Ngôn ngữ học – Wikipedia tiếng Việt

Ngôn ngữ học hay ngữ lý học[1] là bộ môn nghiên cứu về ngôn ngữ. Người nghiên cứu bộ môn này được gọi là nhà ngôn ngữ học. Nói theo nghĩa rộng, nó bao gồm ba khía cạnh: hình thái ngôn ngữ, nghĩa trong ngôn ngữ và ngôn ngữ trong ngữ cảnh. Những hoạt động miêu tả ngôn ngữ sớm nhất biết tới được cho là của Panini (thế kỷ IV trước Công nguyên), với những phân tích về tiếng Phạn (Sanskrit) trong cuốn Ashtadhyayi.

Ngôn ngữ học nghiên cứu và phân tích ngôn ngữ con người như một mạng lưới hệ thống link âm thanh ( hay cử chỉ ra hiệu ) với ý nghĩa. Ngữ âm học điều tra và nghiên cứu về âm học và cấu âm của sự tạo ra và tiếp đón âm thanh từ lời nói và ngoài lời nói. Mặt khác, bộ môn nghiên cứu và điều tra về nghĩa trong ngôn ngữ lại làm sáng tỏ cách những ngôn ngữ mã hóa mối quan hệ giữa những thực thể, những đặc thù và những góc nhìn khác của quốc tế để chuyển tải, giải quyết và xử lý và gán nghĩa, cũng như điều khiển và tinh chỉnh và xử lý sự mơ hồ ( ambiguilty ). Trong lúc Ngữ nghĩa chăm sóc tới những điều kiện kèm theo chân trị, Ngữ dụng lại chăm sóc tới những tác động ảnh hưởng của Ngữ cảnh tới ý nghĩa .

Ngữ pháp tạo lập nên một hệ thống các luật chi phối hình thái của phát ngôn trong một ngôn ngữ nhất định. Nó bao gồm cả âm, nghĩa và âm vị (âm thanh có đặc trưng gì và kết hợp với nhau như thế nào), hình thái học (cấu tạo vào cách kết hợp các từ).

Các nghiên cứu và điều tra chuyên ngành của ngôn ngữ học được rất nhiều nhà chuyên ngành theo đuổi ; và những nhà nghiên cứu này ít khi chấp thuận đồng ý với nhau, như Russ Rymer đã miêu tả một cách trào phúng như sau :

Linguistics is arguably the most hotly contested property in the academic realm. It is soaked with the blood of poets, theologians, philosophers, philologists, psychologists, biologists, anthropologists, and neurologists, along with whatever blood can be got out of grammarians.

( Ngôn ngữ học hoàn toàn có thể nói là một đấu trường nóng bỏng nhất trong giới tri thức. Đấu trường đó đẫm đầy máu của những nhà thơ, nhà thần học, nhà triết học, nhà văn lý học, nhà tâm lý học, nhà sinh vật học, nhà nhân chủng học và nhà thần kinh học, cùng với tổng thể lượng máu hoàn toàn có thể lấy ra được của những nhà ngữ pháp học. ) 1

