Đồng Khởi là phong trào do những thành viên Việt Minh ở lại miền Nam Việt Nam kêu gọi nhân dân nổi dậy đồng loạt chống lại Hoa Kỳ và chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Trước hết là những vùng nông thôn rộng lớn ở miền Nam Việt Nam và cả vùng núi Nam Trung bộ Việt Nam. Phong trào này diễn ra từ cuối năm 1959, đỉnh cao là năm 1960, nhanh chóng lan rộng khắp miền Nam làm tan rã cơ cấu chính quyền cơ sở nông thôn của chính phủ Việt Nam Cộng hòa thời kỳ Ngô Đình Diệm, dẫn đến sự thành lập của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.
Tháng 5/1959, Ngô Đình Diệm phát hành Đạo luật 10/59 công khai minh bạch ” đặt Cộng sản ngoài vòng pháp lý ” .
Tháng 1/1959, diễn ra hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, đã quyết định “cho phép lực lượng cách mạng miền Nam sử dụng bạo lực để đánh đổ chính quyền Mỹ-Diệm”. Kết hợp đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang để lật đổ chính quyền Việt Nam Cộng hòa, cao trào diễn ra ở các địa phương: Bác Ái (02/1959), Trà Bồng (08/1959)… phong trào lan nhanh ra khắp miền Nam, đặc biệt là phong trào Đồng khởi ở tỉnh Bến Tre. 17/1/1960, tại huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre diễn ra cuộc biểu tình phản đối (về sau lấy ngày 17/1 là ngày kỷ niệm), sau đó lan ra các huyện Giồng Trôm, Thạnh Phú, Ba Tri… làm bộ máy chính phủ Việt Nam Cộng hòa hoang mang.
Bạn đang đọc: Phong trào Đồng khởi – Wikipedia tiếng Việt
Từ Bến Tre, phong trào lan rộng ra khắp miền Nam Nước Ta, Tây Nguyên, và những nơi khác ở miền Trung. Cuối năm 1960, phong trào đã làm chủ nhiều thôn xã ở miền Nam, Tây Nguyên, và ven biển miền Trung Nước Ta .Sự thành công xuất sắc của phong trào đã chiếm được nhiều vùng to lớn và thôi thúc sự xây dựng Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Nước Ta ( 20/12/1960 ) .
Mục lục nội dung
Đồng khởi Bến Tre[sửa|sửa mã nguồn]
Đêm 2 tháng 1 năm 1960, ban lãnh đạo tỉnh Bến Tre họp tại xã Tân Trung, quyết định: “phát động một tuần lễ toàn dân đồng khởi, diệt ác ôn, phá thế kìm kẹp, giải phóng nông thôn, làm chủ ruộng vườn” và quyết định khởi nghĩa thống nhất từ ngày 17 tháng 1 đến ngày 25 tháng 1. Điểm đột phá tại cù lao Minh (gồm 3 huyện Minh Tân, Mỏ Cày, Thạnh Phú), điểm chính ở Mỏ Cày.
