Tín (Nho giáo) – Wikipedia tiếng Việt

Tín (Nho giáo) là một trong những phẩm chất quan trọng trong Nho giáo, có nghĩa là làm đúng theo lời nói, cư xử đáng tin cậy.

Trong Hán ngữ, chữ Tín (信) nghĩa là niềm tin, là giữ điều hẹn ước, kết hợp bởi bộ “Nhân” (イ) và chữ “Ngôn” (言); hội ý rằng người có đức tín thì lời nói của người ấy phù hợp với hành vi, nói sao làm vậy, để tạo niềm tin nơi người khác. Trong Ngũ thường: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín, đức Tín tuy đứng ở hàng thứ năm nhưng lại rất quan trọng bởi vì hỗ trợ cho cả bốn đức trên, bởi không có niềm tin để phấn đấu thì không thể thành tựu được điều gì.

Vấn đề “trung tín” còn được Khổng Tử giảng rõ trong Kinh Dịch: “Quân tử tiến đức tu nghiệp. Trung tín sở dĩ tiến đức dã; tu từ lập kỳ thành, sở dĩ cư nghiệp dã” – Người quân tử tiến lên đạo đức, sửa cho sự nghiệp hoàn thành. Trung tín để mà tiến đức, sửa lời nói cho thành khẩn để nên sự nghiệp (Kinh Dịch: Quẻ Thuần Kiền, Văn Ngôn).

Để thể hiện sự cần thiết của đức tín, Đức Khổng nêu ví dụ: “Nhân nhi vô tín, bất tri kỳ khả dã. Đại xa vô nghê, tiểu xa vô ngột, kỳ hà dĩ hành chi tai?” – Người mà không giữ điều hẹn ước, không biết người ấy có thể ra sao. Xe lớn mà không có đòn gỗ ngang (nghê); xe nhỏ mà không có đòn gỗ cong (ngột), xe làm sao mà đi được?[1]. Xe lớn như xe bò phải có đòn gỗ ngang đóng vào hai càng để buộc con bò vào. Cái xe nhỏ như xe ngựa thì cần đòn gỗ cong để buộc ngựa vào. Nếu không có những cái đó, xe lớn, xe nhỏ đều vô dụng. Đòn nghê, đòn ngột cần cho cái xe, thì đức tín cũng cần cho con người trong xã hội. Đức tín là mấu chốt cho mọi người tín nhiệm vào. Người không có đức tín (không tạo được niềm tin) cũng thành người vô dụng.

Liên quan tới việc trị dân, Tử Hạ nói: “Quân tử tín, nhi hậu lao kỳ dân. Vị tín, tắc dĩ vi lệ kỷ dã. Tín nhi hậu gián. Vị tín, tắc dĩ vi báng kỷ dã” – Người quân tử tạo được niềm tin, rồi sau mới chỉ huy nhân dân lao động. Chưa tạo được niềm tin mà chỉ huy, thì sẽ bị coi là bạo ngược với họ. Tạo được niềm tin rồi sau mới can ngăn người khác. Chưa tạo được niềm tin mà can ngăn, thì sẽ bị coi là chê bai họ.[2].

  1. ^ Vi Chính, câu 22
  2. ^ Tử Trương, câu 10
Rate this post