Quan tâm số 1 của ngôn ngữ học triết lý là miêu tả thực chất của năng lực ngôn ngữ của loài người, hay ” sự tinh thông ” ; lý giải cho được khi nói một người ” biết ” một ngôn ngữ thì người đó thật sự ” biết ” được gì ; và lý giải cho được bằng cách nào con người đã ” biết ” được ngôn ngữ đó .Tất cả con người ( trừ những trường hợp bị bệnh đặc biệt quan trọng ) đều đạt tới sự tinh thông ở bất kể ngôn ngữ nào được nói ( hoặc ra dấu, trong trường hợp ngôn ngữ dấu ) xung quanh họ trong quy trình trưởng thành, với rất ít sự hướng dẫn có ý thức. Động vật khác không làm được như vậy. Do đó, có một đặc thù bẩm sinh nào đó khiến cho con người hoàn toàn có thể biết cách sử dụng ngôn ngữ. Không có một quy trình ” di truyền học ” rõ ràng nào gắn với sự độc lạ giữa những ngôn ngữ : một cá thể hoàn toàn có thể lĩnh hội được bất kể ngôn ngữ nào mà họ đã được tiếp xúc lâu dài hơn trong môi trường tự nhiên sống khi còn bé, không phân biệt nguồn gốc cha mẹ hay dân tộc bản địa của họ .Các cấu trúc ngôn ngữ là những cặp song hành giữa ý nghĩa và âm thanh ( hoặc hình thức ngoại hiện khác ). Các nhà ngôn ngữ học hoàn toàn có thể chỉ tập trung chuyên sâu vào 1 số ít nghành nghề dịch vụ nhất định của ngôn ngữ, hoàn toàn có thể sắp xếp như sau :
Nhiều nhà ngôn ngữ học đồng ý chấp thuận rằng những phân ngành trùng lắp nhau đáng kể trong điều tra và nghiên cứu. Tuy nhiên, bất kể quan điểm của họ ra làm sao, mỗi nghành nghề dịch vụ đều có những ý niệm cốt lõi của nó, yên cầu sự tìm tòi, điều tra và nghiên cứu khoa học kỹ lưỡng .Những nghành nghề dịch vụ được cho là trùng lắp được phân ra dựa theo những yếu tố ngoại tại được xem xét. Ví dụ như :

Sự phong phú[sửa|sửa mã nguồn]