Rạng sáng ngày 17 tháng 1 năm 1960, theo kế hoạch đã định, cuộc Đồng khởi nổ ra đúng như dự kiến tại ba xã Định Thủy, Phước Hiệp, Bình Khánh ( huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre ) và trấn áp trọn vẹn những xã sau 2 ngày. Trung đội quân giải phóng tiên phong của Bến Tre xây dựng tại vườn dừa, xã Bình Khánh .Sau đó, phong trào chuyển hướng sang Giồng Trôm, tập trung chuyên sâu ở những xã trọng điểm Châu Hòa, Châu Bình và Phong Mỹ dưới sự chỉ huy của Nguyễn Thị Định .Từ thắng lợi trên, trong vòng một tuần ( 17 đến 24 tháng 1 ), 47 xã ở Mỏ Cày, Giồng Trôm, Châu Thành, Ba Tri, Thạnh Phú nổi dậy. Lực lượng nổi dậy làm chủ nhiều ấp, trong đó trọn vẹn làm chủ 22 xã .Trước tình hình phong trào ngày càng lan rộng ra, quân lực Nước Ta Cộng hòa phản kích lại. Ngày 22 tháng 2, 1 đại đội từ Mỏ Cày tiến vào Phước Hiệp. Ngày 24 tháng 2, kêu gọi 3.000 quân đánh vào 3 xã ” điểm ” ( Định Thủy, Bình Khánh, Phước Hiệp ). Quân dân ba xã đã dùng những vũ khí thô sơ phản kích, nổi bật là súng ngựa trời. Cuộc tiến công thất bại. Từ Bến Tre, phong trào Đồng Khởi lan khắp miền Nam, làm lung lay cỗ máy Nước Ta Cộng hòa tại những cấp địa phương .Từ những thắng lợi trên, Xứ ủy Nam Bộ Đảng Lao động Nước Ta đề xuất Trung ương Đảng nâng đấu tranh vũ trang lên ngang với đấu tranh Chính trị .Ngày 25 tháng 3 năm 1960, hơn 10.000 quân hỗn hợp thủy-bộ-biệt kích-dù tiến vào vây quét những xã ” điểm ” ở huyện Mỏ Cày. Trước tình hình trên, chỉ huy Bến Tre quyết định hành động dùng giải pháp chính trị, phát động quần chúng, đặc biệt quan trọng là phụ nữ .Tháng 3 năm 1960, hơn 7.000 phụ nữ Giồng Trôm biểu tình đòi những đơn vị chức năng quân nòng cốt của cơ quan chính phủ đang càn quét phải rút về vị trí cũ .Tháng 6 năm 1960, những chi bộ của những người cộng sản quyết định hành động phát động Đồng khởi trong toàn Nam Bộ .Ngày 24 tháng 9 năm 1960, những người cộng sản ở Bến Tre phát động cuộc Đồng khởi lần hai. Bấy giờ, phong trào không riêng gì diễn ra ở những nơi họ nghĩ là hoàn toàn có thể thắng thế mà còn dám phát động ngay cả ở những vùng yếu khác. [ 1 ]
Tây Nam Bộ[sửa|sửa mã nguồn]
Cùng thời gian với Bến Tre, tỉnh Kiến Phong cũng nổi dậy. Các đại đội 272, 274 đã có các trận đánh tiêu diệt và làm bị thương 25 lính, chiếm trụ sở xã, thu súng và làm chủ xã Mỹ Hòa. Đến ngày 20 tháng 1 năm 1960 thì tỉnh Kiến Phong đã tiêu diệt, làm bị thương 165, bắt 40, giáo dục cải tạo 40 binh lính Việt Nam Cộng hòa. Một số địa điểm tiêu biểu
- Trong khi chính quyền địa phương đang lo đối phó với Mỹ Hòa thì huyện Hồng Ngự nổi dậy. Bắt đầu từ ba xã “điểm” Tân Thành, Thường Thới, Thường Phước. Đại đội 271 diệt đồn Cả Cái, giải phóng Tân Thành.
- Tại Cao Lãnh, lực lượng vũ trang xã Bình Thạnh bức rút đồn Bà Cò, làm chủ 1 ấp (thuộc xã Đốc Bình Kiều).
- Từ ngày 6 tháng 3 năm 1960, phong trào càng lan rộng ra các tỉnh:
- Tại Cà Mau, tiểu đoàn Ngô Văn Sở phục kích đánh bại, tiêu diệt và bắt sống 150 lính, thu 133 súng, giải phóng nhiều xã.
- Tại Sóc Trăng, sáu tháng đầu năm 1960, các vùng nông thôn các huyện Vĩnh Châu, Mỹ Xuyên, Gia Rai, Hồng Dân, Vĩnh Lộc với hàng chục vạn dân do những người giải phóng làm chủ.
