế về số lượng mối liên hệ hoàn toàn có thể sống sót và bộc lộ cường độ kết nối giữa chúng hoàn toàn có thể dẫn đến tăng trưởng những cụm mạng lưới với những ranh giới riêng không liên quan gì đến nhau ; ( 4 ) Sự sống sót của những cụm mạng lưới dẫn đến việc hoàn toàn có thể link chéo giữa những cụm cũng như những thành viên ; ( 5 ) Các liên hệ phi phù hợp giữa những yếu tố trong một mạng lưới hệ thống mà tác dụng là những nguồn lực khan hiếm được phân bổ không đồng đều ; ( 6 ) Sự phân bổ không đồng đều những nguồn lực dẫn đến sự cộng tác và cạnh tranh đối đầu. Nhờ vậy, thuyết mạng lưới xã hội đã biểu lộ được tính năng động với cấu trúc của mạng lưới hệ thống biến hóa theo những khuôn mẫu chuyển biến theo những liên minh và xung đột [ 1 ] .
Phương pháp luận của triết lý mạng lưới xã hội tương quan đến những nghiên cứu và điều tra về xã hội học, nhân học và nhiều chuyên ngành khoa học xã hội. Có thể thấy, mạng lưới xã hội là cách tiếp cận mới với công cụ điều tra và nghiên cứu được kiến thiết xây dựng trên 4 định đề cơ bản : cá thể cá thể hoá trong những mối quan hệ ; kinh nghiệm tay nghề được sử dụng và mang ý nghĩa trong mạng lưới hệ thống những mối quan hệ ; mối quan hệ quyết định hành động một phần những kinh nghiệm tay nghề thực tiễn và những bộc lộ của nó ; điều tra và nghiên cứu những mối quan hệ giúp ta hiểu được những hiện tượng kỳ lạ xã hội .
Như vậy, theo ý niệm của Mark Granovetter về mạng lưới xã hội trong nghiên cứu và điều tra lời đồn thổi hoàn toàn có thể Kết luận ở hai nội dung sau : Thứ nhất, trong mối liên hệ yếu của Mark Granovetter hoàn toàn có thể phát huy sức mạnh khi mạng lưới rộng giúp bao trùm thông tin đến những đối tượng người tiêu dùng khác được nhiều hơn so với mối liên hệ mạnh. Từ thông tin của một người lạ, gặp gỡ và trao đổi về lời đồn thổi đơn cử hoàn toàn có thể được truyền lại trong mái ấm gia đình, người thân trong gia đình, bè bạn và cả những cá thể, nhóm người lạ khác ; thứ hai, mối liên hệ mạnh được xem là những mối quan hệ chiếm nhiều thời hạn của những thực thể xã hội với nội dung đa dạng và phong phú và độ an toàn và đáng tin cậy, cường độ cảm hứng cao. Tuy nhiên, mối quan hệ mạnh bị hạn chế bởi xu thế khép kín trong mạng lưới việc lặp đi lặp lại thông tin lưu chuyển trong mạng lưới ít biểu lộ được những điểm mới .

3. Vận dụng lý thuyết mạng lưới xã hội trong nghiên cứu tin đồn

     Lý thuyết mạng lưới xã hội đã được vận dụng rất nhiều trong việc tìm hiểu các quá trình truyền tải và phát triển của tin đồn cũng như vai trò của tin đồn trong các nhóm, tổ chức có các kiểu quan hệ khác nhau. Vận dụng cách tiếp cận lý thuyết mạng lưới xã hội để phân tích và lý giải sự tham gia xã hội của các cá nhân trong nghiên cứu tin đồn cho thấy: mỗi chủ thể dựa trên mạng lưới xã hội mà mình đang có sẽ tham gia vào các nhóm, tổ chức thông qua các mối liên kết giữa các cá nhân và nhóm xã hội. Khi phân tích quá trình hình thành và phát triển của tin đồn, cần tiếp cận vấn đề dưới góc độ của lý thuyết mạng lưới xã hội để tìm hiểu xem tin đồn đã được lan truyền như thế nào giữa các cá nhân, các nhóm trong các mạng lưới với mối liên hệ mạnh yếu khác nhau.