Một phần đông công sức của con người của những nhà ngôn ngữ học được bỏ ra để đi sâu vào khám phá thực chất của sự khác nhau giữa những ngôn ngữ trên quốc tế. Bản chất của sự phong phú ngôn ngữ này rất quan trọng để tất cả chúng ta hiểu được năng lực ngôn ngữ của loài người nói chung : nếu năng lực ngôn ngữ của con người bị gò bó hạn hẹp bởi những đặc thù sinh học của loài, thì những ngôn ngữ phải rất giống nhau. Nếu năng lực ngôn ngữ của con người không bị hạn chế, thì những ngôn ngữ hoàn toàn có thể cực kỳ khác nhau .Tuy nhiên, có nhiều cách hiểu khác nhau so với sự giống nhau giữa những ngôn ngữ. Ví dụ như, tiếng Latin được người La Mã sử dụng đã tăng trưởng thành tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý. Sự giống nhau giữa tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý, trong nhiều trường hợp, là do cả hai đã thừa kế từ tiếng Latin. Vậy, về nguyên tắc, nếu hai ngôn ngữ có cùng đặc thù nào đó thì đặc thù này hoàn toàn có thể hoặc do có cùng nguồn gốc hoặc do đặc thù nào đó thuộc bộ phận ngôn ngữ của con người ( human language faculty ). Dĩ nhiên, luôn luôn hoàn toàn có thể xảy ra một sự ngẫu nhiên dẫn đến sự giống nhau nào đó, như thể trường hợp từ ‘ mucho ‘ trong tiếng Tây Ban Nha và từ ‘ much ‘ tiếng Anh. Cả hai từ không tương quan nhau chút nào về mặt lịch sử dân tộc, mặc dầu chúng có nghĩa và cách phát âm giống nhau .Thường thì năng lực có cùng nguồn gốc hoàn toàn có thể được vô hiệu. Ai cũng biết, việc học một ngôn ngữ là rất thuận tiện so với con người, do đó, ta hoàn toàn có thể suy đoán rằng những ngôn ngữ đã được nói tối thiểu là từ khi có con người tân tiến về mặt sinh học, hoàn toàn có thể là tối thiểu năm mươi nghìn năm nay. Những chiêu thức khách quan quan sát sự đổi khác của ngôn ngữ ( ví dụ như, so sánh ngôn ngữ trong những văn bản cổ với ngôn ngữ hậu sinh của chúng được nói thời nay ) cho thấy sự đổi khác là nhanh gọn đến độ tất cả chúng ta không thể nào tái dựng lại một ngôn ngữ đã được nói cách đây rất lâu. Từ đây suy ra được rằng, những điểm tương đương trong những ngôn ngữ được nói ở những nơi khác nhau trên quốc tế thường thì không hề được dùng làm vật chứng chứng tỏ chúng có cùng tổ tiên .Bất ngờ hơn nữa, người ta đã ghi nhận được những trường hợp ngôn ngữ ký hiệu được tăng trưởng trong những hội đồng người khiếm thính bẩm sinh đã sớm không có thời cơ được tiếp xúc với ngôn ngữ nói. Người ta đã chỉ ra được rằng những đặc thù của những ngôn ngữ dấu này nói chung là trùng khớp với nhiều đặc thù của những ngôn ngữ nói. Điều này củng cố giả thuyết rằng những đặc thù giống nhau đó không phải do một nguồn gốc chung mà là do những đặc thù tổng quát của phương pháp học ngôn ngữ .Nói một cách tự do, tổng hợp những đặc thù chung của tổng thể những ngôn ngữ hoàn toàn có thể được gọi là ” ngữ pháp phổ quát ” ( universal grammar ) ( viết tắt NPTC ), một đề tài có những đặc thù được bàn cãi rất nhiều. Các chuyên viên ngôn ngữ học và phi-ngôn ngữ học cũng sử dụng thuật ngữ này theo nhiều cách khác nhau .Các đặc tính chung phổ quát của ngôn ngữ hoàn toàn có thể một phần xuất phát từ những phương diện chung toàn thế giới những thưởng thức của con người ; Ví dụ như, toàn bộ mọi người đều thưởng thức qua nước, và tổng thể ngôn ngữ của loài người đều có một từ để chỉ nước. Tuy nhiên, thưởng thức chung không đủ để lý giải những câu hỏi khó hơn về NPTC. Hãy xét một ví dụ mê hoặc sau : giả sử toàn bộ ngôn ngữ loài người đều phân biệt được danh từ và động từ. Nếu đúng như vậy thì hiện tượng kỳ lạ này cần được lý giải thấu đáo hơn, vì danh từ và động từ không phải là thứ thưởng thức được trong quốc tế vật chất bên ngoài những ngôn ngữ sử dụng chúng .Nói chung, một đặc thù của NPTC hoàn toàn có thể là xuất phát từ những đặc tính chung của nhận thức con người hoặc từ đặc tính nhận thức chung đơn cử nào đó của con người gắn liền với ngôn ngữ. Nhân loại còn hiểu biết quá ít về nhận thức của con người nói chung, không đủ để đưa ra phân biệt có giá trị. Do đó, những điều tổng hợp thường được đưa ra trong ngôn ngữ học triết lý mà không chứng minh và khẳng định rõ chúng có mối liên hệ nào đến những góc nhìn khác của nhận thức hay không .

Đặc tính của ngôn ngữ[sửa|sửa mã nguồn]

Từ thời Hy Lạp cổ đại, người ta đã hiểu rằng ngôn ngữ có khuynh hướng được tổ chức triển khai theo những phạm trù ngữ pháp như danh từ và động từ, danh cách và đối cách, hay hiện tại và quá khứ. Từ vựng và ngữ pháp của một ngôn ngữ được tổ chức triển khai theo những thể loại cơ bản này .

Ngoài cách dùng nhiều thể loại cụ thể, ngôn ngữ có một đặc điểm quan trọng là nó tổ chức các yếu tố thành những cấu trúc đệ quy; cho phép một ngữ danh từ hàm chứa ngữ danh từ khác (ví dụ như the chimpanzee’s lips) hoặc một mệnh đề hàm chứa một mệnh đề khác (Ví dụ như I think that it’s raining). Mặc dù phép đệ quy trong ngữ pháp được ngầm công nhận từ rất sớm (bởi nhiều người như Jespersen), tầm quan trọng của phương diện ngôn ngữ này chỉ được nhận thức trọn vẹn sau khi quyển sách [2] của Noam Chomsky được xuất bản năm 1957, trình bày ngữ pháp chính quy của một phần Anh ngữ. Trước đó, những mô tả chỉ tiết nhất về hệ thống ngôn ngữ chỉ bàn về hệ thống ngữ âm vị học và hình thái học, có khuynh hướng khép kín và thiếu sáng tạo.