Đông Nam Bộ[sửa|sửa mã nguồn]
Xứ ủy Nam Bộ sau khi đề xuất kiến nghị với Trung ương Đảng Lao động nâng cao đấu tranh vũ trang đã quyết định hành động mở một trận tiến công lớn. Mục tiêu là lấy thêm vũ khí để nhanh gọn tăng trưởng lực lượng, lan rộng ra phong trào ” Đồng khởi “, lan sang Đông Nam Bộ .Địa điểm được chọn là bốt Tua Hai, tiền tiêu án ngữ biên giới Việt – Miên, nằm trên đường 22, cách thị xã Tây Ninh 5 km về phía bắc. Lực lượng Quân lực Nước Ta Cộng hòa có 2 trung đoàn ( hầu hết mới nhập ngũ ), 1 chi đội thiết giáp, 1 đại đội pháo .Lực lượng giải phóng gồm gần 1 tiểu đoàn và một số ít đoàn quân giáo phái tiến công ngày 26 tháng 1 năm 1960. Quân đội Nước Ta Cộng hòa thiệt hại 500 binh sĩ, 500 bị bắt sống. Lực lượng Đồng Khởi thu 1500 súng những loại .Trận Tua Hai mở màn cho cuộc đồng khởi ở Đông Nam Bộ. Sau Tua Hai, lực lượng giải phóng Tây Ninh gỡ 50 % đồn bốt, giải phóng 24 xã và làm chủ nhiều phần tại 19 xã khác .Ngày 16 tháng 3 năm 1961, lực lượng Tiểu đoàn 800 quân Giải phóng miền Đông Nam Bộ tiến công Chi khu quân sự chiến lược Hiếu Liêm, hôm sau tiến công bốt An Lạc, tương hỗ dân chúng những nơi nổi dậy .Bên cạnh những hoạt động giải trí quân sự chiến lược, những phong trào chính trị tại đây cũng tăng cao, điểm hình là những cuộc biểu tình thị uy của công nhân đồn điền cao su đặc những tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa, Thủ Dầu Một vào cuối năm 1960. Đoàn biểu tình hủy hoại những trụ sở hành chính, bốt gác của quân đội Nước Ta Cộng hòa .
Liên khu V[sửa|sửa mã nguồn]
Do phần đông lực lượng quân sự chiến lược đã tập trung ra Bắc, lực lượng hoạt động giải trí chính trị ở những tỉnh miền trung – Tây Nguyên bị cô lập khá nhiều. Trong luật đạo Tố Cộng – Diệt Cộng, hầu hết lực lượng Việt Minh còn lại ở những tỉnh Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi, Tỉnh Bình Định và nhiều lực lượng ở Tây Nguyên bị chính quyền sở tại giết hại. Việt Minh gần như bị xóa khỏi, buộc phải tự xây dựng những lực lượng vũ trang nhỏ lẻ để tự vệ .
Những cuộc nổi dậy tự phát đầu tiên của nông dân người dân tộc thiểu số: Ba Na, Chăm, Răgklay… Đến cuộc khởi nghĩa lớn nhất ở Trà Bồng (Quảng Ngãi) phát động phong trào Đồng Khởi trên toàn miền nam. Các tỉnh Khu 5 thành lập liên tiếp những lực lượng vũ trang. Sau Nghị quyết trung ương 15, Bộ Chỉ huy quân sự Khu 5 thành lập do Võ Chí Công đứng đầu. Bộ Chỉ huy này hoạt động bằng những chỉ thị trực tiếp từ miền bắc và đón cán bộ vào.
Ngày 31/7/1960, lực lượng vũ trang tỉnh Bình Thuận giành quyền làm chủ ở một số ít khu vực giáp ranh giữa đồng bằng và rừng núi, tiến công Bắc Ruộng và Q. lỵ Hoài Đức. Tiêu diệt, bắt sống 300 binh sĩ. Đây là trận mở màn, trên thực tiễn có rất nhiều trận tiến công ở miền núi và đồng bằng. Qua những trận đánh, lực lượng tiêu tốn nhanh gọn được bổ trợ bằng quân số mới gia nhập, đồng thời xây dựng liên tục những đơn vị chức năng võ trang ở từng tỉnh .Để trả đũa, quân lực Nước Ta Cộng hòa dồn quân càn quét những lực lượng Giải phóng tại từng tỉnh. Đồng thời uy hiếp, khủng bố ý thức người dân, giết hại dã man những người đứng đầu những cuộc Đồng Khởi ở địa phương. Trên Tây Nguyên là địa phận ít dân, Quân đội Nước Ta Cộng hòa lập nhiều đồn bót nhằm mục đích cô lập Quân Giải phóng với những bản làng người dân tộc thiểu số. Tuy nhiên Nước Ta Cộng hòa cũng chỉ trấn áp được những đô thị và những nơi đông dân, không giữ nổi những buôn làng đã được Việt Minh trấn áp .