Tiếp cận triết lý mạng lưới xã hội để nghiên cứu và phân tích và lý giải sự tham gia của những cá thể vào quy trình truyền tải và đảm nhiệm tin đồn thổi. Lý thuyết mạng lưới xã hội chỉ cho thấy khi nghiên cứu và điều tra về chính sách Viral lời đồn thổi hay khám phá sự hình thành lời đồn thổi tất cả chúng ta cần phải chăm sóc xem những cá thể với vai trò khác nhau trong nhóm xã hội họ sẽ tham gia với vai trò như thế nào trong quy trình hình thành và tăng trưởng của tin đồn thổi. Và liệu rằng sự tăng trưởng của lời đồn thổi có khác nhau trong những nhóm xã hội khác nhau ? Lý thuyết mạng lưới chỉ ra rằng trong mỗi nhóm xã hội khác nhau, chủ thể sẽ có những hành vi, vai trò và vị thế khác nhau. Vậy, với vị trí khác nhau đó họ sẽ tham gia như thế nào vào quy trình hình thành và phát tán lời đồn thổi ? Sự tham gia xã hội của con người được bộc lộ ở những mối liên hệ, sợi dây link giữa những cá thể, những nhóm xã hội với nhau trên cơ sở tập trung chuyên sâu vào những hành vi ứng xử giữa cá thể với cá thể, cá thể với nhóm, cá thể với xã hội. Đó hoàn toàn có thể là mối quan hệ mang tính bền chặt hoặc là những mối quan hệ thông thường và không bền chặt ( hay còn gọi là mối quan hệ đóng và mối quan hệ mở ). Trong đời sống của mỗi người đều sống sót những mạng lưới những quan hệ tương đối chằng chịt với nhiều Lever, tùy thuộc vào những chủ thể của mối quan hệ đó là ai, thuộc phân tầng xã hội nào. Các quan hệ chằng chịt với nhiều Lever mà những cá thể tham gia vào có làm tăng thêm sự lan tỏa của tin đồn thổi trong khoảng trống bán công cộng hay không ? Và liệu rằng với những mối liên hệ chặt như những người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình hay mối liên hệ liên tục giữa những người đồng nghiệp, những người bạn thân có tạo ra sự hạn chế trong quy trình hình thành và phát tán lời đồn thổi như quan điểm của Mark Granovetter hay không ? Tiếp cận lời đồn thổi và sự phát tán lời đồn thổi dưới góc nhìn của triết lý mạng lưới sẽ giúp nhìn nhận và lý giải được đặc thù, mức độ tham gia vào những hoạt động giải trí xã hội, nhóm xã hội của mỗi cá thể trải qua mạng lưới hệ thống những mối liên hệ của họ trong đời sống. Từ việc lý giải phương pháp những cá thể thể hiện hành vi của bản thân trong nhóm, hoàn toàn có thể phân biệt được hình thức và nội dung của sự tham gia, những mối quyền lợi cũng như vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm mà mỗi người nắm giữ trong mạng lưới những mối liên hệ. Bên cạnh đó, cách tiếp cận mạng lưới xã hội cũng sẽ giúp cho việc lý giải một phần những đặc trưng, đặc thù và những mối link giữa cá thể với cá thể trong một nhóm và giữa cá thể với những nhóm khác nhau trong xã hội. Nhìn vào sơ đồ mạng xã hội mà một cá thể đạt được hoàn toàn có thể nhìn thấy được mức độ rộng, hẹp trong những mối quan hệ cũng như năng lực tham gia xã hội của cá thể .
Trong toàn cảnh mà những phương tiện đi lại tiếp thị quảng cáo đang ngày càng tăng trưởng thì việc ứng dụng những kỹ thuật nghiên cứu và phân tích mạng lưới cũng chỉ cho thấy cần phải tìm hiểu và khám phá vai trò truyền thông online của những cá thể trong những nhóm, tổ chức triển khai xã hội khác nhau. Có thể thấy trong một nhóm, hay trong một tổ chức triển khai luôn có những người giữ vai trò như ngôi sao 5 cánh, người gác cổng hay thậm chí còn là người bị cô lập trong quy trình truyền thông online. Vậy, trong những toàn cảnh với những nhóm khác nhau thì ai, cá thể nào sẽ là người giữ vai trò truyền tin ? Ai là người gác cổng và ai là người bị cô lập ? Lý thuyết mạng lưới cho ta thấy những cá thể khi tham gia vào những hoạt động giải trí xã hội sẽ không chỉ tham gia với tư cách cá thể, mà họ tham gia vào những quy trình này trải qua mạng lưới những mối quan hệ mạnh – yếu của mình. Mặt khác, cá thể thường lựa chọn cách ứng xử khác nhau tương ứng từng nhóm với từng mối liên hệ và ảnh hưởng tác động thế nào tới hành vi truyền tải, tiếp đón tin đồn thổi .
Trong nghiên cứu và điều tra tin đồn thổi, kim chỉ nan mạng lưới xã hội được vận dụng ở tầm vi mô và vĩ mô. Vận dụng kim chỉ nan này vào nghiên cứu giúp ta có cơ sở lý giải một cách tương đối về nguồn gốc quy mô lan tỏa lời đồn thổi từ cá thể, nhóm này đến cá thể, nhóm khác. Trong đó, cá thể khi tham gia xã hội sẽ trải qua mạng lưới những mối quan hệ mạnh – yếu của mình để gia nhập vào những nhóm, những tổ chức triển khai xã hội khác nhau. Các nhóm xã hội này lại có những độc lạ nhất định về kinh tế tài chính, mối quan hệ, quyền lực tối cao … và cá thể trải qua đó để lựa chọn cách ứng xử khác nhau tương ứng từng nhóm với mối liên hệ đơn cử. Mỗi một mối link trong mạng lưới của cá thể hoàn toàn có thể cho thấy rõ sự phong phú trong lối sống, hành vi ứng xử, vị thế, vai trò của cá thể đó. Tuy nhiên, mỗi một cá thể có một mạng lưới và hàng loạt xã hội là một mạng lưới hệ thống những mạng lưới xã hội xen kẽ, bện chặt vào nhau và không giống nhau. Bởi vậy, những cá thể có thời cơ thu – nhận những luồng thông tin không giống nhau nên dẫn đến sự khác nhau trong tham gia xã hội giữa những cá thể trong những nhóm xã hội khác nhau .