Chomsky đã sử dụng ngữ pháp phi ngữ cảnh được bổ sung thêm nhiều biến đổi. Từ đó về sau, ngữ pháp phi ngữ cảnh đã được viết ra cho rất nhiều bộ phận ngôn ngữ khác nhau (Ví dụ như, generalised phrase structure grammar, cho tiếng Anh), nhưng người ta đã chứng minh rằng ngôn ngữ loài người bao gồm các yếu tố phụ thuộc lẫn nhau, không thể được giải quyết đầy đủ bằng ngữ pháp phi ngữ cảnh. Việc này đòi hỏi phải có giải pháp hiệu quả hơn, ví dụ như các biến đổi chẳng hạn.

Mô tả hay định chuẩn[sửa|sửa mã nguồn]

Những nghiên cứu trong phạm vi ngôn ngữ học hiện nay đều nằm trong lĩnh vực “mô tả” (descriptive); các nhà nghiên cứu tìm cách làm sáng tỏ các bản tính của ngôn ngữ mà không đưa ra các phán xét hay tiên đoán hướng đi của nó trong tương lai. Tuy vậy, có nhiều nhà ngôn ngữ học và các người nghiên cứu nghiệp dư đã cố gắng đưa ra các luật lệ cho ngôn ngữ theo kiểu “định chuẩn” (prescriptive), họ cố gắng đưa ra các “chuẩn” để mọi người theo.

Những người theo lối đi “định chuẩn” thường là những người trong lĩnh vực giáo dục và báo chí, họ thường ít khi nằm trong lĩnh vực ngôn ngữ học hàn lâm. Những người này có một khái niệm khá rõ về những điều mà họ cho là “đúng” hay “sai”, họ có thể tự cho mình nhiệm vụ làm cho các thế hệ tương lai dùng một loại ngôn ngữ có thể dẫn đến “thành công” hơn “thất bại”, thường là một lối nói, một cách phát âm mà họ cho là “chuẩn”. Các lý do làm cho họ không chấp nhận được các “cách dùng sai” có thể bao gồm sự ngờ vực cho các từ mới (neologism), các lý do liên quan đến các phương ngữ (dialect) bị xã hội chê bai, hay đơn giản là vì các mâu thuẫn với các lý thuyết họ ưa chuộng. Một hình thức cực đoan của hình thái “định chuẩn” là hình thức kiểm duyệt; những nhà kiểm duyệt thường cho họ một nghĩa vụ diệt trừ các từ, các cách dùng, các lối phát âm… mà theo các giá trị xã hội, đạo đức, chính trị… của họ có thể dẫn đến một xã hội xấu.

Trong khi đó, những người theo lối “mô tả” không chấp nhận khái niệm “cách dùng sai” của những người đi theo lối “quy định”. Họ có thể gọi cách dùng đó như là “cá tính đặc trưng” (idiosyncratic) hay họ có thể tìm cách khám phá ra một “luật” mới cho cách dùng đó để mang nó đi vào trong hệ thống (thay vì tự động cho các lối dùng “sai” là nằm ngoài hệ thống như các người theo lối “định chuẩn” làm). Trong phạm vi điều tra điền dã (fieldwork), các nhà ngôn ngữ học miêu tả nghiên cứu ngôn ngữ bằng cách dùng một đường lối diễn tả. Phương pháp của họ gần với phương pháp khoa học được dùng trong các ngành khác.