Tính đến cuối năm 1960, phong trào Đồng khởi đã cơ bản làm tan rã cơ cấu tổ chức chính quyền sở tại cơ sở nông thôn của Nước Ta Cộng hòa. Trong 2.627 xã toàn miền Nam, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam đã lập chính quyền sở tại tự quản ở 1.383 xã, đồng thời làm tê liệt chính phủ nước nhà Nước Ta Cộng hòa ở hầu hết những xã khác. Dân số vùng giải phóng toàn miền Nam có khoảng chừng 6,5 triệu người thuộc vùng trấn áp của Mặt trận. Kế hoạch lập khu trù mật và chủ trương ” cải cách điền địa ” của Ngô Đình Diệm bị thất bại nặng. Hai phần ba số ruộng đất trong Cải cách điền địa ( khoảng chừng 17 vạn héc ta ) được chia lại cho người dân. Phong trào Đồng khởi ở nông thôn thôi thúc can đảm và mạnh mẽ phong trào đấu tranh chính trị ở đô thị. Trong năm 1960 ở miền Nam có 10 triệu lượt người tham gia đấu tranh chính trị, trong đó tiêu biểu vượt trội nhất là phong trào đấu tranh nhân ngày 20-7-1960. [ 2 ]Ngày 20/12/1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam được xây dựng, số lượng thành viên tăng nhanh, thậm chí còn lên gấp đôi mỗi năm. Đầu năm 1961, Quân Giải phóng miền Nam cũng được xây dựng, bằng cách thống nhất những lực lượng du kích ở từng địa phương và xây dựng mới những tiểu đoàn bộ đội tập trung chuyên sâu. Hàng chục ngàn thanh thiếu niên tại miền Nam đã gia nhập Giải phóng quân mỗi năm .
Trong một báo cáo gửi Tổng thống Mỹ Kennedy, Cục Tình báo Trung ương Hoa Kỳ thừa nhận:[3]:
Xem thêm: KOL (marketing) – Wikipedia tiếng Việt
“
Một thời kỳ hết sức nghiêm trọng đối với Tổng thống Ngô Đình Diệm và Việt Nam Cộng hoà đã ở ngay trước mặt. Chỉ trong vòng 6 tháng cuối năm 1960 tình hình an ninh trong nước vẫn tiếp tục ngày càng xấu đi và nay đã lên tới mức nghiêm trọng… Toàn bộ vùng nông thôn ở phía Nam và Tây nam Sài Gòn cũng như một số vùng phía Bắc đã nằm trong quyền kiểm soát rất lớn của Việt Cộng.
”
Để trả đũa, Tổng thống Kennedy và Ngô Đình Diệm đề xuất kiến nghị ra Ấp chiến lược. Theo đó, người dân bị cưỡng ép phải rời khỏi nơi cư trú để chuyển vào trong những khu trại do Mỹ và Nước Ta Cộng hòa thiết kế xây dựng, nhằm mục đích ngăn không cho dân cư hoàn toàn có thể đi lại tiếp tế cho du kích của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam .
– Phong trào khiến chính quyền sở tại Ngô Đình Diệm trở nên bế tắc và rối ren, vì mọi hành vi ” tố cộng, diệt cộng ” trở nên phản tác dụng .- Đánh dấu bước tăng trưởng mới của Việt Minh, họ cho sinh ra Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Nước Ta. Lúc bấy giờ lực lượng này đã không còn bị động đối phó, không còn thực trạng vừa bảo vệ lực lượng vừa đợi cấp trên xét duyệt được cho phép nữa ; họ dữ thế chủ động tiến công .
Source: https://blogchiase247.net
Category: Hỏi Đáp