4. Kết luận

Tin đồn là một hiện tượng kỳ lạ thường gặp trong đời sống xã hội phản ánh cấu trúc niềm tin, tâm ý đặc trưng của một nhóm người nhất định. Sự tăng trưởng của khoa học công nghệ tiên tiến, đặc biệt quan trọng là những phương tiện đi lại truyền thông online đã tạo điều kiện kèm theo để lời đồn thổi tăng trưởng, lan tỏa và có ảnh hưởng tác động sâu rộng đến đời sống của mọi những tầng lớp trong xã hội. Bởi vậy, việc vận dụng triết lý mạng lưới xã hội của Granovetter trong điều tra và nghiên cứu lời đồn thổi sẽ giúp lý giải sự tương tác giữa những cá thể, nhóm trong mạng lưới xã hội bộc lộ qua mối liên hệ mạnh / yếu khác nhau về những sự kiện, hiện tượng kỳ lạ xã hội. Các đặc tính mới của sự kiện tin đồn thổi Open khi chúng được đặt trong mạng lưới xã hội và những đặc tính có sẵn ở cấu trúc những mạng lưới không chỉ đơn thuần dừng lại ở những cá thể trong đó. Đặc biệt, xã hội là tập hợp của nhiều cá thể với một vị thế xã hội nhất định và tham gia mạng lưới quan hệ xã hội dựa trên quyền lợi nhằm mục đích sống sót trong một cơ cấu tổ chức xã hội. Bởi vậy, điều tra và nghiên cứu sự kiện lời đồn thổi trải qua mạng lưới xã hội sẽ góp thêm phần làm sáng tỏ sự Viral lời đồn thổi khi được trao đổi trải qua giữa những cá thể, nhóm tùy theo mức độ gắn bó giữa những cá thể nhằm mục đích phản ánh được thực chất mỗi sự kiện khi đưa ra. Từ đó, lý giải ý nghĩa chỉ huy hành vi phát sinh trong mối quan hệ giữa những cá thể, nhóm nhằm mục đích thấy được chính sách hình thành, tăng trưởng tin đồn thổi trải qua kim chỉ nan mạng lưới xã hội .