So sánh viết và nói[sửa|sửa mã nguồn]

Hầu hết các nhà ngôn ngữ học đều có chung lập trường rằng ngôn ngữ nói mang tính chủ đạo hơn, do đó, quan trọng hơn, cần nghiên cứu hơn là ngôn ngữ viết. Quan điểm này có một số lý do như sau:

  • Việc nói năng là đặc tính chung của loài người trên toàn cầu, trong khi nhiều nền văn hoá và cộng đồng có tiếng nói không có chữ viết;
  • Người ta học nói và xử lý ngôn ngữ nói dễ dàng hơn và sớm hơn ngôn ngữ viết.
  • Một số nhà khoa học nhận thức tranh luận rằng bộ não có một “đặc khu ngôn ngữ” bẩm sinh. Kiến thức của đặc khu này được cho là có được từ việc học tiếng nói chứ không phải chữ viết, cụ thể là vì ngôn ngữ nói được tin là sự thích nghi theo luật tiến hoá, trong khi chữ viết lại là một phát minh tương đối gần đây.

Dĩ nhiên. những nhà ngôn ngữ học đồng ý chấp thuận rằng việc điều tra và nghiên cứu ngôn ngữ viết là có giá trị và rất nên làm. Đối với việc điều tra và nghiên cứu ngôn ngữ học sử dụng những phương pháp ngôn ngữ học tập hợp và ngôn ngữ học máy tính, ngôn ngữ viết thường thuận tiện hơn khi giải quyết và xử lý số lượng lớn tài liệu ngôn ngữ. Một tập hợp lớn tài liệu ngôn ngữ nói vừa khó tạo được, vừa khó tìm và thường là được ký âm và được viết ra. Hơn nữa, những nhà ngôn ngữ học đã tìm đến tài liệu ngôn từ dựa trên chữ viết, dưới nhiều định dạng tiếp xúc qua máy tính để làm nguồn nghiên cứu và điều tra .Việc điều tra và nghiên cứu mạng lưới hệ thống chữ viết ở bất kể trường hợp nào cũng được xem là một nhánh của ngôn ngữ học .

Lịch sử ngôn ngữ học[sửa|sửa mã nguồn]

Ngôn ngữ học, một môn điều tra và nghiên cứu ngôn ngữ một cách mạng lưới hệ thống, khởi xướng từ Ấn Độ thời đồ sắt bằng việc nghiên cứu và phân tích tiếng Phạn. Những cuốn sách Pratishakhya ( thế kỷ thứ 8 trước công nguyên ) hoàn toàn có thể xem là một bộ sưu tập những quan sát về những biến hóa, phân thành những tổng hợp khác nhau cho từng phe phái Vệ Đà khác nhau. Việc nghiên cứu và điều tra những văn bản này một cách có mạng lưới hệ thống đã làm nền tảng để từ đó hình thành môn văn phạm Vyakarana, với chứng tích sớm nhất còn lại ngày này là tác phẩm của Pāṇini ( 520 – 460 BC ). Pāṇini đã tổng hợp ra gần 4000 những quy luật cho sinh ra một thứ ngữ pháp sản sinh hoàn hảo và cực kỳ cô đọng của tiếng Phạn. Phương pháp tiếp cận mang tính nghiên cứu và phân tích của ông đã nhắc đến những khái niệm như âm vị, hình vị và gốc từ. Do chú trọng đến tính ngắn gọn nên ngữ pháp của ông đã cho ra một cấu trúc có tính phi trực giác cao, tượng như ” ngôn ngữ máy tính ” thời nay ( khác với những ngôn ngữ lập trình mà con người hoàn toàn có thể đọc được ). Những quy tắc logic và kỹ thuật bậc thầy của ông đã có tầm tác động ảnh hưởng to lớn trong ngôn ngữ học cổ đại lẫn văn minh .Ngôn ngữ học Ấn Độ đã giữ vững tầm cao trong nhiều thế kỷ ; Patanjali ở thể kỷ thứ hai trước CN vẫn hăng say chỉ trích Panini. Tuy nhiên, trong những thế trước CN, ngữ pháp của Panini đã được xem là ngữ pháp lao lý, và sau đó những nhà phản hồi đã trở nên trọn vẹn phục thuộc vào đó. Bhartrihari ( 450 – 510 ) cho ra kim chỉ nan rằng hành vi nói năng được tạo ra do bốn tiến trình : thứ nhất, hình thành sáng tạo độc đáo ; thứ hai, chuyển ý thành lời và sắp xếp thứ tự ; thứ ba, triển khai truyền tín hiệu lời nói vào không khí ; cả ba quy trình tiến độ này do người nói triển khai và tiến trình ở đầu cuối là nghe hiểu lời nói, do người nghe hoặc người thông dịch chịu nghĩa vụ và trách nhiệm .

