Tôi để lại tấm giấy chứng nhận tốt nghiệp PTTH tạm thời có đóng dấu đỏ chót dành cho việc đi dự thi đại học để làm tin. Nhà trường thời ấy rất cẩn thận in cho mỗi học sinh ra trường 5 tờ như vậy để đề phòng tuổi học trò đuyểnh đoảng ham chơi mà đánh rơi. Tôi đã lỗi hẹn với anh cảnh sát “thế nào đi chứ”. Cho đến bây giờ mỗi lần đi qua ngã tư này tôi vẫn bật cười với kỷ niệm cũ kỹ hơn hai mươi năm trước.
Bạn đang đọc: Nghệ thuật vòi tiền
Mấy chục năm trôi qua, quốc gia đã có rất nhiều biến hóa. Cùng với việc mỗi người có một cái điện thoại cảm ứng mưu trí, nhiều nguyên tắc tiếp xúc giữa cán bộ hành pháp với người dân đã phải kiểm soát và điều chỉnh. Nhưng có một thứ có vẻ như không đổi khác. Đó là câu ” xem thế nào đi chứ ” của cán bộ hành pháp và những câu có sắc thái tương tự. ” Xem thế nào đi chứ ” gần như đã là một thành ngữ của tiếng Việt, xứng danh Open trong từ điển .Có dạo tôi thuê shop trên phố cổ, được vài tháng thì vỉa hè khởi đầu bị hướng đến lên để thiết kế những khuôn khổ điện nước. Đại khái mọi thứ lanh tanh bành đất và rãnh sâu cả tuần, một vài hộ được san lấp trước. Tôi gặp riêng một anh đốc công nhóm thợ đào đường hỏi han, anh ta mỉm cười bảo ” Muốn làm trước thì anh cứ xem thế nào đồng đội thấy tự do … “. Thông điệp như thể của Aladdin để mở toang mọi cửa hang thần kỳ. Quả thật sau khi ” như thế nào “, ngay hôm sau vỉa hè phía trước shop tôi ngăn nắp đi lại thuận tiện cho cả chủ lẫn khách .
Tôi đã có lần viết bài “Quyền lực của cây chổi” cũng đăng trên mục Góc Nhìn nói về những câu chuyện “như thế nào đi chứ”. Một cây chổi quét dọn đường phố cũng có thể nhẹ tay từng nhát quét để bớt bụi bay vào hàng quán kinh doanh mặt đường nếu biết trả lời câu hỏi “như thế nào”. Rất nhỏ thôi, chúng ta đã và đang sống quen thuộc trong thứ văn hóa “biết điều” trước gợi ý chung chi bằng mẫu câu thật giản dị, xem thế nào đi chứ.
Bữa trưa thời điểm ngày hôm nay chúng tôi ngồi cùng một CEO tập đoàn lớn lớn về nông nghiệp. Ông có nói về câu truyện một đoàn thanh tra bộ đang bị tạm giữ với nghi hoặc đòi chung chi hàng chục tỷ của doanh nghiệp có biểu lộ sai phạm. Ông tâm đắc rằng sự phản kháng của doanh nghiệp là việc rất nên làm. Để những ” thế lực ” ngầm hiểu rằng không hề tự tung hoành, đe nẹt và cần vô hiệu hành vi ” dưới gầm bàn ” kiểu này. Không ít doanh nghiệp gật đầu chung chi và đưa cả hạng mục ngân sách ” rủi ro đáng tiếc ” này trong những dự án Bất Động Sản được đội vốn lên bằng nhiều hình thức khác nhau .Sẽ có nhiều người nói rằng nếu ai cũng làm đúng thì chẳng việc gì phải sợ. Nhưng trong một cuộc đối thoại giữa người dân và chính quyền sở tại, trong người dân sẽ luôn có cảm xúc về sự yếu thế ( vì đúng là nhà nước nắm nhiều quyền lực tối cao hơn ). Họ sẽ không khi nào hiểu luật bằng những người ăn lương chuyên nghiệp để nắm luật. Họ sẽ không hề tưởng tượng ra những viễn cảnh khốn khổ gì hoàn toàn có thể chờ đón mình nếu làm trái ý ” nhà cầm quyền “, đòi cãi lý, đòi hành xử đúng nguyên tắc. Và tất yếu họ sợ vì nhiều lúc họ cũng có cái sai. Và khi đó, câu ” xem thế nào đi chứ ” trở thành cánh cửa thần kỳ xử lý yếu tố tâm ý, tạo ra một lựa chọn thuận tiện. Trong cơn lo ngại, người ta hiển nhiên sẽ lựa chọn giải pháp được gợi ý ngay trước mắt .
Đằng sau cái sự “xem thế nào” có cả một cuộc trấn áp tâm lý đã được xây dựng lên thành một nghệ thuật giao tiếp. Bằng cách nào đó, nghệ thuật này được thừa kế và phát triển qua nhiều thế hệ công chức, với đủ mọi biến thể của câu “xem thế nào”. Trong các kịch bản này, từ việc lựa chọn đối tượng dễ trấn áp tâm lý – như cậu bé líu ríu chẳng biết gì về luật năm xưa – cho đến phương thức giao nhận, đều đã được tính toán kỹ lưỡng đến mức thành nếu in ra có thể thành bộ sách dày. Vì mục tiêu của họ khi thanh, kiểm tra, là tiền, chứ không phải là thanh, kiểm tra.
Xem thêm: Lớp đối tượng Đảng là gì
Nghệ thuật vòi tiền đã được thiết kế xây dựng và bồi đắp hàng chục năm. Nhưng ở phía còn lại, thẩm mỹ và nghệ thuật chống vòi tiền thì chưa khi nào thấy truyền tụng. Người dân cũng dễ tặc lưỡi thậm chí còn hoan hỉ ngay khi nghe thấy câu ” xem thế nào “. Vị CEO ăn trưa với tôi, mấy mươi năm lăn lộn trên thương trường, cũng cảm thấy tâm đắc với việc doanh nghiệp địa phương ” dám ” đứng lên tố cáo một đoàn thanh tra từ TW về, đủ để biết rằng văn hóa truyền thống này thiếu những tiền lệ đổi khác thế nào .Thỏa hiệp với cái sai luôn là lựa chọn thuận tiện. Nhưng thật ra, khi cán bộ hỏi ” xem thế nào đi chứ “, họ đã có tín hiệu của tội phạm. Và dân cư hoàn toàn có thể ” xem thế nào ” theo nhiều cách, gồm có cả việc tố giác tội phạm, chứ không chỉ là rút ngay tiền ra và trở thành đồng lõa .
Hoàng Minh Trí
Source: https://blogchiase247.net
Category: Hỏi Đáp