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[ 1 ] Vũ Quang Hà ( 2001 ), Các triết lý xã hội học, t. 1, Nxb Đại học Quốc gia Thành Phố Hà Nội, TP.HN .
[ 2 ] Lê Ngọc Hùng ( 2003 ), “ Lý thuyết và giải pháp tiếp cận mạng lưới xã hội : trường hợp tìm kiếm việc làm của sinh viên ”, Tạp chí Xã hội học, số 2 .
[ 3 ] Lê Minh Tiến ( 2006 ), “ Tổng quan nghiên cứu và phân tích mạng lưới xã hội trong điều tra và nghiên cứu xã hội ”, Tạp chí Khoa học xã hội, số 9 .
[ 4 ] Allport G.W., Postman L. ( 1947 ), The Psychology of Rumor, H. Holt and Company .
[ 5 ] Anthropology, S. ( 1963 ), Translated by Claire Jacobson and Brooke Grundfest Schoepf, trans, Basic Books : Thành Phố New York .
[ 6 ] Barnes, J. A. ( 1954 ), Class and committees in a Norwegian island parish, Human relations, No. 7 ( 1 ) .
[ 7 ] Bearman, P. S. ( 1993 ), Relations into Rhetorics : Local Elite Social structure in Norfolk, England, 1540 – 1640, New Brunswick, New Jersey : Rutgers University Press .
[ 8 ] Carpentier, N., và Bernard, P. ( 2011 ), “ The Complexities of Help-seeking : Exploring Challenges through a Social Network Perspective ”, In Handbook of the Sociology of Health, Illness, and Healing, Springer, NY, Thành Phố New York .
[ 9 ] Caulkins, D. ( 1981 ), “ The Norwegian connection : Eilert Sundt and the idea of social networks in 19 th century ethnology ”, Connections, No. 4 ( 2 ) .
[ 10 ] DiFonzo, N., và Bordia, P. ( 2000 ), “ How top PR Professionals Handle Hearsay : Corporate Rumors, their Effects and Strategies to Manage them ”, Public Relations Review, No. 26 ( 2 ) .
[ 11 ] Fichter, J. H. ( 1957 ), “ Sociology of Religion ”, Commonweal 66 .

[12] Furht, B. (Ed.) (2010). Handbook of Social Network Technologies and Applications,
Springer Science & Business Media.

[ 13 ] Mark Granovetter ( 1973 ), “ The Strength of Weak Ties ”, American Journal of Sociology, Vol. 78 .
[ 14 ] Moreno, J. L. ( 1934 ), Who shall survive ? : A new approach to the problem of human interrelations, Nervous and Mental Disease Publishing Company, Washington, DC .
[ 15 ] Nkpa, Nwokocha KU. ( 1975 ), “ Rumor Mongering in War Time ”, The Journal of Social Psychology, No. 96 ( 1 ) .
[ 16 ] Peterson, W. A., and Gist, N. P. ( 1951 ), “ Rumor and public opinion ”, American Journal of Sociology, No. 57 ( 2 ) .
[ 17 ] Radcliffe-Brown, A. ( 1940 ), “ On Joking Relationships ”, Journal of the International African Institute, Vol. 3, No. 13 .

[18] Rosnow, R. L. (2001), Rumor and Gossip In Interpersonal Interaction and Beyond: A
Social Exchange Perspective, In R. M.

[ 19 ] Rogers, E. M. ( 1986 ), Communication Technology, Vol. 1, Simon and Schuster .

[20] Simmel, G. (1955), “The web of group affiliations”, Conflict and the web of group
affiliations, Free fress, New York.

[ 21 ] Wolfe, A. W. ( 1978 ), “ The Rise of Network Thinking in Anthropology ”, Social networks, No. 1 ( 1 ) .
Nguồn : Khoa học xã hội Nước Ta, số 8 – 2019

Ban Tu Thư (thanhdiavietnamhoc.com)

Rate this post