Ở Trung Á, nhà ngôn ngữ học Ba Tư Sibawayh đã mô tả tiếng Ả Rập một cách chuyên nghiệp và chi tiết vào năm 760, trong quyển sách bất hủ của ông, Al-kitab fi al-nahw (الكتاب في النحو, Quyển sách viết về ngữ pháp), làm sáng tỏ nhiều khía cạnh của ngôn ngữ. Trong sách của mình, ông đã phân biệt rõ ngữ âm học với âm vị học.

Ngôn ngữ học Tây phương bắt nguồn từ thời văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại với việc tự biện ngữ pháp như trong đoạn Cratylus của Plato, nhưng nhìn chung vẫn kém xa những thành quả đạt được của các nhà ngữ pháp Ấn Độ cổ đại cho đến tận thế kỷ 19, khi các tài liệu học thuật của Ấn Độ bắt đầu có mặt ở châu Âu.

Một nhà ngôn ngữ học đầu thế kỷ 19 tên Jakob Grimm, đã mạng lưới hệ thống ra quy luật biến hóa cách phát âm của phụ âm, được biết đến với tên Luật Grimm vào năm 1822. Karl Verner đã mày mò ra Luật Verner. August Schleicher đã tạo ra thuyết ” Stammbaum ” và Johannes Schmidt đã tăng trưởng thuyết ” Wellen ” ( ” quy mô sóng ” ) vào năm 1872 .Ferdinand de Saussure là người sáng lập ra ngôn ngữ học cấu trúc văn minh. Edward Sapir, một người đứng vị trí số 1 trong ngành ngôn ngữ học cấu trúc ở Mỹ, là một trong những người tiên phong tò mò quan hệ giữa điều tra và nghiên cứu ngôn ngữ và nhân chủng học. Phương pháp luận của ông có sức tác động ảnh hưởng lớn so với những người hậu bối của ông. Mô hình ngôn ngữ chính thức của Noam Chomsky, ngữ pháp sản sinh-chuyển hoá, đã tăng trưởng dưới sự ảnh hưởng tác động của thầy mình, Zellig Harris, người lại chịu ảnh hưởng tác động lớn từ Leonard Bloomfield. Mô hình này đã giữ vị trí chủ chốt từ những thập niên 1960 .Chomsky vẫn là nhà ngôn ngữ học có sức tác động ảnh hưởng lớn nhất ngày này. Những nhà ngôn ngữ học thao tác theo những khuôn khổ như Head-Driven Phrase Structure Grammar hoặc Ngữ Pháp Chức năng Từ Vựng nhấn mạnh vấn đề tầm quan trọng của việc chính thức hoá và tính đúng chuẩn chính thức trong việc diễn đạt ngôn ngữ học, và hoàn toàn có thể phần nào xa rời khu công trình gần đây hơn của Chomsky ( chương trình ” đơn thuần tối thiểu ” cho Ngữ pháp chuyển hoá ) có liên hệ thân thiện hơn với những khu công trình trước kia của Chomsky. Những nhà ngôn ngữ học theo đuổi Lý Thuyết Tối Ưu trình diễn những điều tổng hợp được theo những quy luật hoàn toàn có thể có ngoại lệ, một hướng đi khác xa với ngôn ngữ học chính quy, và những nhà ngôn ngữ học theo đuổi những loại ngữ pháp công dụng và ngôn ngữ học nhận thức có khuynh hướng nhấn mạnh vấn đề tính phi độc lập của kỹ năng và kiến thức ngôn ngữ học và tính phi toàn thế giới của những cấu trúc ngôn ngữ học, do đó, xa lìa kiểu mẫu Chomsky một cách đáng kể .

Các môn học liên ngành[sửa|sửa mã nguồn]

Ngôn ngữ học ngữ cảnh[sửa|sửa mã nguồn]

Ngôn ngữ học ngữ cảnh gồm có những môn nghiên cứu và điều tra sự ảnh hưởng tác động qua lại giữa ngôn ngữ học và những ngành học khác. Ở môn ngôn ngữ học kim chỉ nan, ngôn ngữ được xem xét độc lập trong khi những nghành nghề dịch vụ đa ngành trong ngôn ngữ học nghiên cứu và điều tra việc ngôn ngữ tương tác với quốc tế bên ngoài ra sao .

Ngôn ngữ học xã hội, ngôn ngữ học nhân học hay Ngôn ngữ học nhân chủng, và nhân học ngôn ngữ là những môn khoa học xã hội chuyên xem xét sự tương tác giữa ngôn ngữ học và toàn xã hội.

Ngôn ngữ học tâm ý và ngôn ngữ học thần kinh link y học với ngôn ngữ học .Những nghành nghề dịch vụ đa ngành của ngôn ngữ học gồm có thụ đắc ngôn ngữ, ngôn ngữ học tiến hoá, ngôn ngữ học máy tính và khoa học nhận thức .

Ngôn ngữ học ứng dụng[sửa|sửa mã nguồn]

Ngôn ngữ học lý thuyết quan tâm đến việc tìm ra và miêu tả những điều khái quát được về một ngôn ngữ nhất định cũng như về tất cả các ngôn ngữ. Ngôn ngữ học ứng dụng đem những thành quả đó đi “ứng dụng” vào những lĩnh vực khác. Thường thì ngôn ngữ học ứng dụng được chỉ đến việc sử dụng nghiên cứu ngôn ngữ học trong việc dạy ngôn ngữ, nhưng kết quả nghiên cứu ngôn ngữ học còn được dùng trong các lĩnh vực khác.

Nhiều nghành nghề dịch vụ ngôn ngữ học ứng dụng thời nay tương quan mật thiết đến việc sử dụng máy vi tính. Máy nói và thiết bị nhận dạng giọng nói sử dụng kỹ năng và kiến thức ngữ âm học và âm vị học để phân phối những giao diện giọng nói cho máy tính. Các ứng dụng của ngôn ngữ học máy tính trong việc dịch bằng máy, dịch thuật có sự tương hỗ của máy tính, và việc giải quyết và xử lý ngôn ngữ tự nhiên là những nghành ngôn ngữ học ứng dụng gặt hái được nhiều thành quả và đã tiến lên vị trí đứng vị trí số 1 trong những năm gần đây khi năng lực của máy tính ngày càng nâng cao. Ảnh hưởng của những ứng dụng này đã đem lại sự ảnh hưởng tác động tích cực đến những kim chỉ nan về cú pháp học cũng như ngữ nghĩa học, vì việc mô phỏng những triết lý này trên máy tính số lượng giới hạn chúng trong khoanh vùng phạm vi những thao tác thống kê giám sát được và nhờ vậy, đem lại cơ sở toán học vững chãi hơn .

Ngôn ngữ học lịch đại[sửa|sửa mã nguồn]

Trong khi cốt lõi của ngôn ngữ học kim chỉ nan là chú trọng nghiên cứu và điều tra ngôn ngữ vào một thời gian nhất định ( thường thì là ở hiện tại ), ngôn ngữ học lịch đại khám phá xem ngôn ngữ đổi khác như thế nào theo thời hạn, có khi xem xét đến cả hàng thế kỷ. Ngôn ngữ lịch đại vừa đem đến một lịch sử dân tộc ngôn ngữ đa dạng chủng loại ( môn ngôn ngữ học đã tăng trưởng từ ngôn ngữ học lịch đại ), vừa tạo ra một nền móng kim chỉ nan vững chãi cho việc điều tra và nghiên cứu sự đổi khác của ngôn ngữ .Ở những trường Đại học Mỹ ( Hợp chủng quốc Hoa Kỳ ), khuynh hướng phi lịch đại chiếm lợi thế trong môn ngôn ngữ học. Nhiều khoá ngôn ngữ học nhập môn chỉ đề cập ngôn ngữ học lịch đại một cách qua loa. Việc chuyển trọng tâm sang hướng phi lịch đại đã khởi đầu với Saussure và trở nên thông dụng với Noam Chomsky .Các nhánh ngôn ngữ học có tính lịch đại gồm có ngôn ngữ học lịch đại so sánh và từ nguyên học .

Các chủ đề tương quan[sửa|sửa mã nguồn]

  1. ^

    Trần Ngọc Ninh. Cơ-cấu Việt-ngữ. Westminster, CA: Viện Việt-học, 2007. Tr xviii

  2. ^ Chomsky, Noam. 1957. ” Syntactic Structures “. Mouton, the Hague .

Các sách giáo khoa[sửa|sửa mã nguồn]

  • Aitchison, Jean (1999) [1995]. Linguistics: An Introduction (ấn bản 2). London: Hodder & Stoughton.

  • Akmajian, Adrian (2001). Linguistics. et al. MIT Press. ISBN 0-262-51123-1.
  • Griniewicz, Sergiusz (2004). Introduction To Linguistics (ấn bản 2). Białystok, WSFiZ. tr. 91.
  • Hudson, G. (2000) Essential Introductory Linguistics. Oxford: Blackwell.
  • Lyons, John (1995), Linguistic Semantics, Cambridge University Press. (ISBN 0-521-43877-2)
  • Napoli, Donna J. (2003) Language Matters. A Guide to Everyday Questions about Language. Oxford University Press.
  • O’Grady, William D., Michael Dobrovolsky & Francis Katamba [eds.] (2001), Contemporary Linguistics, Longman. (ISBN 0-582-24691-1) – Lower Level
  • Taylor, John R. (2003), Cognitive Grammar, Oxford University Press. (ISBN 0-19-870033-4)
  • Trask, R. L. (1995) Language: The Basics. London: Routledge.
  • Ungerer, Friedrich & Hans-Jorg Schmid (1996), An Introduction to Cognitive Linguistics, Longman. (ISBN 0-582-23966-4)

Các tác phẩm học thuật[sửa|sửa mã nguồn]

Các tác phẩm đại chúng[sửa|sửa mã nguồn]

Sách tìm hiểu thêm[sửa|sửa mã nguồn]

  • Aronoff, Mark & Janie Rees-Miller (Eds.) (2003) The Handbook of Linguistics. Blackwell Publishers. (ISBN 1-4051-0252-7)
  • Asher, R. (Ed.) (1993) Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Pergamon Press. 10 vols.
  • Bright, William (Ed) (1992) International Encyclopedia of Linguistics. Oxford University Press. 4 Vols.
  • Brown, Keith R. (Ed.) (2005) Encyclopedia of Language and Linguistics (2nd ed.). Elsevier. 14 vols.
  • Bussmann, H. (1996) Routledge Dictionary of Language and Linguistics. Routledge (translated from German).
  • Crystal, David
    • (1987) The Cambridge Encyclopaedia of Language. Cambridge University Press.
    • (1991) A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell. (ISBN 0-631-17871-6)
    • (1992) An Encyclopaedic Dictionary of Language and Languages. Oxford: Blackwell.
  • Graffi, G. 2001 200 Years of Syntax. A Critical Survey, Amsterdam, Benjamins, 2001.
  • Frawley, William (Ed.) (2003) International Encyclopedia of Linguistics (2nd ed.). Oxford University Press.
  • Malmkjaer, Kirsten (1991) The Linguistics Encyclopaedia. Routledge (ISBN 0-415-22210-9)
  • Trask, R. L.
    • (1993) A Dictionary of Grammatical Terms in Linguistics. Routledge. (ISBN 0-415-08628-0)
    • (1996) Dictionary of Phonetics and Phonology. Routledge.
    • (1997) A student’s dictionary of language and linguistics.
    • (1999) Key Concepts in Language and Linguistics. London: Routledge.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Rate this post